Exameron

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Prima (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.1). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1896.

sed hoc industriae officium prope commune multis auibus, illud uero singulare, in quo est praeclara cura pietatis et prudentis intellectus et cognitionis insigne, tum quaedam medicae artis peritia, quod si qua pulli eius fuerint caecitate suffossi oculos siue conpuncti, habet quoddam medendi genus, quo possint eorum lumina intercepto usui reformari. nemo. igitur de inopia queratur, quod uacuas pecuniae proprias [*]( 1 Proaerb. 16, 16 17 Baa. 177 A (75 D) 22 Bas. 177 A (75 DE) ) [*](1 nidus P et (-os m2) C<? instruet C struit Jf<S\' 3 paruolos Cntjf paruulos C m3 cet. 4 tecta II (oM. et) tecto B (o ex a, et s. M. m2) Carn. (o ac a) TcM. TrM., fort. tectaque subolem C (e ex i mJ) 5 hortu CP et (h eraa.) G 7 domoa C\' m2 શ\'MS 8 tanquam C (n M: m m1) 9 festuca n (-as m2 G) fore V easque C (s <:cp. m2) in luto C 10 non potest deferre JV\' summitatem N pennarum N-S et m3 C (tM quo n pr. in ras.) S, m2 GP\' 11 hic 11 (eis C m2) fi.at C 13 eo. C struit N\'MS 14 hedes CPF 16 fricus C 17 officium ΠΝ\'B indicium MS 19 tum MSB tunc ce<. (in 9t\' faN. 2 H«.) 21 suffusi N quodam It (corr. m2 (?) 22 possint fl possit N usu G F reformari m3 C m2 C reformare CG m1 cet. 23 pecuniae F (ę eras.) pecuniae S (ae ex a m2) )

184

aedes reliquerit. prima est hirundo, quae uacua aeris [*]( 103 A ) abundat industria, aedificat nec inpendit, tecta attollit et nihil aufert proximo nec indigentia et paupertate ad nocendum alii compellitur nec in graui filiorum inbecillitate desperat. nos uero et paupertas afficit et inopiae necessitas uexat, et plerosque indigentia cogit in flagitium, inpellit in crimen; lucri quoque studio in fraudes uersamus ingenium, aptamus adfectum atque in grauissimis passionibus spem deponimus fractique animo nemini, inprouidi et inertes iacemus, cum [*]( B ) de diuina miseratione tunc sperandum amplius sit, cum praesidia humana defecerint.

Discant homines amare filios ex usu et pietate cornicum, [*]( c ) quae etiam uarietate filios comitatu sedulo prosecuntur et sollicitae, ne teneri forte deficiant, cibum suggerunt ac plurimo temporis nutriendi officia non relinquunt. at uero feminae latrare generis cito ablactant etiam illos quos diligunt aut, si ditiores sunt, lactare fastidiunt: pauperiores abiciunt paruulos et exponunt et deprehensos abnegant. ipsi quoque diuites, ne [*]( D ) per plures suum patrimonium diuidatur, in utero eundi auferri et parricidalibus sucis in ipso genitali aluo pignera sui uentris extinguunt, priusque aufertur uita quam traditur. quis docuit nisi homo filios abdicari ? quis repperit tam inmitia patrum iura? quis inter naturae fraterna consortia fratres inpares fecit? unius diuitis filii diuersa sorte caeduntur. alius totius paternae sortis ascriptionibus inundatur, alius opulentae [*]( 12 Bas. 180 A (76 C) ) [*]( 1 hedes CGP rclinquerit F et n acp. m3 C m2 C derelinqQerit B yrnndo 11 hyrando B hirundo (n ex o m2) S uacuo CPY (uacaa C m3, uacua ere in mg. m1 F) 3 indigentiae CP et (-a m2) GX et paupertate om. CC.P 5 et tert. otM. M 8 adfectu C 9 inertes (ea ex -is) m3 C m2 C 13 sedulo C (u ex o m3) proaeqauntur <S\'B persecuntur શ\' 15 nutriendi C (i alt. ex o) ad corr. m3 C m2 શ\'M 17 diciores C (d ex t) pauperiores uero F (uero a. t<.) MSB paruploa C (v a. p) paruolue P 18 ipsae liiS 20 pignora MSB 21 extingunt CVM et (-gunnt m2) C tradatur C m3 F 23 naturae C (n inn ras.) 24 diuersa C (uers in r<M.) 25 opulentiae C<?FB )

