habent igitur unde glorientur originis seruuli; seruiuit et Ioseph. habent unde se consolentur qui ex libertate in seruitutem aliqua necessitate uenerunt. habent quod imitentur, ut discant condicionem se mutare posse, non mores, esse et in uernaculis libertatem et in seruitute constantiam. habent etiam domini quod per seruulos bonos sperent. Abraham filio per uernaculum inuenit uxorem. benedixit [*]( C ) dominus domum Aegyptii propter Ioseph, et facta benedictio domini in toto censu eius et in domo et in agris. et conuertit inquit [ei] omnia quaecumque erant illi in manus Ioseph. aduertimus quod ea quae domini gubernare non poterant seruuli gubernauerunt.
Sed quid de priuata domo dispositiones eius seruuli adstruam, [*](D )25 qui rexit imperium ? plus tamen est quod ipse ante se rexit [*]( 11 Gen. 41, 55 sq. 18 Gen. 24, 4 sqq. 19 Gen. 39, 5 20 Gen. 39, 5 ) [*]( 2 ac NV hanc BPP\'DO per hanc Px 6 mundi amore ed. Rom.. inlucido post amore add. 0 m2, transeuntium Px 7 expectat BP\'PxO expectant P (n eras.) 12 origine seruili P1 originales seruuli N (serui E) V 13 se om. DOT, ante unde ponit V, post consolentur Ux consalentur B 14 seruitutS B (6 m3 ex e) seruitute PilE 16 uernulis N 19 facta BPx facta est cet. 20 agris B (s s. u.) agro 0 21 ei eras. U\', om. VWE omnia B u s. u.) 23 gubernarunt NV 24 dispositiones N\' et (es ex is) 0 dispositionis cet. )
88
et, cura esset decorus aspectu et speciosus facie ualde,
[*]( EI ) uenustatem sui uultus non ad alienam diriuauit iniuriam, sed ad suam seruauit gratiam, hoc se pulchriorem ratus, si non dispendio castitatis, sed cultu pudoris speciosior probaretur. illum esse uerum decorem, qui non alienos oculos caperet nec fragiles mentes uulneraret, sed iudicia adquireret uniuersorum fraudi nullis futurus, laudi sibi. iam si qua petulantibus aspexit oculis, crimen est solius quae male uidit, non huius qui male nollet uideri, nec in eo quod uisus est culpa
[*]( F ) est. non erat in potestate seruuli ut non uideretur: maritus debuit cauere uxoris oculos. si ille nihil timebat de coniuge, arbitrabatur iste testimonium esse castimoniae, non remissionem incuriae. discant tamen etiam uiri cauere oculos feminarum; adamantur et qui nolunt amari. denique adamatus est Ioseph, qui amantem contemneret. et bene excusauit eum scriptura dicens: inmisit oculos uxor domini eius in Ioseph, hoc est: non ipse se ostentauit nec cepit incautam,
[*]( 492 A ) sed illa retia sua misit et indagine sui capta est, laqueos suos sparsit et suis haesit uinculis.
dixit autem illi: dormi mecum. prima adulterae oculorum tela sunt, secunda, sed qui non capitur oculis potest uerbo resistere. suppetit defensio, ubi adhuc liber affectus est. ideo scriptum est quia ille noluit. primum igitur mentis congressione superauit tamquam scuto animi inruentem repellens, deinde sermonem tamquam hastam uibrauit, ut se illa reuocaret. et dixit [*]( B ) [*]( 1 Gen. 39, 6 16 Gen. 39, 7 19 Gen. 39, 7 22 Gen. 39, 8 25 Gen. 39, 8 ) [*]( 1 decorus esset P speciosa N\'V 2 ad 8. u. P deriuauit V 3 pulchriorem P (m 8. u.) 7 nulli NP1 nullus 0 8 illine crimen solius (ex solus 21\' m2, solum UxE) est NY 9 male se U\'Ux se male ET nollit B et (corr. ml) P nolit V 11 oculos uxoris UxE 13 uiri cauere etiam NV 14 adamantur enim et 91x 16 eius dni Wx 17 iste NV cepit VEO cepit W/\'DP coepit cet. 18 indagine P 20 secunda P (a m2 ex um) 21 uerbo P\' (o in ras.) uerbis NV 23 congressione mentis WE 25 astam P hastam (h 0. ft.) Px )
89
uxori domini sui. recte uxor domini, non ipsa domina dicitur, quae non potuit extorquere quod uoluit impetrare. nam quomodo domina, quae dominandi non habebat effectum, quae disciplinam dominae non tenebat, quae seruulis libidinis incentiua praestabat ? ille dominus, qui amantis non excepit faces, qui lenocinantis uincula non sensit, quem nulla mortis formido perterruit, qui maluit liber criminis mori quam potentiae
[*]( C ) criminosae eligere consortium. ille liber qui turpe credidit uicem gratiae non referre. denique non ut meticulosus excusat nec tamquam periculi timidus cauet, sed tamquam beneficii erilis et innocentiae suae debitor fugit crimen ingrati peccatique labem et culpae contagium quasi iustus horrescit. tertium spiculum adultera interpellandi adsiduitate uibrabat. sed Ioseph non audiebat eam. habes post prima uerba quid caueas. non solum lubrica, sed etiam procax inportuna petulans est
[*]( D ) libido, nec habet quod uereatur adultera. quae dispendia pudoris prima non doluit insidiatur, ut capiat.
