De Noe

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Prima, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.1). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1896.

quod pulchre etiam ad ecclesiae membra apostolus rettulit. quae enim inhonesta sunt nostra ac superflua nisi luxuria, nisi lasciuia? quibus si quis iuuentae inretitus tempore, cum ad maturiorem aetatem processerit, ueniat ad baptismum, renuntiet superioribus moresque priores exuat, peccata deponat, consepeliatur cum domino Iesu, crucifigatur [*](237 A ) ei mundus et ipse mundo, nonne is peccatorum remissione donatus abundantiorem honestatem habet quam ille catechumenus, cuius uita innocentior aestimabatur? et ut apostoli ipsius exemplo utamur, Iudaeus erat, persecutor erat: uocatus ad gratiam Christi coepit esse apostolus. et quia plus ei dimissum est, plus diligere coepit, abundantius apostolis omnibus laborare, uas electionis factus, doctor gentium missus. nonne etiam [*]( B ) apostolorum ipsorum plurimis uberiorem et honestiorem consecutus est.

gloriam, qui ante et inhonestus et ingloriosus erat, cum persequeretur ecclesiam dei? pauper iste, debilis in ecclesia ipse te redemit suis uotis. et ut maiora aperiamus mysteria, quid tam ignobile quam gentilis populus? pauper, utpote qui nulla haberet eloquia dei, debilis et utroque pede claudus, qui nec in legem nec in euangelium credidisset, uocatus tamen credidit et baptizatus accepit gratiam. itaque [*]( c ) quia plus ei dimissum est, plus diligit. remansit Iudaeorum populus, licet uno pede claudus, quamquam et in ipsa lege [*]( 5 I Cor. 12, 27 aq. 10 Rom. 6, 4 Galat. 6, 14 14 Philipp. 3, 5 sq. Gal. 1, 15 15 et 26 Luc. 7, 47 17 Act. 9, 15 I Tim. 2, 7 ) [*]( 3 helluones P (in mg. ml HELLUONES GLUTTONES) 6 rettulit B retnlit cet. inhonestas (om. sunt) B 11 his P (h exp. m2) his qui T 12 donatus P (s ex r? m2) donatur T habet om. N cathecaminus PB catecuminus T catechuminus N 13 aestimatur N 16 cepit P diligere N 19 est] & P (s eras.) fi (in ras.) T\' 20 erat] fuit N 25 et T ei cet. )

430
claudicet. itaque ille, qui gloriosissimus habebatur, amisit omnia, mirabilem consiliarium et prudentem architectum et sapientem auditorem, iste, qui ignobilis erat, adeptus omnia fidei titulo, tropaeo martyrum, angelorum gloriatur consortio. ergo Plato quod potuit sermonis nitorem adhibuit, apostolus autem, qui habebat dei spiritum, reuelauit mysterium. satis [*]( D ) dictum de ostio, quoniam qui retro erant priores facti sunt.

Nunc illud quaeramus, quid sit quod dixerit dominus: [*]( E ) inferiora arcae bicamerata et tricamerata facies. inferiora quidem dicendo aduertimus quod pulchre sentire nos uoluerit inferiore loco aestimanda ciborum receptacula, hoc est ea uiscera, quae acceptum conficiunt cibum. corruptibilis enim esca est, quod autem corruptibile non superioribus conparandum, sed inferioribus. simul quia deorsum cibus fertur, cuius exigua portio uiribus corporis alimoniaeque proficit,[*]( F ) reliqua pars aluo purganda deducitur, quia intestina sunt, per

quae descendunt ciborum superflua, ita operator noster instituit, ut non extenta a stomacho ad imum, sed insinuata sint ac reflexa, quo uitae nostrae usus propagaretur. nam si extenderentur intestina hominis, quae suscipiunt et deducunt cibum, statim sine ulla pertransiret mora et necesse esset iugiter esurire nos, iugiter epulari aut desistente alimentorum substantia deficere ilico. nunc autem in illa intestinorum reflexione ac sinuatione bipertita ac tripertita haeret cibus et descendendo paulatim uires ministrat, sucum infundit corpori, tenet [*]( 238 A ) satietatem, differt edendi appetentiam, nec subita effusio ac repentina euacuatio est nec inexplebilis adpetentia est nec [*]( 6 I Cor. 7, 40 7 Luc. 13, 30 8 Gen. 6, 16 Philo Quaest. II 7 ) [*]( 4 tropheo P (h s. u.) cet. 7 dictum T dictum est P (est s. u. m2) T\'NB 8 quaeremus NB dixit N 9 et tricamerata om. T 10 nos sentire N 11 inferiori N 14 sed inferioribus comparandum N 18 a] ad (d exp. m2) P, fort. ab insinuata P (in del. m2) sinnata cet. 21 iugiter] semper N 22 desistente 11 (sistent in ras.) deficiente N 24 haeret scripsi habet T haberet P adhaeret P corr. ml cet. et om. T 26 effusione P (ne eras.) ac] aut N 27 uacuatio T )

431
insatiabilis epulandi libido. primum ergo indigentia esset et fames, deinde ex bis sequeretur edendi sine intermissione conti ouatio. quid autem deformius quam semper uentri studere, qui cum repletur uacuandus est, cum uacuatur replendus? tertium quid superat nisi mors inter ipsos cibos epulasque [*]( B ) permixta? quomodo enim poterant diutius uitam producere simul edentes et esurientes, bibentes sitientesque et priusquam replerentur exinanientes omne quod sumpserant statimque esurientes? nunc autem dum paulatim descendit esca, famem et cruditatem naturalis temperat prouidentia. primum enim in stomacho, quem plerique uentrem appellant superiorem, conficitur cibus, deinde coquitur in iecore atque eo uapore [*]( c ) digeritur. sucus eius diuiditur certis uiscerum portionibus, ex quo omne corpus ualescit. quod satis iuniorum incrementa, senum testificatur perseuerantia. reliquum cibi in uentrem defluit, quem omnes uentrem appellamus sine adiectione, plerique uentrem dicunt inferiorem, ex quo fimus necesse est, qui plenus iam corruptionis descenderat, egeratur per illud ex transuerso ostium.

