De Joseph

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

Denique quicumque famem patiebantur adloseph mittebantur. qui sunt isti nisi de quibus dictum est: conuertentur ad uesperam et famem patientur ut canes? erat autem fames non unius loci, sed totius terrae, quia non erat qui faceret bonitatem. ideo dominus esus ieiunia mundana [*]( F ) miseratus aperuit horrea sua et mysteriorum caelestium thensauros scientiae sapientiaeque patefecit absconditos. ut nulli alimenta deessent. dixit enim Sapientia: uenite edite panes meos, et ideo ab illo solo dicitur: dominus pascit me, et nihil mihi deerit qui saturatur a Christo. aperuit ergo horrea sua Christus et uendebat non aera pecuniae, sed fidei pretium et deuotionis stipendium quaerens. uendebat autem non paucis in Iudaea, sed uendebat omnibus, ut ab uniuersis nationibus crederetur.

et omnes regiones uenerunt in Aegyptum [*]( 499 A ) ad Ioseph emere; optinuerat enim fames. omnes enim esuriunt quos non pauerit Christus. emamus ergo alimenta, [*]( 1 Gen. 41, 43 4 Gen. 41, 51 6 Gen. 41, 52 9 Gen. 41, 55 10 Psalm. LVIII 7 14 Gen. 41, 56 16 Prouerb. 9, 5 17 Psalm. XXII 1 22 Gen. 41, 57 ) [*]( 2 accipit IIDO quiạ̇ P (a exp. m2) 3 ex nationibus sibi WE 4 manassen VPUx E 6 ephrem U\'E efrem B V effrem cet. 7 humilitas P (as m2 ex atis) gloriam camulauit UxE 10 istis P (s alt. & eras.) conuertantur P\' (e s. a) Px 11 patientur Px patiebantur N\' 13 faceret B (t 8. u) hiesus B 14 te«sauros B (n eras.) thesauros cet. 15 sapientiaequae B (a pr. s. u.) alimenta B (i ex e) 19 uendebat B (e pr. ex i) aerę P (a s. ẹ m2) 22 regiones B (ea ex is) 23 enim eos N omnes B (es ex is) 24 esurient N pauerit P (i ex a) )

102
quibus famem possimus repellere. nemo paupertatis suae contemplatione reuocetur, nemo uereatur qui argentum non habet. non quaerit Christus argentum, sed fidem, quae argento pretiosior est. denique emit eum Petrus, qui non habebat argentum. argentum inquit et aurum non habeo, sed quod habeo do tibi. in nomine Christi Iesu surge et ambula. [*]( B ) et propheta Esaias dicit: qui sititis ite ad aquam et quicumque non habetis argentum ite emite et bibite et manducate sine argento et pretio uini. neque enim pretium quaesiuit a nobis qui pro nobis sanguinis sui pretium soluit, quia non auro et argento, sed pretioso nos redemit sanguine. ergo id pretium debes, quo emptus es. etsi ille non semper exigat, tu tamen debes. eme igitur tibi Christum non eo quod pauci habent, sed eo quod omnes habent per naturam, pauci offerunt per timorem. suum est quod a te[*]( C ) Christus reposcit. ipse uitam omnibus dedit, ipse pro omnibus mortem suam optulit. solue pro auctore quod soluturus es lege. non mediocris iste contractus est, non omnes eum facile uident. denique illae uirgines in euangelio, quas ueniens sponsus exclusit, ideo foris relictae sunt, quia uenale oleum non emerunt. unde dicitur his: ite potius ad uendentes et emite uobis. et negotiator non inmerito praedicatur, qui [*](D ) uendidit omnia sua et emit margaritam.

