Tusculanae Disputationes

Cicero, Marcus Tullius

Cicero. M. Tulli Ciceronis. Scripta Quae Manserunt Omnia. Pohlenz, M, editor. Leipzig: Teubner, 1918.

et si haec virtute efficiuntur, quid est cur virtus ipsa per se non efficiat beatos?[*](beatus R1 )

Atqui alterum dici non[*](non add. G1 ) potest, quin i, qui nihil metuant, nihil angantur,[*](agantur KV1 ) [*](agant Non. ) nihil concupiscant, nulla impotenti laetitia ecferantur,[*](qui nihil metuant ... 18 nulla inpotentia ecferantur Non. 129, 7 ) [*](ecferantur V2 s Non. ecferant X (hęc ferant Kc)) beati sint, itaque id tibi concedo; alterum autem iam integrum non est. superioribus enim disputationibus effectum est vacare[*](vacare V2 s vacari X) omni animi perturbatione[*](perturbatione V) sapientem.

Nimirum igitur confecta res est;

videtur enim ad exitum venisse quaestio.

Propemodum id quidem.

Verum tamen mathematicorum iste mos est, non est philosophorum. nam geometrae cum aliquid docere volunt, si quid ad eam rem pertinet eorum quae ante docuerunt, id sumunt pro concesso et probato,

p.413

illud modo explicant, de quo ante nihil scriptum est; philosophi quamcumque rem habent in manibus, in eam quae conveniunt, congerunt omnia, etsi alio loco disputata sunt. quod ni ita esset, cur Stoicus, si esset[*](essent V1 ) quaesitum, satisne ad beate vivendum virtus posset, multa diceret? cui satis esset respondere se ante docuisse[*](se ... docuisse s sed ... docuisset X si... docuisset Vc s non recte ) nihil bonum esse nisi quod honestum esset, hoc probato consequens esse beatam vitam virtute esse contentam,[*](contemptam, -a KR) et quo modo hoc sit consequens illi, sic illud huic, ut, si beata vita[*](vita V2 s om. X) virtute contenta[*](contemptam, -a KR) sit, nisi honestum quod[*](quod o e corr. Kc ) sit, nihil aliud sit bonum.

sed tamen non agunt sic; nam et de honesto et de summo bono separatim libri sunt, et cum ex eo efficiatur satis magnam in virtute ad beate vivendum esse vim, nihilo minus[*](nihilhominus GR) [*](nihil ominus K) hoc agunt separatim. propriis enim et suis argumentis et admonitionibus[*](amon. G ammon. V) tractanda quaeque res est, tanta praesertim. cave enim putes ullam in[*](in a Vc (sed cf. 404, 10)) philosophia vocem emissam clariorem ullumve[*](ullumve ex ullave G2 ) esse philosophiae promissum uberius aut maius. Nam quid profitetur? o dii boni! perfecturam se, qui legibus suis paruisset, ut esset contra fortunam semper armatus, ut omnia praesidia haberet in se bene beateque vivendi, ut esset semper denique beatus.

sed videro, quid efficiat; tantisper hoc ipsum magni[*](magi G1KR) aestumo, quod pollicetur. nam Xerxes quidem refertus omnibus praemiis donisque[*](Val. Max. 9, 1 ext. 3) fortunae, non equitatu, non pedestribus copiis, non navium[*](non avium GRV1 ) multitudine, non infinito pondere auri contentus praemium proposuit, qui[*](quiex cui R1?) invenisset novam voluptatem[*](voluntatem GKV1 (corr. 1 aut c))—qua[*](quia K) ipsa non fuit[*](fuit fuisset Bentl. ) contentus; neque enim umquam finem inveniet libido—, nos vellem praemio

p.414

elicere possemus, qui nobis aliquid attulisset,[*](adtulisset GV1 (att. V2) atullisset K) quo hoc firmius[*](firmus G1K) crederemus.