De Helia et Ieiunio

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

Propheta quoque Dauid ait, cum dei circa hominem commemoraret gratiam: omnia subiecisti sub pedibus eius, oues et boues uniuersas, insuper et pecora <campi, uolucres caeli et pisces maris, qui perambulant semitas maris. piscibus dedit, non hominibus perambulare maris semitam. ad escam tibi mare datum est, non ad periculum: cibo, non ad mercatum utere. cur tibi periculum generas de uoluptate ? cur separatioris elementi [*]( D ) profunda rimaris? cur inquietas mundi altiora secreta? cur postremo saepius sulcare atque exarare fluctus inpatiens nauta contendis? cur temptas frequenter innoxia aequora, inritas procellas ? o inexplebilis auaritia mercatorum! cedit tibi et mare et inquietudinem tuam pelagus non potest sustinere. denique totiens recurrentibus mercatoribus exaratum: erubesce, Sidon, dixit mare. tamquam fatigati elementi uox I ista dicentis est: erubesce, Sidon, hoc est meos fluctus negotiator arguis, cum sis ipse fluctibus inquietior. erubesce [*]( E ) uel pudore, quoniam periculo non moueris. uerecundiores uenti sunt quam uestrae cupiditates. illi habent otia sua, numquam uestra quaerendi studia feriantur. et cum otiosa tempestas est, numquam uestra otiosa nauigia sunt. uenatur [*]( 2 Psalm. VIII 7-9 14 Esai. 23. 4 ) [*]( 1 profeta P Dauid om. G comemorct H 2 subiecit GH 3 nniuersa PGH (ncba; aut ofcrcaoa; AS2 LXX) 4 uolocres (v s. o alt.) P 6 perambolare P semitas DP\', recte puto; semitas maris GH mare datum GH mandatum cet. 7 cibo (o ex u) H ad mercatum !JDpl mercatuTr mercato HH\' uterere P 8 separatioribus (mS -oris) H separationibus G elementis P (e alt. ex i m2) GH 9 iniquitas G et (corr. m2) H 11 tempestas GHH\' in nra H 12 ineYpIebiIis (e alt. in ras. m2, b ex u) P inexplibilis H cede tu ubi et GH 13 pelagus inquietudinem tuam GH inquietudinem (t ex d) P non potest sustinere GH\' et (sti ex bti m2) H non potes P ferre non potest DP\' 14 denique totiens om. PDP\' erubesce (e alt. ex i m2) P 16 dicentis (is ex es) P 16 et 17 erubisce P 16 fluctus meos DP\' meus G fructus P fluctos H\' 17 fructibus P et erubesce uelut GH 18 uerecondiores P 19 odia P otio (corr. m2) H 20 odiosa PH\' 21 uersantur (n s. u. m2) P )

455
unda sub remige, quando quiescit a flamine.

non parturiui inquit nec peperi nec enutriui iuuenes. quid me inquietant quos nescio, quos non agnosco?\' ite in Cartaginem, [*]( F ) ululate qui inhabitatis insulas! supra dixit: ululate, naues Cartaginis! Cartaginem etenim Tyrii condiderunt et ideo Cartaginenses sequuntur luxuriam conditorum transfusa in se decolora successione nequitiae, pessimorum uitiorum heredes deteriores. et bene luxuriosos naues dixit. sicut illae uento ita hi cibo iactantur et uino. insulas repleta potu [*]( 55 A ) inhabitant corpora, naufragiis circumsonant, tunduntur fluctibus ebrietatis, nec per diem nec noctu quiescunt. horum igitur mercatorum semen in aqua, < in aqua> messis fructus est. in aqua enim labores suos seminant, ut pericula metant, in aqua illis seges pullulat, in aqua messis exuberat, fructus ipse in aqua est, numquam tutus et solidus. unde recte ait: \'qui [*]( 1 Esai. 23, 4 3 Esai. 23, 6 4 Esai. 23, 1 11 Esai. 23, 3 ) [*]( 1 unde P rimige P quanquando (quan pro eras.) P qug quando D quae quandoque P flumine G fulmine (flamine m2) H 2 neque pauperi H H?9peri (pe s. m2) V iuuenes (es ex is m2) P 3 chartaginem PH carthaginem cet. 5 naues (es ex is m2) P cartaginis H\' chartaginis P kartaginis P\' carthaginis GD, om. H chartaginem (h 8. u. m2) P et (in quo a alt. ex h) H karthaginem P\' carthaginem GH\'D 6 cartaginenses H\' chartaginenses P (es ex is m2) H carthaginenses P\' cartliaginienaes GD sequuntur P\' sequntur D secuntur GH sequantur PH\' luxoriam P lurorift D (J & 8. e, sed eras.) P\' conditorem DP\' 7 decolora a decolorat PH\' decolore GH, om. D (in quo est spatium 15 litt.) 1* nequitias H\' 8 heredis deterioris D (in quo ante heredis spatium 5 litt.) F\' pene G luxuriosos G luxurioBis P luxuriosas eet. enim illae GH, fort. recte 9 hi PH\' hii DP\' hic GH iactatur H insulas PH in insulas DP\' insuleq; G insulae quap H repletae H\' replete G repletae H inhabitant (b ex u) P nauitant H\'D nauigant 1x 10 tenduntur PDpł 11 ebrietates H\'DF\' noctu] per noctem GHH\' 12 semen in aqua GH\' sefii in qua H sem in aqua P m1 semina qua Pm2 semina quorum DP\' in aqua addidi mercis G fructus P fluctus H\'DP\' in fluctibus GH 13 laboree (e ex i m2) P pericula (a ex o m2) G 14 illis om. H\' pullulat P pululant G messes P istis GH exuberat (b m2 ex p) H 15 recte quidam P\' recte et spatium 8 litt. D )

