Apologia Prophetae David Ad Theodosium Augustum

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

1 Ideoque addidit: quoniam iniquitatem meam ego [*]( D ) agnosco et delictum meum contra me est semper. non mediocre est, ut agnoscat unusquisque peccatum suum. ideoque et supra ait: lapsus quis intelleget? id est quis est tantus ut intellegat? quomodo illud: quis habitabit in tabernaculo tuo aut quis ascendet in montem domini? non utique nullus, sed rarus; qui enim potest agnoscere potest declinare, potest quid sequatur eligere. [*]( E ) plerique in suis lapsibus gloriantur et putant ea laudi esse quae crimini sunt, si alienum coinquinauit torum et pudicae [*]( 14 Psalm. L 5 17 Psalm. XVIII 13 18 Psalm. XlIII 1 XXIII 3 ) [*]( 2 praetioaus P4 (u ex 0) pretiosum C focus (v 8. 0) P\' fucus (s s. f) 0 sucus D et (in quo sucus pretiosus) T\' succus PxL, om. C ignobili T (ignob in ras.) T\' (in ras.) in ouili RB\'ADPx 3 sucus B sucis (i ex 0) P\' fucis T\' 4 eliditur BO et (v s. i<Į) P\' eluditur D\' diuerso (i s. u.) B 6 perfectior B (r alt. s. u., sed eras.) irradiet B\' 7 plurimum BP\'D\'O plurimorum cet. 9 iu multis BP\'BxD\'O multum LTT\' et a BP\'D\'0 a cet. 12 iniquitatem (m eras.) B a] et a P D\' 16 unus (om. quisque) RB\' 17 intelleget RB\' intelleg.t Px .(i eras., e s. ras.) intellegatur C intellegit cet. 18 habitauit RB\' 19 ascendit BRB\'AP\' ascendet (et ex it m2) P\' requiescet (in monte) CT\' 22 plerique... crimini sunt uidelicet (ante si) infra, in mg. m2 P1, eadem in . textu D\' . 23 criminis MB\'ACPxT\' quoinquinauit RB\' Px T )

329
feminae expugnauit affectum, si uiduae propositum aliqua fraude mutauit: alius nece hominis, latrocinii insidiis et rapto uiuere putat esse uirtutis: nonnulli circumuenire ac fallere arbitrantur esse sapientiae. ex his nullus potest dicere: quoniam iniquitatem meam ego agnosco, sed ille qui potest dolere quod fecerit, condemnare quod deliquerit, quem sua uitia conpungunt. unde et propheta. ait: quae [*]( F ) dicitis in cordibus uestris et in cubilibus uestris conpungimini. plerique equorum cum ceciderint, se iactare consuerunt et quos casus non laeserit iactando se debilitantur et franguntur. alii, qualis Graecorum equorum fertur natura, cum uel in certamine curuli elisi fuerint uel fortuito ceciderint, nequaquam se mouere consuerunt et quandam tenent quietis [*]( 691 Å ) et patientiae disciplinam. his si casus non nocuit, quies prodest ; certe non acerbatur offensio. nonne mutis animalibus deteriores aestimandi qui se in flagitiis suis iactant et putant insigne esse uirtutis ubi lapsus est criminis ? ideo quasi muto dicitur iumento: peccasti, quiesce.

unde pulchre addidit: et delictum meum contra me est semper. insipiens enim delectatur erroribus suis et nonis uetera obumbrando [*]( B ) [*]( 1 Iob 24, 3 2 Ouid. Met. I 144 5 Psalm. L 5 7 Psalm. IIII 5 18 Gen. 4, 7 19 Psalm. L 5\' ) [*]( 2 nece ex uoce pi necein RB\'PxBxLTT\' insidiis BPD\'O et \'-is m2 in ras.) D insidias cd. 3 uirtutes BP et (i a. ę m2) 0 4 sa. pientiae BP\'BxD\'O sapientum C sapientiam T\' (t e 8. am m2) eet. 5 ego om. BCT, 8. u. m1 Bx, m2 D agnosco (s 8. u.) B 6 qui s. u. m2 P condempnare P\'RB\' diliquerit B et (corr. m1) pi dereliquerit A 7 suae uitiae R (e his eras.) B\' . 9 conpungemini B equorum BBxO e.orum (c eras., qu 8. ras.) R ęcorum B\' eorum P\'D\' namque eorum eet. 10 consuerunt BP\'BxD\'O consueuerunt eet. et (t 8. u. m2) B laeserit RB\'ACDPxT\' laeserunt L T Jaeserint B (n exp.) eel. iactandoa et R (corr. ml) B\' se iactando Bx debilitantur BP\'O debilitant cet. 11 franguntur L T frangunt eet. aliis pi (s eras.) quale (is 8. e) P 12 curriH (i pr. ex u) B eurruli P\'PxD\'O fortuito (v 8. 0 alt.) P fortuitu GPxBxD\'LTТ\' fortuiti D 13 consuerunt BP\'BxDD\'O consueuenmt eet. 15 prod. est B aceruatur PBxD\'L 17 criminis (9 ex bus) P\' )

