Pro Cn. Plancio

itaque hac spe decedebam ut mihi populum Romanum ultro omnia delaturum putarem. at ego cum casu diebus eis itineris faciendi causa decedens e provincia[*](decedens e provincia om. b1: del. Campe) Puteolos forte venissem, cum plurimi et lautissimi in eis locis solent esse[*](in his locis solent esse TE: solent esse in his locis cett.), concidi paene, iudices, cum ex me quidam quaesisset quo die Roma exissem et num quidnam[*](num quidnam TE: numquid in ea cett.) esset novi. cui cum respondissem me e[*](me e bc: mea T: mea e cett.) provincia decedere: etiam me hercule, inquit, ut opinor, ex Africa. huic ego iam stomachans fastidiose: immo ex Sicilia, inquam. tum quidam, quasi qui omnia sciret: quid? tu nescis, inquit, hunc quaestorem Syracusis[*](quaestorem Syr. TE: Syr. quaestorem cett.) fuisse? quid multa? destiti stomachari et me unum ex eis[*](iis EϚ: his cett.) feci qui ad aquas venissent.

sed ea res, iudices, haud scio an plus mihi profuerit quam[*](an pluris mihi fuerit quam Schol.) si mihi tum essent omnes gratulati[*](gratulati TE, Schol.: congratulati cett.). nam postea quam sensi populi Romani[*](populi R. c: p. R. TEa: populum R. cett.) auris hebetiores, oculos autem esse[*](autem esse TE: om. cett.) acris atque acutos[*](acutos TEa: acutos habere cett.), destiti quid de me audituri essent homines cogitare; feci ut postea cotidie praesentem me viderent, habitavi in oculis, pressi forum[*](forum Pantagathus: eorum codd.); neminem a congressu meo neque ianitor meus neque somnus absterruit. ecquid[*](ecquid ed. Gryph.: et quid codd.: sed quid Lambinus) ego dicam de occupatis meis temporibus, cui fuerit ne otium quidem umquam[*](ne otium (negocium a) quidem umquam TEa: negotium (quidem add. bϚ) nunquam cett.) otiosum? nam quas tu commemoras, Cassi, legere te solere orationes, cum otiosus sis, has ego scripsi ludis[*](ludis TEaψ2: rudis cett.) et feriis[*](feriis TE: ferus cett.), ne omnino umquam essem otiosus. etenim M. Catonis illud quod in principio scripsit Originum suarum[*](quod ... suarumfort. delendum (colon numero caret)) semper magnificum et praeclarum putavi,

clarorum virorum[*](virorum hominum TE (contra Schol.)) atque magnorum non minus oti quam negoti rationem exstare oportere.

eadem igitur, Cassi, via munita Laterensi est, idem virtuti[*](virtuti TE: virtutis cett.) cursus ad gloriam, hoc facilior fortasse quod ego huc a me ortus et per me nixus ascendi, istius[*](istius om. T) egregia virtus adiuvabitur commendatione maiorum.

sed ut redeam ad Plancium, numquam ex urbe is afuit[*](is afuit Garatoni: isfuit T: abfuit cett.) nisi sorte[*](forte bpχϚ), lege, necessitate; non valuit rebus isdem quibus fortasse non nulli, at valuit adsiduitate[*](valuit ... adsiduitate om. T), valuit observandis[*](adservandis TE: servandis cett.: corr. Naugerius (2)) amicis, valuit liberalitate; fuit in oculis[*](fuit in oculis fuit T), petivit, ea[*](ea TE: om. cett.) est usus ratione vitae[*](vitae TE: om. cett. sunt hoc loco hab. TE, post consec. b2kχ, om. cett.) qua minima invidia novi homines plurimi sunt eosdem honores consecuti.

nam quod ais, Cassi, non plus me Plancio debere quam bonis omnibus, quod eis aeque mea salus cara fuerit, ego me debere bonis omnibus fateor. sed etiam ei[*](ii TϚ: hi cett.) quibus ego debeo boni viri et cives comitiis aediliciis aliquid se meo nomine Plancio debere[*](Plancio debere TE: debere Plancio cett.) dicebant. verum fac me multis debere et in eis[*](iis T: his cett.) Plancio; utrum igitur me conturbare oportet, an ceteris, cum cuiusque dies venerit, hoc[*](hoc huic Wunder) nomen quod urget nunc cum petitur dissolvere? quamquam dissimilis est pecuniae debitio et gratiae. nam qui pecuniam dissolvit, statim non habet id quod reddidit; qui autem debet, is[*](is aes b1cχψ, ed. R) retinet alienum; gratiam autem et qui refert habet, et qui habet in[*](in om. Schol.) eo ipso quod habet refert. neque ego nunc Plancio desinam debere, si hoc solvero, nec minus ei redderem voluntate ipsa, si hoc molestiae non accidisset.