Expositio Evangelii secundum Lucan

Quod ergo istius mulieris unguentum est? quis hoc audire potest? qui tales aures habet, ut dicente Iesu uerbum, quod [*]( 3 Matth. 25, 40 6 Matth. 26, 10 sq. 10 Pfouerb. 8, 28 13 Matth. 26, 12 22 II Cor. 3, 6 25 Luc. 8, 8; 14, 35 ) [*]( 1 se] solent a quid ergo ed. Rom. displicuit aC 3 horuml eorum A minimorum horum (bonorum 0) Xy 4 feceritis X et mihi B 8 pauperes X habes (s s. u. m2) A non AX et m3 P num Cy nunc P m1 aBL 9 igitur] ergo X semper tecum X 11 loquutus ABFV 12 confera 1 tur (a add. m2) P conferatur FO et (atur in ras.) V conferentem (at 8. ẹṇṭẹṃ) 11: 13 ungentum P 16 si om. 7 18 unguentum (u alt. s. u. m2) P pauperibus / 19 adfluent$m (e 8. a) P afluentem A 22 su»perfusuni (i eras.) P 24 quis hoc audire potest 8. u. m2 A 25 qui] quis P (s s. u.) B/ ut (t ex d) A ) [*]( 16* )

id tamen de [*]( B ) ceterorum apostolorum uocibus intellegimus, Iudas autem condemnatur auaritiae, qui pecuniam dominicae praetulit sepulturae, qui etiamsi de passione sensit, errauit tam cara auctione. uili se uult aestimari Christus, ut ab omnibus ematur, ne quis pauper deterreatur. gratis inquit accepistis, gratis date. pecuniam non quaerit diuitiarum altitudo, sed gratiam. ipse nos pretioso sanguine emit, non uendidit. de quo plenius diceremus, nisi a nobis ipsis tractatum alibi recordaremur. [*]( C )

ergo secundum dicta domini, in quo sunt thesauri sapientiae absconditi, quos nemo potuit praeuidere, operari me oportet in sepultura eius, ut caro eius requieuisse, non [*]( 1 Ioh. 1, 1 8 Ioh. 12, 5 11 Rom. 6, 4 16 Matth. 10, 8 18 I Petr. 1, 19, cf. de spiritu sancto III 125 sqq. 20 Coloss. 2, 3 22 Ps. 15, 10 ) [*]( 1 accipit A accepi X qui Maurini 2 mysterio (i s. 0 m2) A et discipuli 8. u. m2 A 3 tantum PL 4 enim (8. m2 emi) A 6 ue**ri (i ex e m2) A iohannis (-es m2) P sermone Cx 7 echarioth ABit scariotis C scarioth cet. CCC PL trecentos (denarios) X 8 habea] legitur PL CCC PL 9 trecenta ed. Rom. declarant V (n s. u.) BCX 10 perfunctoriam (m s. u. m2) A perfunctoria P (a ex 6) FO praescientia P (c ex t m2) B praesentiam TX (F in mg. praescientiam, eras.) 11 sed s. u. m2 A maluit A uult C 14 etiam se (i 8. e alt. m2) A actione PLX 15 uile Aa uilis G 16 inquit om. X 17 pecuniam enim X 18 pretio sanguinis P (is ex es) BL sanguine (ante s ras.) A redemit PL 22 sepulturam T (-a corr. BCETX )

intellege [*]( D ) quemadmodum corpus fili unguentum oleat. corpus illud est quod exutum est, non quod amissum est. corpus eius traditiones sunt scripturarum, corpus eius ecclesia est. corporis eius odor sumus, et ideo decet ut mortem corporis eius ornemus, etsi nostros illa non requirat ornatus, sed requirunt pauperes. ornabo corpus eius, si fiam sermonum eius praedicator et possim gentibus crucis aperire mysterium. ornauit ille qui dixit quia praedicamus Christus crucifixum, ludaeis [*]( E ) quidem scandalum, gentibus stultitiam, ipsis uero uocatis, Iudaeis atque Graecis, Christum dei uirtutem et dei sapientiam. ornatur crux, cum id quod per inperitiam stultum putatur per euangelium sapientius aestimatur, ut possimus docere quemadmodum uirtus aduersaria per crucem domini destruatur. misi in domini corpus unguentum, spirare incipit quod mortuum putabatur.