185

hereditatis patriae deplorat exhaustam atque inopem portionem. [*]( E ) numquid natura diuisit merita filiorum? ex pari omnibus obstetrix quod ad nascendi atque uiuendi possint habere substantiam. ipsa uos doceat non discernere patrimonio quos titulo germanitatis aequastis. etenim quibus dedistis communiter esse quod nati sunt, non debetis his, ut id communiter habeant in quod natura substituti sint, inuidere.

accipitres feruntur duram in eo aduersus proprios fetus [*]( F ) habere inclementiam, quod ubi eos aduerterint temptare uolatus primordia, nidis eiciunt suis continuoque eliminant ac, si morentur, propulsant pinnis atque praecipitant, uerberant alis coguntque audere quod trepidant nec ullum postea deferunt his munus alimoniae. quid mirum tamen, si rapere adsueti nutrire fastidiunt? consideremus ad hoc eos esse generatos, ut etiam aues ad canendum formido exerceat, ne passim curas relaxent, sed pericula a praedonibus declinanda prospiciant. deinde cum his natura quadam praedandi munus inoleuerit, magis a tenero pullos suos instituere uidentur ad praedam quam pastus abdicare conpendiis. cauent ne in [*]( 104 A ) tenera aetate pigrescant, ne soluantur deliciis, ne marcescant otio, ne discant cibum magis expectare quam quaerere, ne naturae ansa deponant uigorem. intermittunt studia nutriendi, ut in usum rapiendi audere conpellant.

aquila quoque plurimo sermone usurpatur quod suos abdicet fetus, sed non utrumque, [*]( 8 Bas. 180 A (76 C) 23 Bas. 177 C (76 B), cf. Plin. N. H. X 13 et 10 ) [*]( 1 exhaustam શM\' et m2 GW exauetam <S\' (a pr. s. M. M<3) ce<. 6 ut om. CF, nt a. id m2 C id] in N\' 7 habeaptar V in 2V\'JLS\' i.l n et (ad a. M. M<?) B quod a WM<S\' quod! શM\' sint CGP sont V (n ex i) cct. 8 aduersum N\'MS 11 pennis SB et m3 C m2 GPશશ\' 14 fastidium n (-unt G m2) 15 ne ot nec Monac. 2549 (c in r<M.) ce<. 16 relaxant M a F, a. M. MSB om. ce/. 17 prospicumt m3 C m2 G quadam C m2 MS quaedam G m1 CPFB quoddam N\' praedandi C (d pf. ex c) 19 pastos 11 partus JV 22 intermittuntur MJ? 28 usum n uaoa શ(v s. o) M\' usu શ\' usus cet. audere C (e pr. ex i m3) )

186

uerum unum ex pullis duobus. quod aliqui fieri putauerunt geminandorum alimentorum fastidio. sed id non arbitror facile [*]( B ) credendum, praesertim cum Moyses tantum testimonium in pullos suos pietatis huic dederit aui, ut diceret: sicut aquila protegit nidum suum etsuperpullossuosconfidit: expandit alas suas et adsumpsit eos et suscepit eos super scapulas suas. dominus solus deducebat eos. quomodo ergo expandit alas, si occidit alterum ? unde puto non auaritia nutriendi eam inclementem fieri, sed examine iudicandi. semper enim fertur probare quos genuit, ne generis[*]( c ) sui inter omnes aues quoddam regale fastigium degeneris partus deformitas decoloret. itaque adseritur quod pullos suos radiis solis obiciat atque in aeris medio paruulos ungue suspendat. ac si quis repercusso solis lumine intrepidam oculorum aciem inoffenso tuendi uigore muris, is probatur, quod ueritatem naturae sinceri optutus constantia demonstrauerit: qui uero lumina praestrictus radio solis sum quasi degener et tanta indignus parente reicitur [*]( D ) nec aestimatur dignus educatione qui fuit indignus susceptione. non ergo eum acerbitate naturae, sed iudiciiindicii integritate condemnat nec quasi suum abdicat, sed quasi alienum recusat.

