De Helia et Ieiunio

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

Sed quid de uiris loquamur, quando etiam feminae, quas [*](D ) oportet sollicitiorem castitati sobrietatis adhibere custodiam, usque ad ebrietatem bibunt? deinde surgentes, quas etiam intra secreta domus uel audiri ab alienis non conuenit uel uideri, prodire in publicum non uelato capite, uultu procaci! apostolus mulieres tacere etiam in ecclesia iubet, domi uiros suos praecipit interrogare. illae in plateis inuerecundos etiam uiris sub conspectu adulescentulorum intemperantium choros [*]( K ) ducunt, iactantes comam, trahentes tunicas, scissae amictus, nudae lacertos, plaudentes manibus, saltantes pedibus, [*]( 1 Cant. 4, 15 12 Bas. 445 BC (123 A—C) 17 I Cor. 14, 34 ) [*]( 1 a] ad G rupeas P et (corr. et rupes) D sub rape P\' rumpit et eet. 2 potant (v 8. o) P nequaquam GH nequaquam non P et (nou exp.) H\' non D et (ante putant transposilum) P\' uiolentų.ĮQrum (o s. ylg) P 3 elefantes G promoBcide P promuscide cet. 4 eosdem] eos P1 5 immoderato G potuisse P potauisse (corr. potu esse) 1) contentus PG 6 replere usque ad cum et (p. 452 «. 10) om. H. excidit folium promoschides PG promoscides D et (e ex a) P1 promuscidis H\' 7 momentaneis DP\' 9 uindicando G 10 funditur D (ex fundituntur) P immania] in alia G 13 oportet (e ex i m2) P solitudinem castigati G costodiam P 15 inter GH alienis] eis DP\' 16 prodire] uel prodire DP\' puplicum P 18 inuerecundis H\' etiam om. G 19 conspectu (o ex u) P adulescentulorum G aduliscentuloruin P ml adolescentulorum P m2 H\'D adolescentularum P4 in se spectantium IV 21 lacer.tos (a eras.) P )

451

personantes Uocibus, inritantes in se iuuenum libidines motu histrionico, petulanti oculo, dedecoroso ludibrio. spectat corona adulescentium et fit miserabile theatrum. inter saltantium l\'uinas et spectantium lapsus caelum inpuro contaminatur aspectu, terra turpi saltatione polluitur, quae perobscaenis saltatibus uerberatur.

quomodo patienter loquar, pie [*]( F ) praeteream, conuenienter defleam? uinum nobis tantarum animarum damna intulit. etenim si uinum et mulieres discedere a deo faciunt, quod uel ebrietas uel libido praeuaricationis inlecebrae sint, si singula ac separata <faciunt, unita> quid [*]( 556 A ) faciant ? unde non inmerito ait sapiens ante nos quidam: mulier ebriosa ira magna.

quid autem mirum, si uino decipiuntur animae feminarum, cum omnes illae tribus patrum, cum de petra biberent aquam, manna manducarent, gentes ualidissimas uincerent, et non erat in his ullus infirmus r ubi uero carnes desiderare coeperunt et desideriis in Aegyptum conuertebantur, nequaquam ex tot milibus hominum in terram repromissionis praeter duos peruenire [*]( B ) meruerunt. itaque quid boni sit sobrietas, quid mali intemperantia hinc colligere datur: quando immurmurabant requirentes Aegypti delicias a serpentibus moriebantur, quando per maris rubri transibant semitam, aquam bibebant. non [*]( 8 Sir. 19, 2 12 Sir. 26, 8 (11) 13 Bas. 180 B (8 D) 14 Exod. 16, 13 sqq. 16 Exod. 16, 3 18 Num. 26, 65 21 Num. 21, 6 ) [*]( 1 libidines (e ex i m2) P libines G 2 dedecoroso (o pr. ex u) P 3 adulescentium G aduliscentium P ml adolescentium P m2 cet. 4 ruinas et spectantium om. G contamiaato G 5 aspectum (m eras.) P perobsconis P pro obscenis D (pro ex per) P\' obscenis GH\' 6 saltatibus DP\' saltantibus P saltationibus H\' cantibus G 10 faciunt unita (uel coniuncta) addidi quid faciant (facient H\') libri; Chaec faciunt>, quid faciunt <unita. ? a 11 non in mg. m2 G 12 uiros decipiunt DP* 13 illas DP\' 14 bibcrent 1112 PG biberint P ml H\'D et (-ent corr.) P1 bibunt ml G 15 his] illis DP\' 17 aegiptum PH\' 20 collegere P 21 aegipti P aegiptii H\' delicias (e ex i) P moriebantur G mone- \' bantur P mordebantur cet. 22 transiebant G ) [*]( 29* )

452

igitur ueremur exemplum, non fugimus delicias, ne nos futurorum bonorum adeptione defrudent?