Et Iacob dixit filiis suis: quare pigri estis? ecce [*]( 3 I Petr. 1,7 5 Act. 3, 6 7 Esai. 55, 1 11 I Petr. 1, 18 sq. 19 Matth. 25, 10 21 Matth. 25, 9 22 Matth. 13, 46 2* Gen. 42, 1 sq. ) [*]( 2 quia 0 3 quaeritur Chr. argento, sed fide N 4 euin scripsi eam libri; cf. u. 13 6 ihu xpi N, quod praeferendum esse puto (Ιησοῡ Χριστοῡ ) surge B (r s. 11.) 7 profeta eseias B sititis B (is ex es) 8 habctis B (is ex es) 9 argento B (n s. u.) 12 sq. debes B (es ex is) 14 omnes habent. omnes habent N sed ... habent om. V 15 offerant PP\'Px post timorem add. enim P (in mg. m2) T (s. fl. i m2) D 17 obtulit P solue P (e ex it) 18 lege B 19 euangelium B (-io corr. ml) P\' 21 his lIDO eis NV 23 margaritam P (i cv e m2) 24 dixit Costerius dicit libri suis filiis 31\' )

103
audiui quia est frumentum in Aegypto. descendite [*]( E ) illo et emite nobis escas. non semel hoc Iacob dixit, cotidie omnibus filiis suis dicit, qui serius ueniunt ad gratiam Christi: quare pigri estis? ecce audiui quia est frumentum in Aegypto. ex hoc frumento granum est quod resurgit.

qui igitur famem sustinet suae segnitiae debet adscribere. ecce inquit audiui quia est frumentum in Aegypto. citius utique iuniores aliquid quam seniores audire consuerunt, dum foris positi multi circumeunt. sed hanc negotiationem prius senex audit, sed ille senex, in quo est fidei longaeua [*]( F ) canities, prior senex intellegit, senex, in quo uenerabilis est senectus et aetas senectutis uita inmaculata. nec omnes hanc negotiationem suscipiunt nisi filii Iacob et ipsi prouectioris aetatis. ideo decem pergunt, non pergit iunior. non misit eum pater, ne contingat inquit eum infirmitas. adhuc obnoxius [*](500 A ) erat infirmitate Beniamin iunior. patriarcha quidem legitur Beniamin, sed ille ex tribu Beniamin Paulus praefigurabatur. merito Iacob de eius infirmitate dubitabat. denique infirmatus est, ut sanaretur: caecitatem passus est, sed haec infirmitas ad salutem. denique illa caecitas lucem adtulit. accepimus historiam, cognoscamus mysterium.

sine Beniamin patriarchae primo perrexerant, sine Paulo apostoli. uterque non primus [*]( 5 Ioh. 12, 24 10 Sap. 4, 8 sq. 13 Gen. 42, 3 sq. 15 Gen. 42, 4 17 Eom. 11, 1 19 Act. 9, 8 sq. ) [*]( 1 est s. u. P frumentum est % discendite B (corr. m3) P (corr. m2) 3 cotidiae B 6 segnitiae B (e pr. ex i) segnitiei WE 7 audiui inquit 9C\', inquit post frumentum transponit E frumentum est Ux 8 aliqui [ id BU\' aliqui 91x et (in quo repetitur aliqui post senioree) E consuerunt audire N\' 9 positis P (s alt. eras.) multi BDO et (s. i molta) P multa cet. 10 audiuit VplE 11 canitiens B (n alt. eras.) intellexit V ante alt. senex add. sed ille NV est uenerabilis UxET 13 prouectiores BP 14 aetatis P (is ex es m2) decem P (em m2 ex im) 17 beniamin pr. P (a 8. u. m2) praefigurabatur BN praefiguratur cet. 21 patriarcha U\'UxP\'T, om. E 22 perrexerunt N\' apostolo P\'N primus NV proprius P\' (pro eras.; om. non) prius eel. )