hanc tamen, ut quibusdam recurrit, regalis auis soluuntur plebeiae auis excusat clementia. auis enim, cui fulica nomen [*]( 4 Deut. 32. 11 sq. 22 Bas. 177 C (76 C), cf. Plin. N. H. X 13 Arist. H. A. VIIII 37 (619 b, 23) ) [*]( 1 putauerint C m1, 9t\' (i ex u) P3f\' putauerunt C m3 3 moyses C (y in rM.) pietatis in pullos suos N 5 confidit et Jf<S\' 6 suscipit corr. m3 C m2 P 7 eos om. N\'S scapulas (7 (p ex b m2) deducebat C\'<?P docebat F ducebat N 8 occiderit 9t\' 9 eam C m3 C m2 3f<S\'B eum CG m1 cet. 13 paruulos II pio paruulos Jf (pio ex pro) cet. 15 intuendi 2V\' et (in 8. M. m2) B is Jtf his શ\' (is m2) S (h eras.) B (h e-Ep.) VશM\' hiis P et (hi del. m3) C (bi eras.) G 16 ueritati II (-tem G m2) 17 quin HB (c a. q m2 G, n exp. PB) ain MS si N\' lumina II lumina aua N perstrictus CGP praestinctus M per- strinctus S (prae s. per m2, n eras.) 19 educatione dignus N educa,tione C (tione postea add.) 20 aceruitate ΠΝ\' (<;orr. m2 <?7a) 23 de*mentia C (m eras.) )

187

est, quae graece dicitur ϕήνη, susceptum illum siue abdicatum siue non agnitum aquilae pullum cum sua prole [*]( E ) conectit atque intermiscens suis eodem quo proprios fetus maternae sedulitatis officio et pari nutrimentorum sumministratione pascit et nutrit. ergo ϕήνη alienos nutrit: nos uero nostros inmiti crudelitate proicimus. aquila uero si proicit, non quasi suum proicit, sed quasi degenerem non recognoscit: nos, quod peius est, quos nostros recognoscimus abdicamus.

Sed ueniamus ad turturem, quam lex dei uelut castae hostiae [*]( F ) munus elegit. denique cum dominus circumcideretur, oblata est, quia scriptum est in lege domini, ut darent hostiam par turturum aut duos pullos columbarum. hoc est enim uerum Christi sacrificium pudicitia. corporalis et gratia spiritalis. pudicitia ad turturem refertur, ad columbam gratia. fertur etenim turtur, ubi iugalis proprii fuerit amissione uiduata, pertaesum thalamos et [*]( 105 A ) nomen habere coniugii, eo praeterire morte subpeditat, quoniam et infidelis ad perpetuitatem fuit et amarus ad gratiam, qui plus doloris ex morte quam suauitatis ex caritate generauerit. itaque iterare coniunctionem recusat nec pudoris iura aut deceptam uiri resoluit foedera, illi soli suam caritatem reseruat, illi custodit nomen uxoris. discite, mulieres, quanta sit uiduitatis gratia, quae etiam in auibus [*]( B ) praedicatur.

quis igitur has leges turturi dedit? si hominem quaero, non inuenio. homo enim nullus est ausus, quando nec Paulus ausus est leges tenendae uiduitatis praescribere. denique percussorem: uolo ergo iuniores nubere, filios procreare, [*]( 10 Bas. 177 C (76 B) HLuc.2.24 12Leuit.l2,8 16Uerg. Aen. IIII 16—1S 27 I Tim. 5, 14 ) [*]( 1 et 5 feni n Cene N 3 connectit P et n pr. exp. m3 (\' m2 G proprios C (o alt. ex u) 4 aednlitatis C (i aM. ex e M.3) 5 alienos C (o ex u) 10 castrae C (ra. exp. m3) 15 etenim] enim Mf\' 16 pertaesont C pertesunt (corf. m2 pertapaum) C apertae sunt P (corr. pertaesai) V pertaesua M pfrtae6a* S 18 perpetuitatem C (i ex e m3) 19 quid 11 (d exp. C) 26 rescribere n (corr. m2 G) 27 ergo F2V enim CGP )

188

matres familias esse, nullam occasionem dare aduersario et alibi: bonum illis, si sic maneant; quod ai se non continent, nubant; indicatur est enim nubere quam uri. optat Paulus in mulieribus quod in turturibus perseuerat. et alibi iuniores hortatur ut nubant,[*]( c ) quia mulieres nostrae tm-turum pudicitiam implere uix possunt. ergo turturibus deus hunc infudit adfectum, hanc uirtutem continentiae dedit, qui solus potest praescribere quod omnes sequantur. turtur non uritur flore iuuentutis, non temptatur occasionis inlecebra; turtur nescit primam fidem inritam facere, quia nouit castimoniam reseruare auctoritate conubii sorte promissam.

