De Helia et Ieiunio

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

Apage igitur hinc adulescentes Inbricos, ad conuiuia [*]( B ) proeliatorum uenimus. inter arma prandendum est. stipatores hic sunt bellici, qui ministrant succincti auro et Babylonicis lumbos suffulti balteis, aureis torquibus nitent colla, aureis bullis zonam tegunt, aureis thecis cultros includunt suos. quibus dimicent cum epulis diuidendis. adsistunt pueri coma nitentes ex gente barbarica ad hos electi usus per singularum [*]( C ) distantes aetatum uices. cernas populorum diuersorum ordines, aciem ordinatam putes: uasa exposita argentea, pompam arbitreris: cornu in medio uini plenum non proeliaris, sed epularis instrumentum bucinae, quod discumbentes in certamen accendat.

primo minoribus poculis uelut ferentariis pugna [*]( 19 Bas. 456 B (127 C) 22 Bas. 456 D (127 E) ) [*]( 1 dilibutus P delibatus GH unguentis (u alt. s. u.) PP1 ungentis Bl) unguento H 2 antelucanQ DP\' 3 philosophorum GH disputantes till GH disputantium m3 G m3 H 4 distraxerit H unguenta (u alt. s. u.) P ungenta BD 5 detexerit G (s. m3 deterserit) H scorti hR\' 6 ante fuerat H\' 7 unum om. G ut om Gll 9 re.sipiuit G (s eras., uit s. iuit m3) rcsipuit (i pr. s. u. m2) HH\' respuit B 11 a pace BHDP1 adulescentes H aduliscentes P ml adolescentis H\'DP\' adolescentes Pm2 GB lubrici H\' (ci s, u. 7H2) B 12 hic GH hinc cet. 13 babilonicis P (i alt. s. u.) B 14 sutfnlti. P (8 eras.) colla infantium GH 17 usus electi GH 18 distantes scripsi distantias PIl\'])PI distincti GR. om. B 19. aurea et> argentea a 20 uino DP\' non epularis sed pliaris GH 22 accendant G et (n pr. s. M., n alt. exp.) B uoluntarii, GH )

439
praeluditur. uerum haec non sobrietatis species, sed bibendi est disciplina. etenim ut tragoediarum actores primo sensim uocem excitant, donec udae uocis aperiant iter, ut postea [*]( D ) magnis possint clamoribus personare, ita isti quoque in principio prolusoriis se exercent poculis, ut inritent sitim, ne forte restinguant eam et satiati postea bibere non possint. ergo ubi res calere coeperit, poscunt maioribus poculis, feruor inardescit Martius, cibo sitis exaestuat et, ubi inminui uisa, potu meraciore reparatur. certant pocula cum ferculis et inter morsus saepe remittuntur. deinde procedente potu longius contentiusque diuersa et magna certamina quis bibendo [*]( E ) praecellat. nota grauis, si quis excuset, si quis temperandum forte uinum putet. et haec donec ad mensas perueniatur secundas.

at ubi consummatae fuerint epulae, putes iam esse surgendum: tunc de integro potum instaurant suum, cum consummauerint, tunc incohare se dicunt, tunc deferuntur [*]( 550 A ) fialae, tunc maximi crateres quasi instrumenta bellorum. ac ne inmoderatum hoc arbitreris, mensura proponitur, certatur sub iudice, sub lege decernitur. agonithetes illis furor est, stipendium debilitas, uictoriae praemium culpa. pendit anceps [*]( 7 Cic. II Uerr. I 26, 66; cf. Hor. Serm. II 8, 35 14 B\'1s. 460 A < 1-28 C) ) [*]( 1 proluditur GH praeludit B sobrietatis (o ex u) P 2 est om. D ut GH, om. cet. acturi H auctores BD 3 in uocem B in uocem se H\' udae P inde DP\' uiuae GH tutae H\' tube B 5 praelusoriis BH4, recte puto, cf. u 1, prolixioribus D et (in quo in principio post prol. transpositutn) P\' 6 restingant H\' restringant B 7 recalere (om. res) coeperint GH 8 inardescit (e ex i m.2) P artius GH cibus siti GH minui H\' uisa est a potu DP\' uisa potui BH\' 9 meratione H (-ore m2) GB 10 morsos B moras GH remittantur PD remittuntur (u pro in ras.) P\' geminantur GH procedente (e pr. ex i IH2) P 11 contentiones diuersae GH 12 se excuset GH se temperandum GH 15 tum D et (m ira ras.) P\' 17 craterae H\' 18 indemorarum (r alt. ex t) B inde moderatum D et (in quo hoc post inde tranaposttuna) P\' deinde (om. ne) moderatum H\' pponitur H\' 19 agonithetis P (i bis ex e) G (i pr. m3 ex e) B agonethicis H furor illis H\' illic G illi 11 20 dibilitas (b ex u) P debilitatis GH pendet H\' )