104
aduenit, sed arcessitus a primis uberiorem mercem priorum [*]( B ) suo fecit aduentu. est inquit frumentum in Aegypto, hoc est: ubi maior fames, ibi maior ubertas est. magnum frumentum in Aegypto. denique et deus pater dicit: ex Aegypto uocaui filium meum. ex isto grano illa fecunditas; neque enim messis esse potuisset, nisi Aegyptii granum ante seuissent. est ergo frumentum, quod nemo ante esse credebat; in hoc frumento negotiantur patriarchae. et illi quidem argentum [*]( c ) detulerant, sed bonus Ioseph frumentum dedit, argentum reddidit; non enim pecunia emitur Christus, sed gratia: pretium tuum fides est, hac emuntur diuina mysteria. portat autem frumentum hoc asinus ille ante inmundus in lege, sed iam mundus in gratia.-

Tenebatur tamen Beniamin iunior et patrio adhuc haerebat [*]( D ) adfectu. tenebant eum legis uincula, mos paternus. fames inualescebat, quia sero ueniebat. intercedunt pro eo duo, Ruben [*]( E ) et ludas, hoc est humilitas atque confessio. his uadibus aput patrem utitur, his committitur, quorum unus primitiuus, alius resuscitatus. lex primitiui, euangelium resuscitati. his deducitur Beniamin iunior et bonis odoribus comitatus aduenit portans secum resinam, qua lapides marmorum conectuntur, eo quod praedicatione propria tamquam spiritali resina uiuos lapides etiam iste conecteret: portans etiam mel, quo noxia uulneris interius exeduntur sine acerbitate aliqua sectionis. [*]( F ) [*]( 4 Matth. 2, 15 (Hos. 11, 1) 12 Gen. 44. 3 Ioh. 12, 14 sq., Zach. 9, 9 15 Galat. 1, 14 Gen. 43, 1 16 Gen. 43, 7 sq. 17 cf. Gen. 29, 32 Philo de somniis I 7 (I 626, 17) 21 Gen. 43, 10 e ) [*]( 1 arceesitus BVO arcersitus P (c 8. u. m2) accersiius cet. uberiorem NV superiorem cet. 5 uocaui B (i ex 0) 6 seuissent B (i in ras.) 7 credebat esse N 9 detulerunt NVP4 11 fides B (es ex is) 12 ante om. N\' 13 in gratiam B per gratiam NV 14 beniamen B adhaerebat N 16 roben B (v s. 0 m2) 17 aput B apud eef. 19 primitiui 0 libri s. Ebulphri, s. Michaelis, 8. Albini primitiua cet. resuscitat PPx resuscitatQ 91\' (Q m2 ex i) WET diducitur B et b a (corr. m2) P 20 bonis (i ex u) BP 24 aliqua acerbitate N\' (aliqua siue 91\', b a m. ant.) aceruitate BV et (corr. ml) P (corr. m. ant.) 91\' )

105
talis enim Pauli praedicatio, ut putrem aboleret adfectum conruptumqne euacuaret umorem disputationis suae aculeo, urere magis aegra mentis uiscera cupiens quam secare. incensum orationis et casiam et guttam sepulturae insignia esse Dauid propheta nos docuit dicens: murra et gutta et casia a uestimentis tuis. uenit enim Paulus crucem domini [*]( 501 A ) praedicare, ilicem semper uirentem et nuces, quarum testa durior, fructus tenerior — meritoque uirga sacerdotalis Aaron nucina et Hieremiae baculum huiusmodi —, argentum quoque duplex. non otiosa munera esse quis dubitet, cum et patriarchae uita et apostoli sermo semper uirescat in pectoribus singulorum et eloquium sanctorum sicut argentum igne examinatum praecepti salubris fulgore resplendeat? nec inmerito duplex argentum referunt, in quibus Pauli praefigurabatur aduentus, qui [*]( B ) laborantes presbyteros in uerbo atque doctrina duplici honore donabat.

