Res Rustica

Deinceps talis altera est vernacula retinendi.3 Semper quidem custos sedule circumire debet alvearia. Neque enim ullum tempus est, quo non curam desiderent; sed eam postulant diligentiorem, cum vernant et exundant novis fetibus, qui nisi curatoris obsidio protinus excepti sunt, diffugiunt. Quippe talis est apium natura, ut pariter quaeque plebs generetur cum regibus; qui ubi evolandi vires adepti sunt, consortia dedignantur vetustiorum, multoque magis [*](potiare ac: patiore SA. ) [*](si multa Sa: simulata Ac. ) [*](post retinendi add. quem ad modum vernacula nova examina observentur et in alvos condantur SA: om. ac. a Vergil, Georg. IV. 63. )

Itaque novi duces procedunt cum sua iuventute, quae uno aut altero die in ipso domicilii vestibulo glomerata consistens, egressu suo propriae desiderium sedis ostendit; eaque tanquam [*]()patria contenta est, si a procuratore [*]()protinus assignetur. Sin autem defuit custos, velut iniuria repulsa [*]()peregrinam regionem petit.

Quod ne fiat, boni curatoris est vernis temporibus observare [*]()alvos [*]()in octavam fere diei horam, post quam [*]()non temere se nova proripiunt agmina;[*]()eorumque [*]()egressus diligenter custodiat. Nam quaedam solent, cum subito evaserunt, sine cunctatione se proriperc.

Poterit exploratam fugam praesciscere vespertinis temporibus aurem singulis alveis admovendo. Siquidem fere ante triduum, quam eruptionem facturae sint, velut militaria[*]()signa moventium tumultus ac murmur exoritur: ex quo, ut verissime dicit Vergilius, Corda licet vulgi praesciscere namque morantes Martius ille aeris rauci canor increpat,[*]()et vox Auditur fractos sonitus imitata tubarum. [*](genere SAac. ) [*](mutis ac: muti S: multa A. ) [*](tanquam SA: velut ac. ) [*](procurator S: procuratori A: procurati c. ) [*](repulsa c: -am SAa. ) [*](observari SA: -e ac. ) [*](alveos ac: alvis SA. ) [*](postquam horam SAac. ) [*](agmina ac: -e SA. ) [*]( eoque ut eorumque egressus c: eoque regressus SA: eorumque egressus eoque regressus a. ) [*]( militaria S2ac: milia S1A. ) [*]( increpat ac: invocat SA. )

Itaque maxime observari debent, quae istud faciunt, ut sive ad pugnam eruperint, nam inter se tanquam civilibus bellis, et cum alteris quasi cum exteris gentibus proeliantur, sive fugae causa se proripuerint, praesto sit ad utrumque casum paratus [*]()

custos. Pugna quidem vel unius inter se dissidentis vel duorum examinum discordantium facile compescitur: nam ut idem ait, Pulveris exigui iactu compressa quiescit: aut aqua mulsea [*]()passove, aut aliquo liquore simili [*]()respersa,[*]()videlicet familiari dulcedine saevientium iras mitigante. Nam eadem mire etiam dissidentes reges conciliant. Sunt enim saepe plures unius populi duces, et quasi procerum seditione plebs in partes diducitur: quod frequenter fieri prohibendum est, quoniam intestino bello totae gentes consumuntur.

Itaque si constat principibus gratia, manet [*]()* pax incruenta. Sin autem saepius acie dimicantes notaveris, duces seditionum interficere curabis: dimicantium vero proelia praedictis remediis sedantur. Ac deinde cum agmen glomeratum in proximo frondentis arbusculae ramo consederit, animadvertito, an totum examen in speciem unius uvae dependeat: idque signum erit aut unum regem [*](paratus Sac: -os A. ) [*](aqua mulsea SA: aqua mulsa a: aut mulsa c: mulso edd, ) [*](simili ac: simplici SA. ) [*](respersa SA: -am ac. ) [*](maneat SAac. a Georg. IV. 87. )

Sin autem duobus aut etiam compluribus velut uberibus diductum [*]()fuerit examen, ne dubitavcris et plures proceres et adhuc iratos esse. Atque in iis partibus, quibus maxime videris apes glomerari, requirere duces debebis. Itaque succo praedictarum herbarum, id est, melissophylli vel apiastri manu illita, ne ad tactum diffugiant, leviter inseres digitos, et diductas apes scrutaberis, donec auctorem pugnae reperias.

Sunt autem hi reges maiores paulo et oblongi magis quam ceterae apes, rectioribus cruribus, sed minus amplis pinnis, pulchri coloris et nitidi, levesque ac sine pilo, sine spiculo, nisi quis forte pleniorem quasi capillum, quem in ventre gerunt, aculeum putat, quo et ipso tamen ad nocendum non utuntur. Quidam etiam infusci atque hirsuti reperiuntur, quorum pro habitu damnabis ingenium.

Nam duo sunt regum facies, ita corpora plebis. Alter erit maculis auro squalentibus ardens insignis et ore Et rutilis clarus squamis. [*](quos sic om. SAac. ) [*](patieris o: paterisque SA: petierunt(?) c. ) [*](revolet SAac. ) [*](deductum ac: ductum SA. )

Qui tamen et ipse spoliandus est alis, ubi saepius cum examine suo conatur eruptione facta profugere'. Nam velut quadam compede retinebimus erronem ducem detractis alis, qui fugae destitutus praesidio, finem regni non audet excedere, propter quod ne ditionis quidem suae populo permittit longius evagari.

Sed nonnunquam idem necandus est, cum Vetus alveare numero apium destituitur, atque infrequentia eius alio 1 examine 2 replenda est. Itaque cum primo vere in eo vase nata est pullities, novus rex eliditur 3 ut multitudo sine discordia cum parentibus suis conversetur. Quod si nullam progeniem tulerint favi, duas 4 vel tres alvorum plebes in unum contribuere licebit, sed prius respersas dulci liquore: tum demum includere, et posito cibo, dum [*](alio scripsi: aliquo codd. ) [*](examine ac: -a SA. ) [*](eligitur SAac. ) [*](duas ac: dius SA. )

Sunt qui seniorem potius regem submoveant, quod est contrarium: quippe turba vetustior, velut quidam senatus, minoribus parere non censent, atque imperia validiorum contumaciter spernendo [*]()poenis ac mortibus afficiuntur.[*]()Illi quidem incommodo, quod iuniori [*]()examini solet accidere, cum antiquarum apium relictus a nobis rex senectute defecit, et tanquam domino mortuo familia nimia licentia discordat, facile occurritur.

Nam ex iis alvis, quae plures habent principes, dux unus eligitur: isque translatus ad eas, quae sine imperio sunt, rector constituitur. Potest autem minore molestia in iis domiciliis, quae aliqua peste vexata sunt, paucitas apium emendari.