Commentarii in Apocalypsin

[*]( 7, 2 ) Angelum autem descendentem ab oriente sole: Heliam prophetam dicit, qui anticipaturus est tempora Antichristi ad restituendas ecclesias et stabiliendas ab intolerabili persecutione. haec in apertione libri et ueteris testamenti et nouae praedicationis legimus; ait enim dominus per Malachiam: ecce ego mitto uobis Heliam Thesbiten, conuertere corda patrum ad [*]( 6 Mal. 4, 5. 6 ) [*]( 5 apertione] perditione A nouae scripsi, noui A 6 mitto = ajiooteXXtu LXX )

filios et cor hominis ad proximum suum, id est ad Christum per paenitentiam; [fol. 12r \'conuertere corda patrum ad filios\': secundum tempus uocationis Iudeos ad sequentis populi fidem reuocare. et ideo ostendit etiam numerum ex Iudeis crediturum et ex gentibus magnam multitudinem.

Mitti autem de caelo orationes ecclesiae ab angelo et suscipi eas et contra effundi iram et scotomari regnum Antichristi per angelos sanctos et in euangelio legimus; ait enim: orate, ne incidatis in temptationem. erit enim angustia magna, qualis non fuit ab initio nec ab origine mundi, et nisi dominus breuiasset dies illos, non esset salua ulla caro super terram. hos ergo archangelos magnos VII ad percutiendum regnum Antichristi mittet. nam et ipse dominus dixit in euangelio: tunc filius hominis mittet nuntios suos et colligent electos eius de IIII uentis a finibus caeli usque ad fines eius. et ante ait: tunc [*]( 5 cf. Apoc. 7, 4-9 7 cf. ibid. 8, 3 sqq. 8 cf. ibid. 8, 6 sqq. 10 Matth. 26, 41 (= Marc. 14, 38; Luc. 22, 46) Matth. 24, 21. 22 cf. Marc. 13, 19. 20 15 Matth. 24, 31 17 Mich. 5, 5. 6 ) [*]( 3 ad sequentis] adsequentis A 8 effudit A scotomari scripsi, percuti A, cf. quod subsequitur lin. 14: ad percutiendum regnum 9 ait enim], enim ait A 16 colligent scripsi, colliget A — ircioovdaEt, cui lectioni non desunt testes )

erit pax terrae, cum surrexerint in ea VII pastores et octo morsus (hominum) et indagabunt Assur-id est Antichristum — in fossam Nebroth: in damnationem diaboli. etEcclesiastes similiter dixit: cum commoti fuerint custodes domus. ipse autem dominus sic ait: cum uenissent ad eum operarii et dixerunt ei: domine, nonne bonum semen seminasti in tuo agro? unde ergo ibi lolium? respondit eis: inimicus hoc fecit. qui dixerunt: uis imus eradicamus illud? dicit eis: non, sinite utraque ut crescant usque ad messem, et in tempore. inquit, dicam messoribus [fol. 12VJ colligere lolium et in ignem mitti, triticum autem in horrea recondere. hos messores et operarios hic apocalypsis archangelos esse ostendit.

\'Tuba\' autem uerbum est potestatis; et licet repetat per \'fialas\', non quasi factum esse dicat, sed quoniam semel, quod [*]( 4 Eccle. 12, 3 5 Matth. 13, 27-30 14 cf. Apoc. 8, 6 15 cf. ibid. 15, 7 ) [*]( 2 hominum om. A indagabunt respondere uidetur uerbo πημανου̃σιν pro ┊┊ιμανοῡσιν(pascent Vulg.) 11 lolhim Am2, illum Am1 15 nonJ scil. repetit factum oppositum est sequenti futurum ("nicht als ob er sagte, dafi es schon \'geschehen sei") )

futurum est ad eos, decretum est eis ut fiat, ideo bis dicitur. quicquid igitur in tubis minus dixit, id in fialis propensius dixit. nec aspiciendus est ordo dictorum, quoniam septiformis spiritus sanctus, ubi ad nouissimum temporis finemque percucurrit, redit rursus ad eadem tempora et supplet quae minus dixit. nec requirendus est ordo in apocalypsi, sed intellectus requirendus; est enim et pseudoprophetia. sunt igitur scripta quae sunt in tubis et in fialis ant plagarum orbi missarum clades1) aut ipsius Antichristi insania2) aut populorum detractatio 3) aut plagarum differentia4) aut spes in regno sanctorum5) aut ruina ciuitatum Ii) aut ruina Babylonis. id est ciuitatis Romanae7).

[*]( 8, 13 ) Aquila uolans medio caelo: spiritus sanctus significatur in duobus prophetis contestans magnam plagarum iram imminere. si quo modo, quamuis sit nouissimum tempus, aliquis adhuc saluus esse possit. [*]( \') cf. Apoc. 8, 7 et 16. 2 2) cf. ibid. 8, 8. 9 et l(j, o 3) cf ibid. 8, 10. 11 et 16, 4-7 *) cf. ibid. 8, 12 et 16, 8. 9 ■>) cf. ibid 9, 1 sqq. et 16, 10. 11 6) cf. ibid. 9, 13 sqq. et 16, 12-16 7) c-f. ibid. 11, 15 et 16,17-21 14 cf. ibid. 11, 3 ) [*]( 2 minus dixit = ὲμει4 sancti .1 percucurrit scripsi, per- currit A 5 reddit Aml 6 sed scripsi, et A 7 pseudoprophetiaj uerte: es gibt namlich auch eine lalsche Auslegung 9 insaniam A 11 Bahilonis A )