Uidit autem illos Ioseph et Beniamin fratrem suum ex eadem matre. iam uidentur Hebraei et uidentur a Christo, qui Ioseph uerus est, quando cum Pauli ueniunt typo, et loquitur illis mitia atque mansueta, ut pariter cibum sumant. supra autem, quia sine Beniamin uenerunt, agnoscebat quidem eos, sed ab his se auertebat, ut scriptum est: et [*]( C ) loquebatur his dura, quia ipsi non agnoscebant eum a [*]( 5 Psalm. XXXXIIII 9 8 Num. 17, 8 Hier. 1, 11 sq. 9 Gen. 43, 11 et 14 12 Psalin. XI 7 15 I Tim. 5, 17 17 Gen. 48, 28 22 Gen. 42. 7 ) [*]( 2 umorem B humorem P (h s. u. m2) cet. 3 aegrae P\'P\'\' 4 casiam P\'Px eass;am cet. 5 profeta B murra B miira U\'VO myrra cet. casia Px cassia P\' is pro eras.) cet. 7 fort. <portans - semper, cf. p.104 U. 23 8 et fructus WE aron B nocina B (v s. o) nucina P (ex nociua m2) nucinea U 9 ieremiae B baculum BV baculus (us ex n vi2) Pil\' baculus cet. 12 eloquiorum P igni P (ni ex ne m2) D 15 praesbytcros B presbiteros PV pbros 91\' 17 uidit (i alt. 8. u.) autem (au 8. 14.) B in (exp. m2) fratrem P 18 uidentur (n 8. u.) haebraei B 19 uerus ioseph Ux 28 loquebatur B (e ex it ipse P (corr. ml) )quo agnoscebantur. Pauli igitur merito profecerunt, quem dominus Iesus tamquam iuniorem fratrem ex eadem matre generatum amplius ceteris fratribus diligebat. aduertant Iudaei quem dominum negauerunt. qui etiam crucifixus ex synagoga eorum tamen tamquam ex eadem ortos parente plus diligit, si uel sero cognoscant suae salutis auctorem. sed propriorum conscii delictorum non credunt tantam Christi esse [*](l) ) misericordiam, ut donet peccatum, remittat iniuriam. ideoque praefigurabantur in patriarchis quales essent futuri. inuitabantur ad gratiam, ad salutaris mensae uocabantur conuiuium, et calumniam sibi parari, insidias fieri suspicabantur.

et coeperunt ad hominem, qui erat supra domum, in ianua domus causam suam uelle agere. adhuc dubitant introire et ex operibus suis malunt iustificari qui causam uolunt adstruere quam gratiam accipere et ideo in portis redarguuntur. qui[*]( E ) autem fructum uteri uirginalis expectat et hereditatem domini, filii mercem negotiatur non erubescit in porta, sed in exitu uitae huius repellit inimicum, ne ad altiora properanti conscius culpae grauioris obsistat.

unde mystice lUis respondit maior domus. et is qui sit intellege, cum legeris Moysen fidelem in tota domo eius. maiores enim domus Moyses Petrus [*]( F ) Paulus et ceteri sancti sunt, Christus autem solus est dominus. scriptum est quia Moyses fidelis in tota domo eius tamquam famulus in testimonium eorum quae [*]( 11 Gen. 43, 18 sq. 13 Galat. 2, 16 23 Hebr. 3, 5 sq. ) [*]( 1 proficerunt B (corr. m3) 2 matrcip B 5 eorum om. N\' ex eadem ortos N\' cx eadem ortus P (ex eadem in ras. m2) T (R. ras.) V ex adam mortuus cet plus eos P (eos s. u. mZ) T (eos s. u. ml) 6 priorum N\' 7 esse s. u. B 8 praefigurabantur B (n s. u.) praefigurabatur VP\' 9 quales B (es ex is) 13 suam om. P\' agere uelle N adhuc B (h s. u. m3) 14 mallunt B (1 pr. eras.) P (1 pr. exp.) causam suam uolunt N 15 redarguntur B et (corr. m 1) 0 17 erubescit NV erubiscetit B erubescegt P erubescet D (-et ex\' -at) cet. 20 quis P\' et (m.2 ex qui) PW 21 tota (m2 ex toto) P moeaes B 22 et paulus UxEO 23 sicut scriptum N\' V; fort. scriptum <enim/ moises B (i ex e). om. PD )

107
dicta essent, Christus uero tamquam filius in domo sua, quae domus nos sumus, si libertatem et gloriam spei tenuerimus.