Haec cum ita fabre naturali institutione ad dei [*]( D ) praeceptionem composita uidentur, tamen nisi a nobis edendi agendique mensura seruetur, tamquam exuberantibus passionibus generatur diluuium et quaedam totius labes corporis; intemperantia enim accendit libidinem, cruditatem generat, corruptelam creat. itaque aut duritie interna tenduntur et quatiuntur doloribus aut incocto ciborum umore et indigestionis asperitate interior quidam intestinorum amictus raditur, quia uelut [*]( 1 indigentie T\' indigentie B esset et Test ct P ml N esset P vi3 T\' Ct: B 5 cibos P (o ex u) 6 procedere N 7 et bibentes T et om. B 10 temperet prudentia B 11 superiorem appellant B 12 quoquitur T digeritur uapore N 13 sucusque B 20 fabre TT\'B frabrc P, om. N 21 uideantur 1x (a 8. u.) N nisi om. N edeNdi P (K ex cort. m2\') edendi a nobis N 22 mensura Oln. N 25 duritie scripsi duritiae PT duritia cet. 26 umore T humore P (hum s. u. m2) cet. 27 qua P )

432
chartae specie geminus eorum amictus adseritur: unus exterior, [*]( E ) quem continuum aiunt periti uel qui curiosius scrutati sunt, a summo ad imum directus, alius interior tamquam lateribus adtextus, unde aiunt non totum solui cum raditur; nam si continuus esset interior, inmedicabilis scissura eius foret. illic per moram adiunctionum adhaerere ciborum reliquias; quae si adiunctiones soluantur, transire semesos cibos et potus defluos.

hoc est hominis diluuium. unde mihi uidetur per arcae huius [*]( F ) figuram uoluisse deum nos edocere quemadmodum ab hoc speciali tuti simus diluuio. corruptela enim diluuii causa est. ea ubi inrepserit, aperiuntur aquae, ebulliunt omnes fontes cupiditatum, ut totum corpus tanto et tam profundo uitiorum profluuio mergatur. nihil est enim quod tam miserae seruituti subiciat hominem quam libido atque eiusmodi cupiditates, quae iugo quodam criminum graui deprimunt miseram conscientiam, ut se nequeat adtollere, utpote quae innocentiae libertatem amiserit. maximum ergo iri hoc diluuio remedium, ut iustum praeferas eumque mandati caelestis exsecutorem [*]( 239 4 ) eligas. quis est iustus in nobis nisi mentis uigor, qui intra istam arcam includat omne animantium genus, quod est super terram? cohibe ergo et tu omnes inrationabiles passiones tuas omnesque sensus tuos menti subice animique imperiis adsuesce. euolare foras non sinas cupiditates tuas, exire in uulgus libidinem: et per rationabilem mentem poteris etiam inrationabilia tua et inmunda peccata ab omni periculo diluuii [*]( B ) liberare.

Omnia inquit quae sunt in terra morientur. quid utique muta deliquerant animantia? qua causa subiecta sunt [*]( C ) poenae, quae peccandi sensum non habent? sed [*]( 27 Gen. 6, 17 Philo Quaest. II 9 ) [*]( 1 chartaae P (charthae corr. ml, tae s. thae graphio) chartae T carthae T\' cartae NB 10 enim] autem B 11 eam P (m exp.) T inrepsit B 13 fluuio XB est om. B 14 hominem subiciat B huiusmodi TT\' 16 libertatem innocentiae N 17 diluuio est N remedium 5 P (6 s. u) B 28 itaque N qui (a s. i) P )

433
quemadmodum in bello cum imperator ab hoste occiditur, commoritur eius exercitus atque omnis comminuitur uirtus militaris, sic non discrepare a iustitia uisum est, cum interiret homo, cui regalem quandam dominus deus in omne animantium genus potestatem dedit, ut omnibus uolatilibus feris bestiis imperiali praeesset auctoritate, quod etiam pecudes et quaecumque erant inrationabilia commorerentur animalia. denique si [*]( D ) quando est pestilentia corrupto caeli tractu, prius ea quae sunt inrationabilia lues dira contaminat et maxime canes equos boues atque ea inficit quae cum hominibus conuersari uidentur, sic morbi uis etiam genus humanum inplicat.

haec igitur prima causa iustae, ut arbitror, adsertionis, secunda illa quia nemo accusat naturam cur reliqua corporis nostri membra moriantur solo capite sublato, cum multos uideamus [*]( E ) amputatis manibus et pedibus superuiuere. sed non eadem ceterorum membrorum est praerogatiua quae capitis, ideoque absciso eo, unde sensus nostri in reliquum corpus prodeunt, commoriuntur etiam membra omnia, nec in eo aut operatoris prouidentia desideratur aut substantiae humanae fragilitas redarguitur. similiter ergo nemo nunc arguat quia caput et principale quoddam ceterorum animalium homo est, quo moriente non debet mirum uideri si cetera commoriantur [*]( F ) animantia.