Ideo unusquisque adoriatur emere labore suo nisuque [*]( F ) uirtutum alabastrum unguenti, non uile aliquod atque conmune, sed pretiosum unguentum alabastri et unguentum pisticum. si enim quis fidei congreget flores et praedicet Iesum Christum crucifixum, in omnem ecclesiam, quae Christi corpus est mundo mortua, requiescens deo fidei suae transfundit unguentum. [*]( 2 Luc. 23, 46 7 et 24 Ephes. 1, 28 7 II Cor. 2, 15 12 I Cor. 1, 23 sq. 23 Gal. 6, 14 ) [*]( 2 compleatur (om. nt; m2 compleat ut) A ut] et PL, ut in ras. Y, om. FO manu PBFGLOft 5 fili AaX filii FO corr. cet. 7 eius 8. u. P 9 nostroB (s alt. s. u.) A 11 aperire mysterium crucis X 13 gentibus PaC gentibus autem A (autem s. u. m3) cet. ipsi$s A 16 estimatur (a in ras.) P aestimetur X 18 distrahatur (in mg. m3 al. distruatur) A distruatur X 19 putatur P 20 nisi qui P (que corr. m3) L 21 unguenti... sed add. m2 A neque (at 8. ne) A 22 praetiosum unguentum (u tert. 8. u.) P 28 congeret A 24 omni ecclesia PBLK 25 transfudit APL transfundit (n 8. w. m3) 0 )

ex hac ergo muliere intellegimus illud apostolicum quid sit: superabundauit peccatum, ut lsuperabundaret gratia. nam si in ista muliere non super abundasset peccatum, non superabundasset gratia; agnouit enim peccatum et detulit gratiam. et ideo lex necessaria; per [*]( C ) egem enim peccatum agnoui. si lex non fuisset, peccatumlateret. agnoscendo peccatum ueniam peto. per legem ergo genera peccatorum, praeuaricationis quoque crimen agnosco, curro ad paenitentiam, gratiam consequor. lex ergo auctor est boni, quae mittit ad gratiam. [*]( 8 Galat. 6, 14 6 Galat. 6, 14 9 II Cor. 4, 18 10 Philipp. 1, 23 11 Luc. 9, 23 12 Rora. 6, 4, Coloss. 2, 12 13 Matth. 26, 12 15 Cant. 1, 3 18 Rom. 5, 20 22 Rora. 3, 20; 7, 7 ) [*]( 1 domini om. X 3 autem om. PL 4 crucem AL et (m exp.) P, (m eras.) B nostri om. BG X) ti 8. u. m2 A 5 in s. u. m3 P, om. L 7 est om. a honores (s 8. u. m3) P 12 sepeliamur X 16 est om. PBL exinanitum est ET 17 fraglaret PET flagraret cet. 18 quidixit (sit g. jxit m3) P superabundabit A 19 non superabundaret X 22 agnouit P (t exp.) BL 23 ergo] enim x 25 penitentiam (i pr. s. u. m2) A )

Mater et fratres mei hi sunt qui uerbum dei audiunt [*](8,21) et faciunt. moralis magister, qui de se ceteris praebet [*]( D ) exemplum, atque ipse praeceptor, ipse etiam suorum exsecutor est praeceptorum. praescripturus enim ceteris quoniam qui non reliquerit patrem et matrem suam non est filio dei dignus, sententiae huic primus ipse se subicit, non quo maternae refutet pietatis obsequia — ipsius enim praeceptum est: qui non h honorauerit patrem et matrem morte morietur — sed quia paternis se mysteriis amplius quam maternis affectibus debere cognoscat. neque tamen iniuriose refutantur parentes, [*]( E ) sed religiosiores copulae mentium docentur esse quam corporum.