Hic ergo maior domus respondit illis: propitius sit uobis, nolite timere. deus enim uester et deus patrum uestrorum dedit uobis thensauros in sacculis uestris: argentum uestrum probum acceptum 502 [*]( !A ) habeo. illi enim dixerant: argentum uniuscuiusque in sacculis nostris inuenimus. argentum nostrum ad pondus rettulimus. o magna mysteria et euidenter expressa! hoc est dicere: cur inflamini? argentum uos habere uestrum in sacculis saepius usurpatis? quid enim habetis quod non accepistis ? si autem accepistis, quid gloriamini quasi non acceperitis? iam saturati estis, diuites facti estis. qui argentum habere uos creditis, sed argentum uobis deus [*]( B ) patrum uestrorum dedit. ille deus uester, ille patrum uestrorum deus est, quem negastis. sed ignoscit. sed indulget, sed recipit, si reuertamini. ipse est, qui uestrum non quaerit argentum, suum donat. ipse uobis dedit argentum in sacculis uestris. iam sacculi uestri argentum habent, qui lutum habebant; et ideo uester est qui dicit: conscidisti saccum meum et induisti me laetitia. laetitiae munus est Christus. ipse est argentum uestrum, ipse est pretium uestrum. [*]( C ) non exigit a uobis dominus lesus frumenti sui pretium, non [*]( 4 Gen. 43, 22 8 Gen. 43, 20 12 I Cor. 4, 7 sq. 21 Psalm. XXVIIII 12 ) [*]( 1 dicta (s. m2 dicenda) essent 91\' dicenda esaent %xE dicebantnr T uero HVDOT autem N\' 5 uobis IIVO uobis dns D (dns s. «.) uobis dã 9C (dS s. te. m2) UxET 6 tensauros B (n eras.) thesauros cet. 7 probatum Px 8 dixerunt N\'V uniuscuiusque B (us alt. a. u.) 9 et argentum 1)0 ad pondus argentum nostrum tyx 10 rettulimus \'D retulimus cet. 11 cur argentum Costerius 13 accepistis (e ex i) bis B 14 acciperitis B et (corr. m2) P acciperetis V estes B 15 quia NV uos habere P\'D creditis B (i pr. ex e) 17 indulgit B et (corr. m2) P 20 sacculis B 22 munus e.v minus m2 P 23 est ult. om. NVO. )

108
quaerit uestri pondus argenti.

argentum uestrum reprobum est, argentum sacculi non est bonum. argentum uestrum probum acceptum habeo, hoc est: non est illud materiale argentum, sed spiritale argentum uestrum, hoc est probum, quod fida deuotione quasi Iacob filii detulistis, quod sine damno datur et sine ullo adnumeratur dispendio, quandoquidem tali pretio detrimentum mortis excluditur, lucrum [*]( D ) uitae adquiritur.

Parauerunt autem munera, donec introiret [*]( E ) Ioseph meridie.

accelerauit meridiem fides Pauli. ante caecus erat, postea coepit lumen uidere iustitiae, quoniam qui reuelat ad dominum uiam suam et sperat in eum, dominus quoque educet tamquam lumen iustitiam eius et iudicium eius sicut meridiem. et Abrae quando deus apparuit ad ilicem Mambrae, meres erat, cui de praesentia domini lux aeterna fulgebat. [*]( F ) meridies est, quando Ioseph uerus in domum suam intrat, ut prandeat. tunc enim plus dies lucet, quando sacramenta celebramus.