330
peccatis se existimat adiuuari ideoque exultat in crimine. at uero sapiens aduersum se iudicat esse delictum suum et tamquam hostiles acies ita lapsus culparum suarum aduersantium modo sibi arbitratur obsistere. quidquid personuerit, quidquid increpuerit, culpa ei propria semper occurrit: quidquid fuerit dictum aut lectum in se dictum putat: quidquid intenderit, se nutu, se oculis signari putat. si epuletur, si cogitet, si oret ac deprecetur, ante oculos eius semper error [*]( c ) est proprius et momentis omnibus culpa pulsat conscientiam nec quiescere nec obliuisci sinit. uelut grauis censor exagitat se terrore perpetuo. omnia igitur aduersa habet qui ipse sibi displicet, ipse sui accusator, ipse sui testis est, nec inuenit quo fugiat qui ipse se perurget et stimulat. sed hoc bonae mentis est uulnus sentire peccati. nam qui expertes doloris sunt non sentiunt uulneris acerbitatem, quod est inmedicabilis aegritudinis: qui autem dolore aliquo punguntur sicut doloris [*]( n ) sensu non carent ita non carent etiam sanitatis profectu. ubi enim doloris sensus ibi etiam sensus est uitae; sentire enim uitalis uigoris ac muneris est. unde et ille qui errorem suum non agnoscit insanit furit desipit, qui autem agnoscit utique resipiscit, non respuit remedia sanitatis, sed se ipse restringit, paenitet eum culpae, de ipsa semper cogitat et cogitando se ipse condemnat; iustus autem in primordio sermonis [*]( 15 Quid. Met. I 120 23 Prouerb. 18, 17 ) [*]( 1 exestimat RB\' adiuuari (ri ex re) B at ex ad B ad RBI 3 hostiis RBI hostilis AC culparum suarum lapsus Bx 4 sibi modo OT\' personauerit R persona iuuerit BI 5 quidquid pr.] quid RBI perincrepuerit P\'D\'O 7 se nutu se BP\'D\'O sese notis po se notis CBx notis se D sese dotis propriis (om. oculis) T\' se notis se eet. 11 sed errore B se terrore (t in TaB.) pi 12 sui pr.] sibi PxT\' s 13 qui] quia CDLT quippe (om. ipse se) R quippe B\' se perurget] perurguet CPx se purget A semper urget 0 14 est om. P\'D\' experteis B (i eras.) BI 16 aliquo dolore LTT\' 17 sensu ita (ita 8. It. m2) non carent non carent etiam T sensu ita etiam non carent. L sensu carent ita etiam D 21 sed (s, ft. m2) se T\' se (om. sed) CDBx, se om. eet. 22 pacniteut RB\'C 23 ipsa RBIACPx ipsa T autem BP\'BxD\'L et (8. ft. m2) T. om. cet., enim a. recte puto )
331
acc usa tor est sui. qui se accusat iustus est; qui iustus [*]( E ) est sobrius est, sanus est. iustus fauere sibi nescit, rigorem iudicii etiam circa se non nouit inflectere, recordationem lapsus proprii perhorrescit et commissum erubescit errorem, omnem eius memoriam pauet metuit reformidat; grauem <se> sibi iudicat, se ipsum arbitrum refugit nec sese sibi audet committere, quod nullum putat sibi esse grauiorem quam eum quem latere non possit, fallere non queat, fugere ac uitare non reperiat, nisi ut se sibi abneget et domini crucem [*]( F ) tollat.