ergo non debuerant foris stare qui Christum uidere quaerebant; prope est enim uerbum in corde tuo et in ore tuo. intus igitur uerbum, intus est lumen. unde et ille ait: accedite ad eum et inluminamini. si enim foris stantes nec ipsi agnoscuntur parentes et propter nostrum fortasse non agnoscuntur exemplum, quemadmodum nos agnoscimur, [*]( F ) si foris stemus?

nec putet aliqui offendiculum esse pietatis, ubi mandatum legis inpletur; si enim relinquet homo patrem et matrem et adhaerebit uxori suae et erunt duo in carne una, recte sacramentum hoc in Christo seruatur et in ecclesia. et ideo parentes corpori proprio non oportuit anteferri. ergo hic non, ut quidam haeretici tendiculas aucupantur, mater negatur, [*]( 4 Matth. 10, 37, Luc. 14, 26 7 Exod. 20, 12, Deut. 27, 16; cf. Exod. 21, 15 13 Deut. 30, 14, Rom. 10, 8 15 Pb. 33, 6 20 Ephes. 5. 31 sq.; cf. Gen. 2, 24 23 cf. Cic. pro Caec. 65 ) [*]( 3 exsequutor FOV 5 et] ant Cx suam om. B 6 se 8. t*. m3 d, oJn. aX subiecit ax subiacet X 8 et] aut Xx mortem P (m alt. eras) a morietur Ax moriatur eet. 11 religiosioris A 18 in ore tuo et in corde tuo X in alt. om. B 14 illae P 15 eum aGy dfti AC dum cet. 16 adstantes PBL 17 cognoscuntur ET agnoscemur G (e ex i) γΧ, recte puto 18 aliqui AL et (-is corr. ml) P, (m2) n aliquis cet. 19 relinquet X et (et ex it m2 G) reliquit BL relinquit V (n 8. u.) cet. 20 et pr.] aut X auna (et ut uidetur eras.) A 21 in alt. om. CL 22 oportuit (o pr. 8. u. m2) G potuit PBCL anteferre PBCL 23 augurantur (aucup 8. augur m2) A )

diuinum in terras uenisse mysterium ecclesiaeque conuentum, [*](8,19-22 ) relictis nauem ascendit parentibus. neque enim quisquam poterat hunc mundum enauigare sine Christo, quando eos quoque quibus dominus adest temtationum saecularium saepe procella perturbat. et oeconomia seruatur in apostolis, ut aduertas sine temtatione neminem posse ex hoc uitae curriculo [*]( B ) demigrare, quia exercitium fidei temtatio est.

Subiecti igitm sumus nequitiae spiritalis procellis, sed quasi peruigiles nautae gubernatorem excitemus. uerum et ipsi periclitari solent. quem igitur gubernatorem requiram? illum utique qui non seruiat, sed imperet uentis, de quo scriptum est:

at [*](8,25) ille surgens increpauit uentum. quid est surgens? [*]( c ) [*](8,24) quiescebat enim, sed quiescebat corporis somno, cum intenderet diuinitatis mysterio; ubi enim sapientia, ubi uerbum, nihil sine uerbo fit, nihil sine prudentia.

supra habes quia pernoctabat in oratione: quomodo hic in tempestate dormiret? sed exprimitur securitas potestatis, quod omnibus timentibus solus intrepidus quiescebat. non est ergo consors naturae qui non est consors periculi. etsi corpus dormit, operatur diuinitas, operatur fides. denique dicit: modicae fidei quare [*]( D ) dubitastis? et bene arguuntur qui praesente Christo timebant, cum utique qui ei adhaereat perire non possit.