: Diximus de mduitate auium eamque ab illis primum [*]( D ) exortam esse uirtutem; nunc de integritate dicamus, quae in pluribus quidem auibus inesse adseueratur, ut possit etiam in uulturibus deprehendi. negantur enim uultures [*]( E ) indulgere concubitu et coniugali quodam usu nuptialisque copulae sorte misceri atque ita sine ullo masculorum concipere semine et sine coniunctione generare natosque ex his in multam aetatem longaeuitate procedere, ut usque ad centum annos uitae eorum series producatur nec facile eos angusti aeui finis excipiat.

quid aiunt qui minor nostra ridere mysteria, cum audiunt quod uirgo generauit et inpossibilem innuptae, cuius pudorem nulla uiri consuetudo temerasset, aestimant partum ? inpossibile [*]( F ) putatur in dei matre quod m potiuntur posse non negatur? [*]( 2 I Cor. 7, 8 sq. 16 Bas. 180 AB (76 DE) 21 Uerg. Georg. 1111206 ) [*]( 2 alibi C (bi s. M.) bonum est B et (est a. M. m2) 3t\', (eat in mg. m2) S 9 non uritur <y m2 N nutritur C m1 cet. iuuentutls G m2 N\'B iuuenis G m1 Mt. noc (n s. c m2) C nocte F tetntatur C 10 inlecebras rPF et (a eras.) G 11 castimonia C (.H m3) PVશ castimonie C (-iam m2) seruare N primam CPV sortem CV 12 permissam CP et m1 C premissam F praemissa G m2 2V promissa B 15 inesse II ita esse N 17 comcubitu C 21 fines C 23 pudore CPF 24 existimant N 25 putatur... possibile OMt. II )

189

auis sine masculo parit et nullus refellit: et quia desponsata Maria peperit, pudori eius faciunt quaestionem. nonne aduertimus quod dominus ex ipsa natura plurima exempla ante praemisit, quibus susceptae incarnationis decorem probaret, astrueret ueritatem?

i Nunc age quae aues uelut quandam rem publicam curare [*]( 106 A ) uideantur expediam atque uitae huius aetatem agere sub [*]( B ) legibus. hinc occurrit rei publicae usus est leges omnibus esse communes atque obseruari eas deuotione communi, uno omnes teneri uinculo, non alii ius esse quod alius sibi intellegat non licere, sed quod liceat licere omnibus et quod non liceat omnibus non licere ; esse etiam communem reuerentiam patt-um, quorum consilio res publica gubernetur, commune omnibus urbis domicilium, commune conuersationis officium, occurrit praescriptum omnibus, unum esse consilium.

magna [*]( c ) haec, sed quanto in apibus praestantiora, quae solae in omni genere animantium communem omnibus subolem habent, unam omnes incolunt mansionem, unius patriae clauduntur limine. in commune omnibus labor, communis cibus, communis omnibus operatio, communis usus et fructus est, communis uolatus — quid plura? — communis omnibus generatio, integritas quoque corporis uirginalis omnibus communis inuenias, [*]( n ) [*]( 6 Baa. 171 D (73 E) 7 Uerg. Georg. IIII 154 16 Bas. 173 AB (74 A) 17 Uerg. Georg. IIH 153, 155, 184 ) [*]( 1 reuetlet C (1 eras.) desponsata (e ex i) m3 C m2 G desponsata uiro શ\'MSB 2 maria uirgo શM\' pudori C (a ex o w3) 3 plurima. C (m eras.) 4 probaret et N\'MS 6 abes C\'.P habes G (m2 aues) F aues M (e ec i m2) B (auia corr.) 7 uideatur 11 (-antur C m2) B 9 communes C (mn m r<M.) deuotione C (e aM. in ras.) 10 uinculo C (c in ras.) alii ias] aliaa M\' alterius N\' (tenus in fos. m2, fort. ex alteri ius) 11 non C (n alt. w r<M. m3) non licet N\' 13 patrum IIMjSB natorum શM\' senatorum શ\' 14 commune V communi jS* (e a. i m3) communes GPB communia Cશ\'M\'M communi (-nis m2) in N 15 perscriptum CP et (praesc. m2) G 17 sobolem CG 19 omnibus om. N\'MS )

