Orator

quin etiam, quod iam subrusticum videtur, olim autem politius, eorum verborum, quorum eaedem erant postremae duae litterae, quae sunt in optimus, postremam litteram detrahebant, nisi vocalis insequebatur. Ita non erat ea offensio in versibus quam nunc fugiunt poetae novi. Sic[*](sic A: ita L ) enim loquebamur[*](loquebamur AL: loquebantur ed. Rom. ):

qui est omnibu[*](omnibu A: omnibus L )' princeps

vita illa dignu[*](dignu A: dignum L )' locoque

haec dixi brevius quam si hac de re una[*](una postulata A (oculi errore ex postulari natum), unde una proposita Heerdegen: una posita Stroebel ) disputarem—est enim locus hic late patens de natura usuque verborum—longius autem quam instituta ratio postulabat.

sed quia rerum verborumque iudicium in prudentia[*](in prudentia A: prudentiae L ) est, vocum autem et numerorum aures sunt iudices, et quod illa ad intellegentiam referuntur, haec ad voluptatem, in illis ratio invenit, in his sensus artem. Aut enim neglegenda fuit nobis voluntas[*](voluntas Bake: voluptas AL ) aurium, quibus probari nitebamur[*](nitebamur Stangl: videbamur A: volebamus L ), aut ars eius conciliandae reperienda.

duae sunt igitur res quae permulceant auris, sonus et numerus. De numero mox, nunc de sono quaerimus. Verba, ut supra diximus, legenda sunt potissimum bene sonantia, sed ea non ut poetae exquisita ad sonum, sed sumpta de medio.

qua pontus Helles[*](Helles A: hellus L superat tmolum L: superadmolum A ), †supera Tmolum ac Tauricos†[*](ac Tauricos PM: ad Tauricos FO: adauricos A: qua ponte ab Helles superat Tmolum et Tauricos Madvig ):

finis[*](finis L: finitus A ) frugifera et efferta[*](efferta Lachmann ad Lucr. vi. 258: ferta L: feria A1 ) arva Asiae[*](Asiae A: Asia L ) tenet.

qua re bonitate potius nostrorum verborum utamur quam splendore Graecorum, nisi forte sic loqui paenitet:

qua tempestate Helenam Paris[*](paris helenam AL: transp. Lachmann, cp. de Orat. iii. 219)

habeo istanc[*](istanc Ribbeck: ista A: istan L ) ego perterricrepam

versutiloquas malitias.

in huius concinnitatis consectatione Gorgiam fuisse principem accepimus; quo de genere illa nostra sunt in Miloniana: Est enim, iudices, haec non scripta. sed nata lex, quam non didicimus, accepimus, legimus, verum ex natura ipsa arripuimus, hausimus, expressimus, ad quam non docti, sed facti, non instituti, sed imbuti sumus. Haec enim talia sunt, ut, quia referuntur eo quo[*](eo quo Stangl: ea quae A: ad ea quae L: ad ea ad quae codd. dett.: ad quae Friedrich ) debent referri, intellegamus non quaesitum esse numerum, sed secutum.

quod fit item in contrariis referendis, ut illa sunt quibus non modo numerosa oratio sed etiam versus efficitur:

eam quam nihil accusas damnas—

1. bene quam meritam esse autumas dicis[*](autumas dicis A: autumas pro autimas dicis L: dicis secl. Stangl )
2. male merere[*](merere FPO1: mereri AP2M )? id quod scis prodest nihil; id quod
3. nescis obest?

hoc genere antiqui iam ante Isocratem delectabantur et maxime Gorgias, cuius in oratione plerumque efficit numerum ipsa concinnitas. Nos etiam in hoc genere frequentes, ut illa sunt in quarto accusationis: Conferte hanc pacem cum illo bello, huius praetoris adventum cum illius imperatoris victoria, huius cohortem impuram cum illius exercitu invicto, huius libidines cum illius continentia: ab illo qui cepit conditas, ab hoc qui constitutas accepit captas dicetis Syracusas.

ergo et hi numeri sint cogniti et genus illud tertium explicetur quale sit, numerosae et aptae orationis. Quod qui non sentiunt, quas auris habeant aut quid in his hominis simile sit nescio. Meae quidem et perfecto completoque verborum ambitu gaudent et curta sentiunt nec amant redundantia. Quid dico meas? contiones saepe exclamare vidi, cum apte verba cecidissent. Id enim exspectant aures, ut verbis conligetur sententia[*](colligentur sententiae L ). 'non erat hoc apud antiquos.' Et quidem nihil aliud fere non erat; nam et verba eligebant[*](effingebant A ) et sententias gravis et suavis reperiebant, sed eas aut vinciebant aut explebant parum.

'hoc me ipsum delectat' inquiunt. Quid si antiquissima illa pictura paucorum colorum magis quam[*](quem quam maluit Stangl ) haec iam perfecta delectet, illa nobis sit credo repetenda, haec scilicet repudianda! nominibus veterum gloriantur. Habet autem ut in aetatibus auctoritatem senectus, sic in exemplis antiquitas, quae quidem apud me ipsum valet plurimum. Nec ego id quod deest antiquitati flagito potius quam laudo quod est; praesertim cum ea[*](ea om. A ) maiora iudicem quae sunt quam illa quae desunt. Plus est enim in verbis et in sententiis boni, quibus illi excellunt, quam in conclusione

sed habet nomen invidiam, cum in oratione iudiciali et forensi numerus Latine, Graece r(uqmo/s [*](Latine, Graece r(uqmo/s secl. Ernesti ) inesse dicitur[*](cum... dicitur secl. Stangl ). Nimis enim insidiarum ad capiendas auris adhiberi videtur, si[*](si L: cum si A ) etiam in dicendo numeri ab oratore quaeruntur. Hoc freti isti et ipsi infracta et amputata loquuntur et eos vituperant qui apta et finita pronuntiant; si inanibus verbis levibusque sententiis, iure; sin[*](sin P2: sint FP1OA ) probae res, lecta verba, quid est cur claudere aut insistere orationem malint quam cum sententia pariter excurrere? hic enim invidiosus numerus nihil adfert aliud nisi ut sit apte verbis comprehensa sententia; quod fit etiam ab antiquis, sed plerumque casu saepe[*](plerumque casu, saepe AL: parum tumque casu sive Friedrich ) natura; et quae valde laudantur apud illos, ea fere quia sunt conclusa laudantur.