ergo confirmauit fidem, [*]( 1 Ioh. 19, 26 3 Rom. 9, 5 13 Ephes. 6, 12 20 Lac. 6, 12 25 Matth. 8, 26 ) [*]( 1 cognoscitur PErLT 2 perscribtorum A praeceptorum L 3aborret.4C demostrat A 4 iudeis (i alt. ex 0) P iudgos B 5 se] sas (scriptura incerta; s. as scriptum est e, sed eras.) A 7 parentibus ascendit nauem a nauim Cj- nauem (i 8. e m2) rc ; nauem exp. A parentibus (n 8. u.) A quisque A 10 oeconomiae P 18 procellae PBL 14 peruigilis A 15 requiramus C 16 ad AP et r 17 imperauit uento C 23 intrepidibus (il? eras.) P 25 ait PL modicae (a s. u). A 27 adhaeret PL )

et quoniam quae loco superiore praestrinximus delibasse satis . est, nunc quia in libro secundum Matthaeum duos homines in regione Gerasenorum daemoniis adflatos Christo occurrisse [*](8,27) cognouimus, hic autem sanctus Lucas unum inducit [*]( F ) eundemque nudum — nudus enim est quicumque tegumentum naturae suae et uirtutis amisit - qua ratione de numero euangelistae dissonare uideantur non otiose praetereundum, sed requirendum arbitror. et quidem licet discordet numerus, tamen concordat mysterium; uir enim iste qui habebat daemonium populi figura [*]( 1394 A ) gentilis est, opertus uitiis, nudus errori, patens crimini. duo illi quoque similiter figuram populi gentilis accipiunt, quoniam, cum tres filios Noe generauerit, Sem Cham Iaphet, Sem tantummodo familia in possessionem adscita est dei. ex duobus illis diuersarum nationum populi pullularunt, quorum alter maledictus, quod nudatum patrem non texerat, benedictus alter, [*]( 3 epist. Iudae 9 4 Matth. 8, 26 10 Mattb. 8, 28 20 Gen. 9, 18 23 Gen. 9. 22 sqq. ) [*]( 3 micahel P 5 maria (a alt. eras.) P choibere A 7 demet (a s. e alt.) a demutet X 8 ne post somno transponunt X nostro X in nostri a non X in nobis X 9 superiore (-ri m2) P superiori aOicx praestriniimus APB perstrinximuB cet. 13 nudis (v 8. i m3) enim P tegumentum PEŢLT et (u pr. ex i m2) B tegimentum aG indumentum (in mg. m3 al. integimentum) A integumentum (u pr. ex i) 0 integimentum C et (i ex u) F, (i ex e) V integementum (v s. e alt. m2) n 15 relinquendum X (del. et 8. m2 requirendum F) 18 ante errori add. gratia A 20 iaphet FO et (phet in ras. m3) V iafeth cet. (et iafeth PaCL) 21 possessione APBL et ex A et PB 23 alter benedictus PL )

Qui multis inquit temporibus agebatur, utpote qui a [*](8,27) diluuio usque ad aduentum domini uexabatur, furore dementi rumpens uincla naturae. nec inmerito etiam sanctus Matthaeus in monumentis illos habitasse signauit, siquidem talium animae in quibusdam uideantur habitare tumulis sepulchrorum. quid enim aliud sunt corpora perfidorum nisi quaedam defunctorum [*]( C ) sepulchra, in quibus dei uerba non habitent? agebatur ergo in loca deserta spiritalium scilicet infecunda uirtutum profugus a lege, discretus a prophetis, remotus a gratia.

