Res Rustica

Rursus exilis terra et acclivis torrensque aestu, vel quae vehementibus procellis obnoxia est, humilius iugum poscit. At si cuncta competunt voto, iusta est altitudo vineae pedum quinque; nec tamen dubium, quin tanto melioris saporis praebeat mustum, quanto in editiora iuga consurgat.[*]()

Pedatam vineam iugatamque sequitur alligatoris cura, cui antiquissimum esse debet, ut supra dixi, rectam conservare stirpem nec flexum 4 ridicae persequi, ne pravitas statuminis 5 ad similitudinem sui vitem configuret.

Id non solum ad speciem plurimum refert, sed ad firmitatem et ubertatem,[*]()perpetuitatemque. Nam rectus truncus similem sui medullam gerit, per quam velut quodam itinere sine flexu atque impedimento facilius terrae matris alimenta meant [*]()et ad summum perveniunt; at [*](placidioresque Gesn., Schn.: humidioresque acM, edd. ante Gesn.: umidiores quae SA. ) [*](partitur se (sae S) celsius evaciri SA: patitur celsius evocari Schn. ) [*](quin vites praebeant consurgunt vulgo: vites deest SAacM: prebeat acM; praebeant SA: consurgat cM; consurgant SA. ) [*](plcxum SA, et deinde radice ScM. ) [*](statuminis scripsi: statuminis nisi M: statum nisi a: statu insidii SA: statusymis insidi c: statuminum edd. ) [*]( libertatem SA: ) [*]( in cant c: manant SAa. )

Quare cum ad summum palum recta vitis extenta est, capistro constringitur, ne fetu gravata subsidat curveturque. Tum ex eo loco quod proximum iugo ligatum est, bracchia disponuntur in diversas partes,[*]()palmaeque superpositae deorsum versus circulo curvantur, atque [*]()id quod iugo dependet, fructu impletur; rursus [*]()curvatura iuxta [*]()vinculum materiam exprimit.

Quidam eam partem, quam nos praecipitamus, supra iugum porrigunt et crebris viminibus innexis continent; quos ego minime probandos puto. Nam dependentibus palmitibus neque pluviae neque pruinae [*]()grandinesve tantum nocent quantum religatis et quasi tempestatibus oppositis. Idem tamen palmites priusquam fructus mitescant, variantibus adhuc et acerbis uvis, religari debent, quo minus roribus queant putrescere aut ventis ferisve vastentur.

Iuxta decumanum atque semitas palmites intrinsecus flectendi sunt, ne praetereuntium incursu laedantur. Et hac quidem ratione tempestiva vitis perducitur ad iugum. Nam quae vel infirma vel brevis est, ad duas gemmas recidenda est, quo [*](curvae om. SAa. ) [*](et om. SAa. ) [*](alligantur acM. edd. ante Gesn.: num alliciunt (eliciunt)? ) [*](salubris Se: salubus A. ) [*](diversis partibus (partis Aa) AacM. ) [*](sic S: circuatur atque A: curvantur atque acM: curvantur vinculo (deest codd.) itaque vulgo. ) [*](rursusque cM, et vulgo. ) [*](iuncta SAc. ) [*](neque ruinae (pluviae neque om.) SA: palmitibus pruinae om. a. )

Quinquennis vineae non alia est putatio quam ut figuretur quemadmodum supra institui dicere, neve supervagetur; sed ut caput trunci pedali fere spatio sit inferius iugo, quaternisque bracchiis, quae duramenta quidam vocant, dividatur in totidem partes. Haec bracchia sat erit interim2 singulis palmitibus in fructum summitti, donec vineae iusti sint roboris. Cum aliquot deinde annis quasi iuvenilem aetatem ceperint, quot palmites relinqui debeant incertum est.

Nam loci laetitia plures, exilitas pauciores desiderat; siquidem luxuriosa vitis, nisi fructu compescitur, male deflorescit et in materiam frondemque effunditur; infirma rursus, cum onerata est, affligitur. [*]()Itaque pingui terra singulis bracchiis licebit bina iniungere flagella, nec tamen numerosius [*]()onerare, quam ut una vitis octo serviat palmitibus, nisi si admodum nimia ubertas plures postulabit; illa enim pergulae magis quam vineae figuram obtinet quae supra hunc modum materiis distenditur.

Nec debemus committere, ut bracchia pleniora trunco sint; verum adsidue, cum modo a lateribus eorum flagella licuerit summittere, amputanda erunt superiora duramenta, ne iugum excedant; sed novellis palmis semper vitis renovetur. Quae si satis excreverint, iugo superponantur; sin aliqua earum vel perfracta [*]()vel parum procera [*](quo SA. ) [*](interius SAaM. ) [*](adfligatur SA. ) [*](numerius SA. ) [*](praefracta Schn. )