Magna uis obnoxiae conscientiae, magna supplicia. timebant Eua et Adam et, cum domini uocem in paradiso ambulantis åudirent, cupiebant se abscondere, quos nemo quaerebat. Cain quoque metuebat, ne omnis eum quicumque inueniret occideret. ita in se ferebat ipse sententiam, quod dignus esset cui nullus ignosceret. unde bene ait: e t delictum meum contra me est semper, hoc est: sine interuallo aliquo recordatio et species ipsa mei me erroris inpugnat. considera quomodo nos confundat, cum aliquid deliquimus, quomodo [*]( 9 Matth. 16, 24 Luc. 9, 23 11 Gen. 3, 8 13 Gen. 4, 14 ) [*]( 1 sui est RB\'APxLTT\' qui iustus est om. BP\'DD\'D 2 sobrius est et RB\'ACDPxLT faueri Bpi 4 perorrestit RB\'CT commissum (o ex u) B erubescit (e alt. ex i; B 5 greue RBI graue ADPx T graQa C se sibi scripsi sibi se u, se om. libx 6 sese pi (ex esse) DID esse BT\' se eet. 7 sibi putat RB\'ACDTTi 8 quaeat B ac BP\'BxD\'O aut eet,\' 9 ut se sibi abneget et domini crucem tollat (ut s. a. abn. et apm sequatur Ti) magna uis obnoxiae conscientiae (conscientiae obnoxiae Bx), magna supplicia. timebant omnes praeter BP\'D\'U, itł quibus haec leguntur: ut se obnoxium conscientiae fateatur. magna supplicia timebant 11 subplicia B\' 12 adam et eua LT\' euua (u pr. eras.) B ambulantis BP\'D\'O deambulantis cet. 14 metuebant (n eras.) R nο̣ṇ (e 8. ο̣ṇ m3) pi omnis (i ex e) B 15 ferebat in se ipse Bx in se ipse ferebat T\' 17 coram C et (s. t contra) Bx alico RBI 18 mei 8. u. B terroris APxLTT\' inpugnant RB\'CT\' considerat BP\'O 19 deliquimus BP\'U delinquimus C (n 8. u.) eet. )

332
incurset oculos, quomodo in memoriam semper recurrat. quem commissi pudet nescit aliquid postea tale committere, [*]( 692 A ) I unde similiter erubescat.

praecedit autem iniquitas, peccatum sequitur. radix est iniquitas, fructus autem radicis est culpa. unde uidetur iniquitas ad mentis inprobitatem referri, peccatum ad prolapsionem corporis. grauior iniquitas tamquam materia peccatorum, leuius peccatum. denique iniquitas per lauacrum remittitur, peccatum tegitur bonis factis et tamquam alis operibus obumbratur. unde bene supra hic ipse ait: beati, [*]( B ) quorum remissae sunt iniquitates et quorum tecta sunt peccata. caritas enim abscondit errorem et operit multitudinem peccatorum. multa quoque caritas remittit etiam ipsa peccata, sicut scriptum est de muliere, quae super dominum fudit unguentum: remissa sunt peccata eius multa, quoniam dilexit multum.

sunt etiam qui accipiant priorem uersiculum de lauacro esse, secundum de paenitentia. qua gratia etiam Petrus, qui ante fuerat [*]( c ) baptizatus, interrogatur, postquam uisus est dominum negasse : Simon Iohannis, diligis me? dicit ei: utique tu scis, domine, quia diligo te. et iterum interrogatur: Simon Iohannis, diligis me? et iterum respondet: tu scis quia amo te. et tertio interrogatur: Simon lohannis, amas me? et contristatus est, quia dixit ei tertio: amas me, et dicit ei : [*]( 3 I Iob. 3, 4 9 Psalm. XXXI 1 11 I Petr. 4, 8 17 Ioh. 21, 15—17 ) [*]( 1 incurret R incuruet C oculus BP\'D\' in memoria BO et memoria P\'D\' 2 postea. post similiter transponit T\' 4 sequitur. peccatum radix iniquitatis est Bx 5 ad mehtis] odientis B et (in mg. m2 ad mentis) 0 odientis ad P (ad s. u. m2) D\' 7 lauachrum B\'BxLO 8 alis ed. Rom. aliis BP\'BxD\'O et (m3 ex maHs) Т\' malis cet. 11 operit BxD\' opernit BO et (u eras.) P\' cooperit cet. 12 amittit RB\'AC ạmittit (re s. a m2) D emittit Bx abscondit T\' 13 peccatum BB\'A 14 eius peccata PxBxTT\' ei peccata C peccata ei D 15 sunt m2 ex sicu P\' 16 lauachro BB\'BxD\'LOTI 19 dicit... 21 diligis me om. BP\'D\'O 19 dixit Bx 20 domine ante tu transponunt BilL interrogatas RB\'DP\' 21 et om. Bx respondet LT respondit cet. quia ego Bx 22 iohannes P 23 qui B quia (a s. t4. m2) P dicit] dixit DD\'LT )

333
domine, omnia tu scis; tu nosti quia amo te. et dictum est ei trina uice: pasce oues meas; sequere me, quasi qui peccatum suum nimia caritate texisset. nec otiose [*]( D ) post confessionem nimiae caritatis iubetur plebem regere, qui etiam turbatus non amiserat quemadmodum ipse se regeret ? hoc propter gratiam diximus caritatis, eo quod peccatum tegat. denique nonnulli ideo trinam interrogationem dilectionis factam esse dixerunt, quia trina fuerat negatio, ut trinae lapsum negationis professio caritatis totiens repetita deleret.