non enim [*](8,30-33 ) uno daemonio, sed totius legionis laborabat incursu, quae cum dominum uidisset cognouissetque praescia dominici aduentus tempore in abyssos se esse trudendam, coepit orare ut introeundi in porcos acciperet facultatem. et primum clementiam [*]( D ) domini debemus aduertere, quod nullum prius ipse condemnat, sed unusquisque sibi auctor est poenae, non mittuntur in porcos daemones, sed ipsi petunt, quia caelestis luminis claritatem sustinere non poterant, ut qui oculos dolent radium solis ferre non possunt, sed tenebrosa eligunt et splendentia derelinquunt. fugiant ergo daemones splendorem lucis aeternae [*]( 6 Matth. 8, 28 10 Matth. 12, 43 ) [*](1 licet auersus PL aduersus ic et (d eras.) AV ne dm. X nuditate PBL patris X 3 seminis (s alt. 8. u. m2) gjluiaset (e s. si m2) A semini siluisset aL seminis luisset X 4 agebatur (8. vi3 agitabatur) P utpute X 5 delubio A et (m3 diluuio) P uexebatur A 6 uincla (in mg. uincula) V uincula LX 7 habitare L signauit A (qui haec add. expuncta: si quidem talium animae in monumentis illos habitasse signaoit) aCx significauit cet. 8 habitare uideantur (uidontur EaT) X uideantur it 10 habitant PL 11 infecunda] et fecunda V (et in ras.) FO et infecunda C et (in 8. u. tn2) ic 12 desertus A nonj nondum X 13 qui (quae m2) A 14 cognouissetque ACLCX et m3 P cognossetque P ml cognoscetque BLX presentia (sentia in ,.as.; praescia m2) A praescii PBL 15 abysso PBL rogare Er T 16 acciperent X 20 posterant (s eras.) P 21 ut spi. derelinquant X )

Qui sunt isti porci nisi forte illi de quibus dictum est: nolite dare sanctum canibus neque miseritis margaritas porcis, ne forte conculcent eas pedibus suis? illi scilicet, qui inmundorum usu animalium uocis et rationis expertes lutulentis uitae suae actibus naturalium [*]( 1395 A ) coinquinauerint ornamenta uirtutum, qui inpetu feruntur in praeceps, quoniam nullius meriti contemplatione reuocantur, sed tamquam de superioribus ad inferiora per inprobitatis procliue detrusi suffocantur in aquis inter fluitantia mundi istius strangulatorum in modum intercluso pereuntes spiritus conmeatu; neque enim in his qui fluuido aestu uoluptatum huc atque illuc feruntur incerti ullius spiritus potest esse uitale conmercium.

uidemus [*](B ) igitur quia homo ipse sibi est auctor aerumnae. nam nisi quis porci more uixisset, numquam accepisset in eum diabolus [*]( 1 Matth. 8, 29 3 Zach. 13, 2 8 Matth. 8, 29 12 Matth. 7, 6 ) [*]( 2 futura sunt X quae s. u. m3 P, om. L 3 in s. u. P, om. BLX 6 ergo eo AaBx. et (eo exp.) w eo PL ergo CFOV ne BL 8 poenam s. u. m3 A 9 omnibus (m2 hominibus) A 11 eunt illi ET 12 sanctam dare CO nec EG margaritas uestras ante porcos x 13 illis (s erae.) P 15 expertes et A coinquinauerant (a alt. incertum, s. u m2) A coinquinauerint F (int in ras.) G (int s. u. m2) coinquinauerunt ET 18 ad inferiora s. u. m3 A inprobitatis (o s. u.; -es m2) P 19 fluctuantia BETX fluentia C strangylatorum A 20 pereuntes Fit Vx. pereuntis AO pereunt cet. 21 flubido A fluido aCGLO 22 illiua A (ullius m2) aCLX uideamus (a ertU.) P 23 auctor est X 24 accepisset (e pr. ex i m2) P )

sed dicit aliqui: cur hoc a deo [*]( c ) permittitur diabolo? at ego dico, ut boni probentur, inprobi puniantur; haec enim poena peccati est. denique lege quia inmittit dominus febrem et tremorem et malos spiritus et caecitatem et omnia flagella iuxta merita peccatorum. sed redeamus ad lectionem.