456
seminabat in terra non introiuit in negotiationem, immo qui seminabat in caelo. sed est et bona terra, in qua quicumque [*]( R ) seminauerit fructus ei caelestes orientur.\'

i UI ulate inquit-iterum ait- naues Cartaginis, [*]( c ) quoniam perit munitio uestra. et erit in illa die, relinquetur Tyrus et infra: eritque post annos LXX Tyrus uti canticum meretricis. uide quibus uerbis utatur propheta nec refugiat uerborum istiusmodi uilitatem. nos interdum refugimus, non quo nobis quam illis lingua sit castior, sed auctoritas inferior. maior enim uis rerum in talium expressione sermonum est, ut qui delicta non erubescunt erubescant uel [*]( D ) nomina delictorum. erit inquit Tyrus ut canticum meretricis. uidete ne cum aliquis illos choros uiderit duci, turpia uerba cantari, dicat: ecce facta est Tyrus ut canticum meretricis.

oraculum propheticae adnuntiationis impletum. et subiecit: accipe citharam, uagare, ciuitas meretrix oblita, bene cithariza multa canta, ut fiat memoria tui. et erit post LXX annos Tyrus ut canticum meretricis et uisitationem faciet deus Tyri. unde [*]( E ) [*](2 Matth. 13, 23 4 Esai. 23, 14 sq. 6 Esai. 23, 15 16 Esai. 23, 16 ) [*]( 1 terra PGH introiui P 2 est et H et est et G est cet. 3 fructus (r m2 ex 1) G ei] et H caelestis P (-es m2) GH orientur P oriatur GH oriantur cet. 4 ait PH\' aut G, om. cet. naues (e ex i) P chartaginis P et (is m2 ex es) H kavthaginis P\' carthaginis cet. 5 periit H\'DP\' die illa H relinquetur (e alt. m2 ex i) P 6 tirua (bis) P eritqui P annos LXX PH\' annos septuaginta GH septuaginta annos DP\' 7 uti P ut cet. uidete (te ex tis m2) G profeta P 8 nec (c s. u. m2) G rerefugiat (re pr. eras.) P 9 quod H\' nobis magis quam DP\' sed auct. inferior om. H 10 exprl\'ssionem G 11 crubescunt P (m2 ex eruuiscunt), orn. H\' erubescant P (b ex u m2), s. u. m2 H 12 delictorum horreant H\' 12 sqq. tirus P 13 duci HDP1 ducti P (u in 0 corrigere uoluit m2, sed 0 deleuit) dici GH 15 proflticae P impletum P impletum est eet. 16 uagare Costerius et uacare G uacare cet. 17 cytharizare G citharizare H fiant (n del. m2) H 18 eris postc P LXX PH\' septuaginta cet. ut H\' et P, om. cet. canticQs P 19 ETJ (J del.) P dus DP\' )

457
possumus et in bono canticum Raab illius meretricis accipere, quae exploratores Iesu fideli mente suscepit. nam et dominus ait: cantauimus uobis, et non saltastis et Dauid ait: cantate domino canticum nouum, cantate domino omnis terra, hoc est canticum meretricis, quod illa ante meretrix in Adam et Eua terra cantauit, meretrix in populo nationum. haec meretrix plurimas meretrices bonas fecit, de quibus dictum est a domino Iesu ad illum electum et [*]( F ) seniorem populum dei: publicani et meretrices praecedunt uos in regnum dei.

Ergo quoniam tam misericordem habemus dominum, qui etiam graui ignoscat errori, conuertamur a uitiis, non recedamus a lege, praeceptum domini quasi seruuli sedulis studiis exequamur. quid nobis cum inpuritatibus et inpudicitiis, quid cum operibus diaboli? audistis hodie m lectione decursa quid [*]( 559 A ) legio dixerit: quid mihi et tibi est, Iesu, fili dei? et tu dic, si forte uides pugnare aduersum te diaboli temptamenta: \'quid mihi et tibi est, Belial? ego seruus Christi sum, illius redemptus sanguine, illi me totum mancipaui. quid mihi et tibi est? non noui opera tua, nihil tuum quaero, nihil tuum possideo, nihil tuum desidero.\' quanto magis nos separari oportet a diabolo, si se ille discernit a Christo? et si fuimus ei in aliquo obnoxii, iam, non sumus. confugimus [*]( B ) ad medicum. uulnera superiora curauit, et si quid superest [*]( 1 Ios. 2, 1 3 Luc. 7, 32 4 Psalm. LXXXXV 2 9 Matth. 21, 31 16 Luc. 8, 28 16 II Cor. 6, 15 ) [*]( 1 bonum G canticom (v 8. o m2) P cantico G 2 suscepit (e ex i m2) P 5 meritricis P 6 terra s. u. m4 P 8 Selectam H 9 popnlo P meretrices (es ex is m2) P praecedunt (e alt, ex i m2) P precedent G 10 regno H\' 12 recedamus (e alt. ex i m2) P 18 serui G sedulis (s alt. m2 8. u.) H\' 15 lectione om. DP\' 16 legio GH lectio cet. est om. H\' dei] dauid G 17 dicis H (is exp. m2) G 18 beliab (1 s. b) P 19 redemptus (e alto ex i m2) P illi ex ille I\' 20 non om. H\'DP\' tuum quaero nihil om. H 21 oportet nos separare GH 23 simus WDP1 confugiamus GHH\' 24 inedicum qui GHH\' )

458
acerbitatis, medella non deerit. etsi quid iniuriae fecimus, memor non erit qui semel donauit. etsi grauia deliquimus, magnum medicum inuenimus, magnam medicinam gratiae eius accepimus; magna medicina enim tollit peccata magna.