Apologia Prophetae David Ad Theodosium Augustum

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

et addidit sanctus propheta dicens: ecce filius [*]( 1 Reg. II 18, 33 3 Reg. III 2, 5 11 Reg. H 16, 10 17 II Tim. 4, 7 sq. 20 Iob 2, 10 22 Reg. II 16, 11 sqq. ) [*]( 1 abissalon PP\' absalon PxBxD\'T\' abessnlon cet. mihi dabit MB\'ACDPxLTT\' 2 et 5 abissalon P\' absalon PxBxD\'T\' abessalon cet. 4 faciens RB\' 5 fili B filii cet. 7 dignoque (que s. u. m2) D digno T\' dei 0 (corr. dni) T\' 8 ne talibus BPP\'BxD\'LO et (ne t et bus in ras.) T §talibue T4 (non add. ante mouebatur) et alii CD et alibi cet. 10 abisai PDIT abissai (s pr. s. u.) 0 abysai BxT\' abysa L minitatus BPP\'Bx minatus cet. 11 abessa P abisai D\' abysai T\' abysay Bx abisan P 0 abesBan cet. 12 inquit in ras. T, post tibi transponit P\'PxD, om. C, ait L saruia BRB\' 14 morabiliter P\' morariliter R (ri eras.) B\' 15 temptationum (ta s. u.) P 16 eo (a 8. o) P\' 17 atleta R adleta B\' 20 accipimus BO accepimus (e ex i) P\' suscepimus PxT\' 21 sustineamus PCPxBxD\'LO suscipiamus T\' sustincmus eet. )

319

meus, qui exiuit de uentre meo, quaerit animam meam. si autem Iemineus maledicit mihi, dimitte illum ut maledicat, quoniam dixit illi dominus, ut uideat humilitatem meam, et retribuet mihi dominus pro maledicto hoc. o altitudo prudentiae, o [*]( F ) insigne patientiae, o deuorandae contumeliae grande inuentum! moueris, inquit, Abessa, quod mihi maledicat extraneus, quem parricidio petit filius? dominus dixit ei ut maledicat mihi. sed non est maledicus dominus nec delectatur contumeliis.

uide quam singula diligenter custodiat. non accusat dominum quasi auctorem iniuriae, sed magis laudat quod patiatur. nos minora perpeti...., ut maiorum ueniam peccatorum adipiscamur. ecce uerborum contumelia parricidii leuauit aerumnam, absoluit procacem, cuius maledicta plus prosint, quae diuina remuneratione donantur. quis secum talem non conpenset iniuriam, [*]( 686 A ) ut quem homo laesit eum deus meliorum retributione soletur?

Alia quoque eius gesta consideremus. pugnauit aduersus [*]( B ) progeniem gigantum, quando unus ex illis uersantem in proelio regem paene percusserat, quos ausus tamen aduersarius exceptae pretio mortis exsoluit.

hoc quoque percepto uictae gentis ferocis triumpho iterum in ualle Titanum bellum inmane suscepit, non minus aduersus hostem quam aduersus [*]( C ) naturam. sitiens enim cum uersaretur in bello, quod biberet [*]( 17 Rcg. II 21, 15-22 21 Reg. H 23, 13 ) [*]( 2 iemineus BP ABx D\' iemnaeus P gemineum C gemineua cet. demitte BP et (i 8. e pr.) A 4 retribuet (et ex it) P 7 abisai PBI\'D abissai 0 8 ei s. u. m2 P\' tibi RBI tibi (s. m2 michi) A, om. 1x 9 maledictus A (ct m2 ex c) Bx (t del. tn2) 10 diligenter singula LT\' costotiat P accusat (c pr. 8. u. m2) P\' quiasi (i pr. eras.) R 12 lacunam indicaui; excidit fort. non sumus parati; nolumus add. APxТ\' 12 pectorum B adipiscamur peccatorum CDLT criminum uen. adip. T\' 15 quis (s 8. «.) B 16 dns BP\'D\'LO et (ex ds) T meliorem B\' 18 gygantum BP\' aduersanteiu P D\' proelio (e s. u. m2) P 19 poenae RB\' 21 gentes feroces BP\'D\'0 ferocis om. BxT\' triumfo BP uallem RB\'AP\' in manu RB\'A.CD 23 uersarctur (r pr. s. u.) B )

320

non habebat. quis mihi potum inquit dabit de lacu qui est in Bethleem ad portas? erat autem inter lacum et sanctum Dauid interfusus hostis et media hostilium saepta castrorum. praeciderunt tres uiri multitudinem aduersariorum et inpleuerunt aquam de lacu, qui erat in Bethleem, et optulerunt regi bibendam. sed rex noluit bibere et profudit illam domino — dignum etenim tanto munere fuit, ut quae erat uiuidae uirtutis insigne fieret pietatis sacrificium — dixitque [*]( D ) dignam prophetico spiritu sententiam : non contingat mihi hoc facere, ne sanguinem uirorum qui abierunt ex animis illorum bibam. uicit ergo naturam, ut sitiens non biberet, et exemplum de se praebuit, quo omnis exercitus tolerare sitim disceret. exercuit etiam subditos ad uirtutis officium, ut etiam per pericula regali imperio uoluntarii milites obtemperarent. quod autem noluit bibere declarauit probandorum militum se imperasse gratia, non sitis uictum [*]( E ) necessitate, prospexisse etiam ne cui regum bibendi usus alienis periculis quaereretur, postremo piae uulnus conscientiae deprecatum, eo quod aqua tot uirorum quaesita sanguine suauitatem bibendi habere non posset, quae propositae mortis horrore constaret.

quod si altius uelis spectare et introspicere mysterium, sitiebat Dauid non aquam de lacu, qui est in Bethleem, sed oriundum ex uirgine Christum in spiritu [*]( F ) [*]( 1 Reg. II 23, 15 4 Reg. II 23, 16 sqq. 9 Reg. II 23. 17 ) [*]( 1 non (n alt. a. u.) P habebant B et (n exp.) P1 potum inquit BPP\'BxD\'O inquit potum cet. 2 bethlem BP betlem P\' autem BPPBxD\'O enim cet. 3 hostalia BB4 hostilia ACDPx hostiliQ T (Q ex a) T\' (0. in ras. m3) 5 bethlem BPP\' obtulerunt P\' 7 erat ut uide RB\' 8 insignee (e alt. del. m2) P 10 sanguine PRB\' et (-8 corr.) P\' habierunt P 11 exanimis (is ex es) P\'T exanimea D\'LO 12 de se BPPBxD\'L et (de in ras.) T, om. O, ex se cet. 13 tollerare PB\' subditus P 15 declarabet P 16 se] si RB\' 17 usus (u pr. ex ui) PT 19 uiroru P suauitatem (u pro s. u.) B 20 posset (e ex i) T ml T\' m2 possit ACDPx 21 horrore (r pr. s. fl.) P uelis (is s. 11.) P uellis B\' 22 aquam] quam P L 23 bethlem BP* uriundum P in om. BB\'ACDPxT )

321

praeuidebat. uolebat ergo bibere non aquam fluminis, sed potum gratiae spiritalis, hoc est: non aquarum sitiebat elementum, sed sanguinem Christi. denique non bibit oblatam aquam, sed domino fudit significans sitire se Christi sacrificium, non naturae fluentum, illud sacrificium, in quo esset remissio peccatorum, illum sitire se fontem aeternum, non qui periculis quaereretur alienis, sed pericula aliena depelleret.