440
diu et dubius belli euentus; furor enim ille est proeliaris. cedunt pincernarum manus uina fundentium et cocorum labores calida ministrantium, cedunt qui mensuras ipsas bonas. supereffluentes diligenti librant examine, ne quid effundant: [*]( B ) non cedunt bibentes.

Sola illa sunt sine excusatione certamina. in bello si quis se inferiorem uiderit, arma conuertit et meretur ueniam: hic si quis calicem conuertat, urgetur ad potum. in scammate si quis manum leuat, exors quidem palmae, sed inmunis iniuriae est: in conuiuiis etsi manum reuocet a uino, ori eius infunditur. omnes inebriantur, uictores uictique omnes ebrii iacent plerique sopiti. nec portari eos ad sepulchrum [*]( C ) licet, prius quam is qui pascit de omnibus se uindicatum uiderit, ut ulciscatur dispendium. qui autem damna non sentit hanc mensae suae gloriam putat, si ex ea uulnerati omnes ac saucii tamquam de harena exeant.

spectaculum triste Christianorum oculis et miserabili specie. cernas iuuenes terribilis nisu hostibus de conuiuio portari foras et inde ad conuiuium reportari, repleri ut exhauriant et exhauriri ut bibant. si quis [*]( D ) [*]( 16 Bas. 457 B (128 B) ) [*]( 1 dubius (is s. QS, sed eras.) P dubii G dubia BDpl ille P et 1»3 G illis H illi G vil cet. 2 cedunt... ministrantiuin om. B et cocorum ... bonas om. H quocorum PG coquorum DP\' 3 laboris P calida P callida (1 pr. eras.) G 4 et per effluentes H laborant G uibrant DP\' qui efudant B 7 in uerbo ueniam desinit B in folio extremo; cetera exciderunt 8 urguetur P (u alt. 8. u. m2) GH scamate G scammai (te s. i vi2) H 9 te (del. m3 G m2 H) manum GH leuet H 10 iniuria G et (-iae m2) II manum eius H\' 11 inebriabuntur PDP\' uictores (e ex i m2) P 12 iacentque H\' sopit (ni2 sopiuntur) P sepulcrhum P sepulcrum HH\' 13 licet ante portari transponit II\' his PD et (h exp.) G 15 suae om. H putat (a ex e) G 16 harena P arena eet. crhistianorum P 17 miserabili P (b ex u) H\' miserabilc DP\' miserabilis GH (in quibus species) cernes H\' iuuenes (es ex is m2) P terriuilis Pml terribiles P m2 cet. 18 fortasse inde II 19 exaurire P exhaurire H\'DP\', et exhauriri om. H )

441
uerecundior fuerit, ut erubescat surgere, cum iam immoderatos potus tenere non possit, anhelare uehementius, gemere, sudare, signis prodere quod pudeat confiteri. ibi unusquisque pugnas enarrat suas, ibi fortia facta sua praedicant, narrant tropaea uino madidi et somno soluti nesciunt mente quid lingua proferant. unusquisque stertit et potat, dormit et dimicat, et si quando consurrectum fuerit, uiri proeliatores stare non possunt, egressu uacillant. rident seruuli dominorum [*]( E ) opprobria, manibus suis portant militem bellatorem, inponunt equo. itaque hac atque iliac tamquam nauigia sine gubernatore fluctuant et tamquam uulnere icti in terram defluunt, nisi excipiantur a seruulis. alii referuntur in scutis, fit pompa ludibrii. quos mane insignis armis spectaueras, uultu minaces, eosdem uesperi cernas etiam a puerulis inpune rideri sine [*]( 551 A ) ferro uulneratos, sine pugna interfectos, sine hoste turbatos, sine senectute tremulos, in ipso iuuentatis flore marcentes.