190

quoniam nec inter se ullo concubitu miscentur nec libidine inuenerit nec partus quatiuntur doloribus et subito maximum filiorum examen emittunt e foliis atque herbis ore suo prolem legentes.

ipsae sibi regem ordinant, ipsae populos creant et licet positae sub rege sunt tamen liberae. nam et praerogatiuam rex tenent et fidae deuotionis affectum, quia et tanquam a se rex diligunt et tanto honorant examine. [*]( E ) rex autem non sorte ducitur, quia in sorte euentus est, non iudicium et saepe inrationabili casu sortis melioribus ultimus quisque praefertur, neque inperitae multitudinis uulgari clamore signatur, quae non merita uirtutis expendit reges publicae utilitatis emolumenta rimatur, sed mobilitatis nutat incerto, neque priuilegio successionis et generis regalibus thronis insidet, siquidem ignarus publicae conuersationis cautus atque eruditus esse non potentpoterit. adde adulationes[*]( F ) atque delicias, quae teneris inolitae aetatibus uel acre in-. genium eneruare consuerunt, tum institutiones spadonum, quorum plerique suo magis quaestui quam usui publico animum regis inclinant. apibus autem rex naturae claris formatur insidiari, ut magnitudine corporis praestet et specie, tum quod in rege praecipuum est, morum illi. nam etsi habet aculeum, tamen eo non utitur ad uindicandum. sunt enim leges naturae non scriptae litteris, sed inpressae moribus, ut leniores sint ad puniendum qui potestate maxima consuerunt. sed etiam illae quae non [*]( 107 A ) obtemperauerint legibus regis paenitenti condemnatione se [*]( 2 Uerg. Georg. IIII 198 3 Uerg. Georg. IIII 200 sq. 5 Uerg. Georg. IIII 201 22 Bas. 173 A (74 A) 23 Bas. 173 B (74 B) ) [*]( 1 oec pr. II.B neque (om. inter se) N\'MS concnbitu* C 3 emmittunt C\' berbes C 4 post alt. ipsae add. sibi N\' 5 licent C 7 tanquam C (m a. n MJ) tamquam cet. honorant D<M. (a ac e) honorantar W (ur M\'<M.) cet. !2 emolumenta C (o ex u m3) 14 tronis Cશ\'B thronis (h N. «. m2) GM 15 adulationis CjPM\' et (-es m2) GaB 21 tunc ΠΜS mansuetudinem CP 23 literis C 24 inpreasa CjPy et (corr. m2) C 25 maxima potestate N etiam IIMSB et apes N\' 25 obtemperauerint C (n in r<K.) )

191

multant, ut inmonantur aculei sui uulneri. quod Persarum populi hodieque seruare dicuntur, ut pro commissi pretio ipsi in se propriae mortis exequantur sententiam. itaque nulli sic regem, non Persae, qui grauissimas in subditos habent leges, non Indi, non populi Sarmatarum tanta quanta apes reuerentia deuotionis obsemantobseruant, ut nullae de domibus exire audeant, non in aliquos prodire pastus, nisi rex fuerit primo egressus [*]( B ) et uolatus sibi uindicauerit principatum.