Denique officii sui et commissi muneris ingressum gratia remotis arbitris ac domesticis adprehendit eum dicens: dormi mecum. excusatur Ioseph scripturae testimonio, quia commissum a domino deserere nequibat obsequium. non enim satis est quod securus sui domus interiora quasi qui capi non posset ingressus est: iustus debuit prouidere, ne furenti copiam [*]( E ) daret et eius illa peccato periret. sed qui aduersari sibi domini sui uidebat uxorem neclecti officii etiam a domino cauere debebat offensam. simul adhuc sermonis, non conprehensionis putabat audaciam.
excusatur quod ingressus est, praedicatur [*]( 13 Gen. 39, 10 18 Gen. 39, 11 sq. ) [*]( 1 Mori (i eras.) P uxor D 2 impetrare Px imperare cet. 3 affectum 91\' (corr. m2) WET 6 lenocenantis B uincla PVUxD 10 cauit B et (corr. m2) P 12 horescit B 13 interpellandi B (i alt. s. u.) P (a ex e m2) adsiduitate P (id ex ua) 15 petulans B (n 8. u.) 18 sui om. P muneris m2 ex numeris P ingressum B (s s. ṃ) ingressus PPxD et (Q corr. m2) P 21 nequibat deserere WET 24 et om. P (nc 8. u. m2), ne D 25 neglecti B (g ex c) cet. 26 sermonis B (i ex e) 27 praedicatur B (r pr. 8. tc.) )
90
quod elapsus est nec pluris fecit uestimenta corporis quam animi castimoniam. reliquit tamquam non sua quae adultera suis manibus detinebat et aliena iudicauit quae tactu inpudicae potuerant conprehendi. magnus tamen uir, qui uenditus seruile
[*]( F ) nesciuit ingenium, adamatus non redamauit, rogatus non adquieuit, conprehensus aufugit, qui cum ab uxore domini conueniretur, teneri ueste potuit, non potuit animo capi ac ne ipsa uerba diu quidem passus contagium iudicauit, si diutius moraretur, ne per manus adulterae libidinis incentiua transirent. itaque uestem exuit, crimen excussit et relictis quibus tenebatur exuuiis spoliatus quidem, sed non nudus aufugit, quia erat tectior indumento pudoris; non est enim
[*]( 493 A ) nudus nisi quem culpa nudauerit. denique in superioribus habemus quod Adam, posteaquam dei mandata praeuaricatione deseruit et peccati grauis aera contracxit, nudus erat. unde et ipse ait: uocem tuam audiui in paradiso et timui, quia nudus sum, et abscondi me. intellexit enim esse se nudum, qui infulas diuinae protectionis amiserat. et ideo latebat, quia uestem fidei non habebat, quam utique praeuaricando deposuit. magnam rem uides. ille nudus erat, qui
[*]( B ) tunicam non amisit: iste nudus non erat, qui uestimentis se exuit, quae in manibus adulterae dereliquit. eadem scriptura illum nudum adseruit, hunc abnuit. et ideo expoliauit iste se potius quam nudauit, qui incorrupta uirtutum uestimenta seruabat, expolians se ueterem hominem cum actibus eius, ut indueret nouum. qui secundum imaginem creatoris in agnitione renouatur: ille autem nudus remansit, qui se iterum uestire non potuit
[*]( 10 Gon. 39, 12 15 Gen. 3, 7 16 Gen. 3, 10 25 Coloss. 3, 9 sq. ) [*]( 1 plures B et (corr. m2) P 4 tamen II DO quippe N\' plane T (a ex e) V seruile tamen NV 7 animo capi non potuit UxE ac ne ipsa ... p. 91 u. 3 nudauit om. V 8 quidem uerba diu N\' uerba quidem diu T 10 ex.uit 1\' (i eras.) 11 exubiis B 12 qui N 14 mandatil N 15 contracxit B contraxit cet. 18 se om. U\', se esse WE, esse om. T 20 uides B (es ex is) 23 hunc (n s. u.) B m3 P m2 25 eius UIJOT suis N\' ) 91
singulari spolio uirtutis exutus. unde pelliciam accepit tunicam,
[*]( c ) quia peccator habere non poterat spiritalem. reliquit igitur uestimenta Ioseph et nudauit adulterae inuerecundiam, quae postea latere non potuit.