et intulerunt inquit ei munera. nos munera inferimus, ille instaurat conuiuium. ille dicit: adponite panes, quos soli Hebraei sumunt, Aegyptii manducare non possunt. sed ante conuiuium quanta dignatio! quam usus istius et sedulitatis et gratiae morale magisterium! adhuc de [*]( .508 A ) calumnia, quam sibi a Ioseph fieri putabant, fratres suspecti erant. ille inuitabat ad prandium: horum nutabat adfectus, illius perseuerat gratia. primus adpellat, primus interrogat: quomodo habetis?

et iterum ait: recte est pater [*](2 Gen. 43, 22 9 Gen. 43. 24 11 Psalm. XXXVI 5 sq., cf. Sap. 5, 6 14 Gen. 18, 1 18 Gen. 43, 25 19 Gen. 43, 30 20 Gen. 43, 31 sq. 26 Gen. 43, 26 ) [*]( 2 saeculi N 5 probatum T 6 numeratur N\' (dispendio numeratur WE) dinumeratur P\' 7 detrimentum B (de ex di) lucrum B (s. u pr. refs.) 8 adquiritur B (ri ex re) 10 meridiem P (m s. u.) N meridie cet. 11 uidere lumen N\' 12 uiam P (s eras.) 13 educit X 14 meridie BV et (t s. u.) B abrae B abrahae cet. mftbre P 16 meridies (i alt. s. u.) est (8. u. m2) P in crai. P, om. DT 20 haebraei P ebraei 91\' )

109
uester senior? superioris est inferiorem ad conloquium prouocare, dare sermonis fiduciam, quaerere non solum de ipsis, sed etiam de parentibus.

respondent illi: recte est puer tuus, pater noster. ille seniorem dixit, ut honoraret: [*]( B ) isti puerum nominarunt, ut deferrent humilitatis obsequium, quod senectus honoratae sit dignitatis, pueritia autem subiecta uideatur et propior uerecundiae quam superbiae.

Respiciens autem oculis uidit Beniamin fratrem suum ex eadem matre. morale est, ut quos diligimus eos uideamus prae ceteris et quos animi intentio tenet priores eos obtutus offendat oculorum, siquidem plerumque circa alia mentis occupatione districti quos habemus ante oculos non [*]( C ) uidemus. ita duce animo dirigitur noster aspectus. uidit igitur Beniamin fratrem suum sanctus Ioseph, quem tenebat animo, quem oculis requirebat, quo absente fratres paene non uiderat, quia uidere nihil proderat. nec solum uidisse contentus quasi nesciret interrogauit: hic frater uester est adulescentior? consuetudo et gratia caritatis est, ut dilectos nobis non solum oculis, sed etiam sermone teneamus. agnouerat Ioseph dilectum suum, sed ideo interrogabat, ut [*]( D ) quem tenebat animus uox sonaret.

demque non expectauit ut responderetur, sed continuo benedixit eum et turbatus est desiderii sui fructu. torquebantur autem uiscera eius, quia conplectendi eius quem desiderauerat libertas differebatur. denique ingressus in promptuarium plorauit et lauit faciem suam et continuit se. grandis amoris aculei cito corda conpungunt, nisi desiderii frena laxentur. uincebatur [*]( E ) [*]( 3 Gen. 43, 27 8 Gen. 43, 28 17 Gen. 43, 28 23 Gen. 43, 29 25 Gen. 43, 29 sq. ) [*]( 4 pater nr (nr ex nr ml SP) puer tuus N\' 5 illi WE nominauerunt N 7 proprior B et (r alt. exp. m2) W proprie PD 10 tenet IIVDOT habet Sl\' (ex debet m. ant.) WE 12 destricti N\'V et (de ex di) T distracti P 13 uideamus BO et (a eras.) P 16 quia.., proderat om. N\', s. u. T prodęerat B 21 animo N 24 deferebatur B et (corr. m2) P 25 prumptuarium P (corr. m1) Px promtu- . arium VO 26 continuerunt BPx et (corr. m2) P )

110
adfectu Ioseph, differebatur consilio: ratio cum amore certabat. fleuit, ut amoris pii aestus lacrimis temperaret.