i Et quid aliorum utar sententiis? ipsi bene pasti ac [*]( C ) luxuriosi quid sibi sperent audiamus. inducit enim eos Esaias propheta dicentes: manducemus et bibamus; cras[*]( D ) enim moriemur, meritoque exclamat: ululate naues Cartaginis, quia perierunt et amplius non erunt. quod est dictum de uisione Tyri, quam luxuriosam urbem cognouimus. ideoque nona uisio est, non septima aut octaua, quod ea neque legem custodiat neque euangelii gratiam, cum et sabbato legitimo ignes libidinis adolere sit uetitum, et euangelii serie octauus dies resurrectionis inluceat. idem autem dies primus atque octauus, quia dominica dies in se [*]( E ) recurrit. luxuria ergo nec fidem habet nec obseruantiam disciplinae, luxuria seminarium et origo uitiorum est. nec arbitremini me aduersus apostolum dixisse, quia ille ait auaritiam radicem esse uitiorum omnium, quoniam luxuria ipsius est mater auaritiae. etenim cum exhauserit quis luxuriando proprias facultates, quaerit postea auara conpendia. audistis quid hodie lectum sit.

mercatores inquit [*]( F ) Phoenicum transmeantes mare; in aqua multa semen [*]( 5 Esai. 22, 13 6 Esai. 23, 1 11 Exod. 35, 3 (?) 12 Matth. 28, 1 16 I Tim. 6, 10 20 Esai. 23, 2 sq. ) [*]( 1 uereamur a fugiamus (a del.) P delicias (e ex i) P 2 defraudent P (ra 8. u. m2) cet. 4 de (del. mT) eos eseaas (i s. a pr.) P 5 dicentS G dicens H\'DP\' 6 naues (e ex i vi2) P 7 cartaginis 11\'\' chartanis (h 8. u. m2) P carthaginis GD karthaginis P\' quia scripsi qui Pml G quae P m2 cet. perierunt P parierunt G$deuisione (e alt. ex i m2) P diuisione G tiri (y a. i pr. m2) P orbem (v s. 0) P cognouimus urbem DP\' 11 ignis GH libidines (e ex i tn2) P sit m2 (se ml) P uestitum H 14 finem G habet (m2 ex hauit) P 16 a..rtrimini (ui ml 5. ras., corr. bi m2, i pr. in e mutauit m2) P 20 audisti G et (auditis m2) H hodie quid GH phoenicum H (0 del. m2) fenicum cet. 21 transsmeantes (s pr. del.) P transmeantes (es m2 ex 6) H semen ed. Rom. semini P semina GHH\'; semen ... uicinae om. D spatio 4 litt. et totius uerstts relicto, item om. P\' spatio trium uersuum et dimidii relicto )

453

mercatorum sicut messis, quae defertur. uicinae istae sunt ciuitates, Tyrus Phoenicae, Sidon, uicinae ut locis ita et uitiis, mercatores a negotiationibus periculosa transfretatione maris lucella quaerentes. sollicita uita hominum, [*]( 557 A ) inquieta conuersatio et quodam semper in turbine, uentis ipsis mobilior, quibus uoluitur atque huc et illuc saepe iactatur. utique accusatis crebra naufragia: quis uos nauigare conpellit? quasi non inuidia opum et terras faciatis intutas et ad latrocinium plurimos excitetis ? mare non ad nauigandum deus fecit, sed propter elementi pulchritudinem. latius pelagi fudit aequora certe, ut freto includeret terras, ne longius tu uagus et exul errares. sed tempestate iactatur [*]( B ) mare: timere ergo, non usurpare debetis. elementum innocens nil deliquit, temeritas humana sibi est ipsa discrimini. denique qui non nauigat nescit timere naufragium. dominus dixit: dominamini piscium maris, non dixit: enauigate in fluctibus. denique et propheta Iona, qui missus est in Nineuem, ut paenitentiam praedicaret, quia uoluit nauigare, ut fugeret a facie dei, tempestate turbatus et sorte ductus et iactatus in mare et exceptus a ceto est. [*]( C ) [*]( 16 Gen. 1, 28 17 Ion. 1 sq. ) [*]( 1 mepsis (s 8. 9) P 2 foenicen (n alt. del.) P foenice H fenice GP4 fenice D fenix et H\'; fort. Phoenicae Tyrus, Sidon 3 mercatoris (mercatoriis H) ac negotiationibus GH mercatoribus ac negotiatoribus H* periculosaque H\' transfretatione H\'DP\' transfretatio VG transfetant (n alt. 8. u. m2) H 4 mari P locella GH 5 in om. DP\' uentus D 6 atque huc et illuc Pll\'DP\' huc atque illuc GH 7 crebra (b ex p) naufragia (g ex c) P 8 recompellit (om. quis uos nauigare) H (m2 mare compellitis) opium G et (i del. mT) H 9 plurimos om. H 10 pulcrhitudinem P 11 includeret (et ex it m2) P 13 debetis (e alt. ex i m2) P elimentulD P 14 nil P nihil cet. delinquit P ipsi G 16 sed non dixit (in ras.) P4 enauigate PH\' nauigate cet. 17 fluctibus maris P\' Iona scripsi ionan P ionas cet.; uix credibile Ambrosium <respice> prophetam Ionan, qui missus in uel simile quid scripsisse est om. PW 18 nineuem P nineuen H niniuen GH4 niniuem DP\' praedicaret (t postea add.) P 19 dni P\' turbatus H\' turbatur cet. 20 ceto IV coeto H (0 del. m2) PG exceptus est a ceto (ceto P\') (om. et) DP4 )

454