et apud Graecos quidem iam anni prope quadringenti sunt cum hoc probatur; nos nuper agnovimus. Ergo Ennio licuit vetera contemnenti dicere:

versibus, quos olim Fauni vatesque canebant,

quod si auris tam inhumanas tamque agrestis habent, ne doctissimorum quidem virorum eos movebit[*](moverit A ) auctoritas?

quod si ita est—nec vero aliter existimo— quid, ipsi suis sensibus non moventur? nihilne eis inane videtur, nihil inconditum, nihil curtum[*](curtum L: incultum A ), nihil claudicans, nihil redundans? in versu quidem theatra tota exclamant, si fuit una syllaba aut brevior aut longior; nec vero multitudo pedes novit nec ullos numeros tenet nec illud quod[*](quod L: aut A ) offendit aut curat[*](curat A: anquirit Stangl: cur L ) aut[*](aut L: ut A ) in quo offendit[*](offendat L ) intellegit[*](intellegat A ); et tamen omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris conlocavit.

visne igitur, Brute, totum hunc locum accuratius etiam explicemus quam illi ipsi, qui et haec et alia[*](alia A: illa L ) nobis tradiderunt, an his contenti esse quae ab illis dicta sunt possumus? sed quid quaero velisne, cum litteris tuis eruditissime scriptis te id vel maxime velle perspexerim? primum ergo origo, deinde causa, post natura, tum ad extremum usus ipse explicetur orationis aptae atque numerosae.

nam qui Isocratem maxime mirantur, hoc in eius[*](eius L Rufin.: omnis A: eo Bake: scriptis sive orationibus add. edd. ) summis

quod ab eis vere quadam ex parte, non totum dicitur. Nam neminem in eo genere scientius versatum Isocrate confitendum est, sed princeps inveniendi fuit Thrasymachus, cuius omnia nimis etiam exstant scripta[*](scripta AL: structa Bake ) numerose. Nam, ut paulo ante dixi, paria paribus adiuncta et similiter definita itemque contrariis relata contraria, quae sua sponte, etiam si id[*](id A: idem L ) non agas, cadunt plerumque numerose, Gorgias primum invenit, sed eis est usus intemperatius. Id autem est genus, ut ante dictum est, ex tribus partibus conlocationis alterum.

horum uterque Isocratem aetate praecurrit, ut eos ille moderatione, non inventione vicerit. Est enim, ut in transferendis faciendisque verbis tranquillior sic in ipsis numeris sedatior. Gorgias autem avidior est generis eius et his festivitatibus—sic enim ipse censet—insolentius abutitur; quas Isocrates tamen, cum[*](tamen cum A: cum tamen L Rufin. ) audivisset adulescens in Thessalia senem iam Gorgiam, moderatius temperavit. Quin etiam se ipse tantum quantum aetate procedebat—prope enim centum confecit annos—relaxabat[*](relaxabat Kayser: relaxaret A: relaxarat L ) a nimia necessitate numerorum, quod declarat in eo libro quem ad Philippum Macedonem scripsit, cum iam admodum esset senex; in quo dicit sese minus iam servire numeris quam solitus esset. Ita non modo superiores sed etiam se ipse correxerat[*](correxerat AL: correxit codd. dett. ).

quoniam igitur habemus aptae orationis eos principes auctoresque quos diximus et origo inventa est, causa quaeratur. Quae sic aperta est, ut mirer veteres[*](veteres ea Kayser ) non esse com-

itaque et longiora et breviora iudicat et perfecta ac moderata semper exspectat; mutila sentit quaedam et quasi[*](quasi et A ) decurtata, quibus tamquam debito fraudetur offenditur, productiora alia[*](alia L; aliqua A ) et quasi immoderatius excurrentia, quae magis etiam aspernantur aures; quod cum in plerisque tum in hoc genere nimium quod est offendit vehementius quam id quod videtur parum. Vt igitur poeticae[*](poeticae (sc. artis) Friedrich: poetica et L: secl. Jahn: poetae A: in poetica Schüts ) versus inventus est terminatione aurium, observatione prudentium, sic in oratione animadversum est, multo illud quidem serius, sed eadem natura admonente, esse quosdam certos cursus conclusionesque verborum.

quoniam igitur causam quoque ostendimus, naturam nunc—id enim erat tertium—si placet explicemus; quae disputatio non huius instituti sermonis est, sed artis intimae. Quaeri enim potest, qui sit orationis numerus et ubi sit positus et natus ex quo, et is unusne sit an duo an plures[*](et is ... plures secl. Hoerner ) quaque ratione componatur et ad quam rem et quando et quo loco et quem ad modum adhibitus aliquid voluptatis adferat.

sed ut in plerisque rebus sic in hac duplex est considerandi via quarum altera est longior, brevior altera, eadem etiam planior. est autem longioris prima illa quaestio sitne omnino ulla numerosa oratio; quibusdam enim non videtur, quia nihil insit in ea certi ut in versibus, et quod ipsi[*](ipsi L: illi A: illi ipsi Stangl ), qui adfirment[*](affirmant A, quad tuetur Reid ) esse eos numeros,