: Haeo moraliter; mystice autem uidit dominus lesus Paulum oculi enim domini super iustos — et dixit: hic frater uester est adulescentior? adhuc adulescentior dicitur, qui nondum maturam canae fidei gerebat aetatem, nondum in uirum perfectum excreuerat. in illam, sicut ipse ait, mensuram aetatis plenitudinis Christi. denique adulescens legitur tantum ibi, ubi lapidantium Stephanum uestimenta seruabat. [*]( F ) et ideo Philemonem non adulescentiae suae, sed senectutis similem esse cupiebat, ut scripsit: magis obsecro, cum sis talis ut Paulus senex. ideo adulescentiores uiduas praedicat declinandas, non propter aetatem, sed propter quandam pubiscentium delictorum lasciuiam inmaturitatemque [*]( 504 A ) uirtutis. ceterum maior in iuuene quam in sene laus castitatis est. puto autem quod a uero non sit alienum, si illud intellegamus, quia, cum hoc Paulus haberet et horreret correptus, quod caecitas accidisset ei, inciperet tamen adpropinquare dicendo: domine, quid me uis facere? ideo adulescentior dicebatur a Christo. ut qui uocabatur ad gratiam excusaretur a culpa, quod ea lubricae fuisset aetatis. denique uidit eum Christus. ubi lux circumfulsit eum, et quia adulescentes metu [*]( B ) magis quam ratione reuocantur a uitio, adhibuit stimulum et [*]( 4 Psalm. XXXIII 16 Gen. 43, 28 6 Uerg. Aen. I 296 7 Ephes. 4. 13 8 Act. 7, 58 11 Philc.n. 9 12 I Tim. 5, 11 19 Act. 9, 6 22 Act. 9, 3 ) [*]( 5 aduliscentior (alt.) B 6 incanitie N (-i« U\'Ux) incauae V 9 stefanum B sthefanum V (h eras.) seruabat B (b ex u) 10 filimonem B et ml 2(\' filemonem P (e pr. ex 0 m2) 21\' (corr. m. atit.) OT senectutis §1\' (s alt. eras.) 12 sut (s eras.) P 14 pubiscentium BP pubescentium P corr. ml cet. delictorum B (de ex di) 16 autem] enim N\' illud si N\' 17 hic (adhuc V) paulus haereret et horrore NV 19 mi B aduliscentior B adolescentior P (v 8. 0 pr.) 20 a gratia PP\'PxD 22 adolescentes P (v s. 0, te eras.) adolescens D, om. Px magis meta 91\' (ex metus, s eras.) UxE metu om. V 23 reuocatur PD reuocabitur Px (bi ira ras.) uocantur X\' adibuit B )

111
miseratus admonuit, ne aduersus stimulum calcitraret.

turbatus est autem, sicut habes in euangelio quia turbauit se spiritu, cum Lazarum suscitaret, et ibi fleuit. ut prius lacrimis suis mortui delicta lauaret. sed intra fleuit et lauit faciem suam. caecitas Pauli fletus est Christi: lauat faciem suam, ubi lumen ei reparatur amissum. lauit faciem suam Christus, ubi [*]( c ) baptizatus est Paulus, per quem dominus Iesus a pluribus uideretur. et ideo in conuiuio pars eius quinquipliciter maior effecta est, quod haberet superioribus anteferri non solum mentis prudentia, sed etiam militia corporis et gratia castitatis.

Biberunt autem et inebriati sunt pariter cum eo. [*]( D ) a principio fidei maior Paulo praerogatiua defertur, de quo dictum est ad Ananiam: uade, quoniam uas electionis est mihi ad sufferendum nomen meum coram [*]( E ) gentibus. a principio inebriatur ebrietate, sed sobria, ut et ipse cum sanctis diceret: et poculum tuum inebrians quam praeclarum est!