Processus autem est per rura redolentia, ubi inalantes horti Roribusfloribus, ubi fugiens riuus per gramina, ubi amoena riparum: illic ludus alacris iuuentutis, illic campestre exercitium, illic curarum remissio. opus ipsum suaue. de aoribusfloribus, de herbis dulcibus fundamina castrorum prima ponuntur. quid enim aliud est fauus nisi quaedam castrorum species ? denique [*]( c ) ab his praesaepibuapraesaepibus apium fucus arcetur. quae castra quadrata tantum possunt habere artis et gratiae, quantum habent crates fruges, in quibus minutae ac rutundae cellulae quia sui inuicem fulciuntur? quis architectus eas docuit exagonia quia cellularum indiscreta laterum aequalitate componere ac tenues inter domorum saepta ceras suspendere, stipare mella [*]( 3 Uerg. Georg. IIII 210 sqq. 9 Uerg. Georg. illI 169 10 Uerg. Georg. IIII 109 et 19 (23) 13 Uerg. Georg. IllI 161 15 Uerg. Georg. mi 168 16 Bas. 173 CD (74 C-E) 19 Uerg. Georg. IIlI 159—162 20 Uerg. Georg. IlII 163 sq. ) [*]( +1 uulnere N\'MS et m2 (?Prj? 3 exaequantur શM\'MS\' sententia C nullis hic 11 (h eras. GP) 5 indiis CF et (in a. M. et is eras.) P indis B indi C (i &E iis) M (i a!<. ea: t) populis CV et (8 exp.) P-S et (s eras., OM. sarmataram) 9t tantam quantam .. reuerentiam IIN\'B 6 de DB e M<. 9 rara.... C tpalantea G (h s. in m2) inhalantes MS et (h s. M. m2) N inhalentes (h s. M.) B 10 ribus C (riaibus m3. ui 8. M. in raf.) V riuibus G (m2 riuus) P (ai eras.) 11 exercitium C (ti &E t) 14 fabua C et (corr. m2) CP 15 praesepibus C (p alt. ac b <H?, e alt. M\' i m3) ce<. apum N\' 16 crates F?{\' et (e ex i m2) શ cratis Jtf\' grates CM et (corr. m2) GMB 17 faborum C et (corr. m2) CP fabulorum F rutundae CtnJ! rotundae C m2 M<. 18 arcitectus C architectus (h s. M. m2) GP, (h s. M. et i ex e m2) V arthitectoa M aexagonia n (s eras. F) 20 stipare C (p ex b) )

192

et intexta floribus horrea nectare quodam distendere ? cernas omnes certare de munere, alias inuigilare quaerendo [*]( D ) uictum, alias sollicitam quia adhibere custodiam, alias futuros explorare imbres et speculari concursus nubium, alias de floribus ceras fingere, alias rorem infusum floribus ore colligere, nullam tamen alienis insidianinsidiari laboribus et rapto uitam quaerere. atque utinam raptorum insidias non timerent! habent tamen spicula sua et inter mella fundunt uenenum, si fuerint lacessitae, animasque ponunt in uulnere ardore [*]( E ) uindictae. ergo mediis castrorum uallibus umor ille roris infunditur paulatimque processu temporis in mella cogitur, cum fuerit liquidus ab exordio, et coalitu cerae florumque odore fragrare mellis incipit suauitatem.

merito quasi bonam operariam scriptura apem praedicat dicens: uade ad apem et uide quomodo operaria est, operationem quoque quam uenerabilem mercatur, cuius laborem reges et mediocres ad salutem sumunt; [*]( F ) adpetibilis enim est omnibus et clara. audis quid dicit propheta? mittit utique te, ut apiculae ilhus sequaris exemplum, imiteris operationem. uides quam laboriosa, quam grata sit. fructus eius ab omnibus desideratur et quaeritur nec pro personarum diuersitate discernitur, sed indiscreta sui gratia regibus panterpariter ac mediocribus aequali suauitate dulcescit. nec solum uoluptati, sed etiam saluti est. fauces obdulcat et curat uulnera, internis quoque medicamentum [*]( 8 Uerg. Georg. IIII 158 sqq. 6 Uerg. Aen. VII 749; VIIII 613 8 Uerg. Georg. IIII 236 sqq. 13 Uerg. Georg. IIII 169 14 Prouerb.6.8 ) [*]( 1 orrea II nectare N nectareae II (ae czp. F) discernere M diatendere (tende s. M. m2) B 3 costodiam C (u s. o pr. m2) 6 rorem w ras. C 8 specula M (spic. m2 GjPF) N\' (spic. m2) M\' 12 con m1 CGP (cum m2) coalita CP et (-tu m2) F quo alita G (m2 coalitus) 13 fragrare C flare M\' flagrare B (r alt. s. M.) M<. anaaitate C\'C 18 adpetibiles C (cor. -is) શ\' enim CGPN\' antem MSB, OMt. F 19 dicat VN\'MS 23 gratiam 11 (m e.cp. V) 24 post nec aeM. regibus 11-B 25 obdulcat C (1 s. M.) et eras. G )

193

infundit ulceribus. itaque cum sit infirma robore apis, ualida [*]( 108 A ) est uigore sapientiae et amore uirtutis.