Commentarii in Apocalypsin

Victorinus, Saint, Bishop of Poetovio

Victorinus Saint, Bishop of Poetovio. Victorini Episcopi Petavionensis Opera (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 49). Haussleiter, Johann, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1916.

[*]( 2, 9 ) Sequens epistola sequentem conuersationem alterius classis et consuetudinis detegit. denique ait: scio uos et pauperes [*]( 2 cf. Apoc. 2, 14 6 cf. Matth. 22, 38 ) [*]( 1 post electionis add. omnis A omnimodo] simodo Am2 in rng.. 2 pauca] item hoc loco in codd. Vulgatae Lips. 5 et G et in editionibus ueteribux int Lugdun. 1569) 3 tuum Am2 hoc loco expunxit et post inquit addidit 4 qui] quia Aml, qui m2 5 quia] quoniam Am2 6 sunt] est A principale Am2. primum palam Aml 8 odire se autem Aml, odire autem se Am2; pronomen se uim habet pronomiJ/is eos 9 quia] que Avi2 spectat] Nicholaite autem erant illo tempore ficti homines et pestiferi qui sub add. Am2 in mg. d. 10 opere A fictersi [sic!J A pro factiosi ut uidetur 11 et om. A 12 exorciszaretur A ut (tert.) om, av. 14 et tam magnis] aliter et ut magnis. Am2 in mg. )

esse et laborare, sed diuites estis; scit enim apud se talibus diuitias esse reconditas, et detractationem de Iudeis quos negat esse Iudeos, sed sinagogam satanae, quoniam (ab) Antichristo colliguntur, quibus ait, ut perseuerent usque ad [*]( 2,10.11 ) mortem, et: qui perseuerauerit, non laedetur a morte secunda, id est \'non castigabitur in inferno).

Tertia classis sanctorum ostendit esse uiros, qui fortes sunt in fide et non expauescunt persecutionem. sed quia in illis [*]( 2, 16 ) alii proni sunt ad inlicitas permissiones, ait: pugnabo cum illis gladio oris mei, id est \'quid praeceperim dicam et[*]( 2, 14 ) quid feceritis conferam\'. [fol. 5r] nam Balaam doctrinam [qui] docebat mittere scandalum ante oculos filiorum Israel, esse delibata et fornicari: olim notum est; ille enim hoc consilium dedit regi Moabitarum et sic [*]( 14 cf. Num. 25, 1. 2 et 31, 16 ) [*]( 2 detrectationem Am2 3 ab om. A 7 esse uiros uiros A, pro esse uiros m2 suhstituit in mg. aliter seueros 12 qui uncis inclusi 13 esse scripsi, sed A (esse delibatum i. e. edere, ut in graeco hic est oayeTv elSiuJ.daora Riuinus) olim = TJJJJJX 14 regi scripsi, regum A )

[*]( 2, 15 ) scandalizauerunt populum. sic, inquit, et uos habetis inter uos tenentes doctrinam et sub praetextu misericordiae alios [*]( 2, 17 ) uitiatis. qui uicerit, inquit, dabo illi de manna absconsum: (\'manna absconsum\') inmortalitas est, \'gemma alba\' adoptio est in filium dei. \'nomen nouum christianum est.

Quarta classis nobilitatem fidelium operantium cotidie et maiora facientium opera significat. sed et ibi quoque esse faciles homines ad inlicitas paces dandas et nonas prophetias adtendendas ostendit et arguit et praemonet ceteros, quibus non placet hoc fieri, qui cognoscunt nequitias aduersarii, quibus malis et dolis quaerit inducere in capite fidelium [*]( 2,24 ) pericula, et ideo ait: non mitto super uos aliud pondus - (id est \'non dedi uobis legis obseruationes et onera\', quod est [*]( 2, 25 ) aliud pondus) — ut quod habetis teneatis, donec uenio. [*]( 2, 26 ) et qui uicerit dabo illi potestatem super nationes — id est \'iudicem illum constituam inter ceteros sanctos\' — et stel [*]( 2, 28 ) lam matutinam dabo illi; primam resurrectionem scilicet promisit. stella enim matutina noctem fugat et lucem adnuntiat, id est diei initium. [*]( 3 de cum accusatiuo, cf. Hoensch, Itala 2 p. 410 4 manna abscon- sum om. A 5 christianus A 8 facile A 11 capite scripsi, capita A 13 id est .. l. 14 pondus om. A, id est, non dedi obseruationes et onera et nouas prophetias et inlicitas, quas non conuenit ecclesiae, quod est aliud pondus 33 p. 82 )

CAP. III.

Quinta classis, electio aut conuersatio sanctorum declarat homines neglegentes, aliud quam quod oportet in saeculo agentes, opere inanes, nomine tantummodo Christianos. et ideo [fol. 5V] hortatur illos, si quo modo reuersi (a) neglegentia[*]( 3, 2 ) periclitanti possint salui esse. stabili, inquit. ea quae moritura erant; non inuenio operam tuam plenam coram deo meo. non enim satis est arborem uiuere (et uirere) et fructum non habere: sic nec satis est Christianum dici et se ipsum confiteri et Christiani opera non habere.

Sexta classis, [et] conuersatio electionis optima, consuetudo sanctorum (declaratur, horum scilicet, qui humiles in saeculo et rusticani in scripturis et fidem inmobiliter tenent nec omnino ullo casu timefacti retrahuntur a fide. ideo ait ad illos: [*]( 3, 8 ) dedi ante uos ostium apertum, et ait: quoniam seruasti[*]( 3,10 ) uerbum patientiae meae — in tam paruis uiribus — et [*]( 2 electio scripsi, est lectio A 4 opere inanes, cf. p. 32, 10: dei opus b a addidi, om. A 8 et uirere addidi, om. A 10 id est: es geniigt nicht, ein Christ zu heiBen und sich selbst (als solchen) zu bekennen 11 et uncis inclusi 12 declaratur.. p. 42, .3 fiet columna om. A; uocem sanctorum excipiunt haec uerba: Deinde in templo dei etc. )

ego te seruabo de hora temptationis: ut sciant huiusmodi gloriam suam, nec in temptationis eos tradi permittit. [*]( 2, 12 ) qui uicerit, inquit, fiet columna) in templo dei: columna autem decor est aedificii, id est qui perseuerauerit, tantam nobilitatem in ecclesia consequetur\'.

Haec quoque electio, septima classis, declarat homines locupletes, credentes in dignitatibus conlocatos, sed credentes ut homines locupletes, apud quos in cubiculo scripturae quidem tractantur, foris autem an sint fideles a nemine intelleguntur, scilicet iactantes et dicentes se omnia cognoscere, praediti fiducia litteraturae, opera autem uacantes. et ideo ait ad illos neque frigidos neque calidos eos esse, id est \'neque incredibiles (neque fideles)\'; ad omnes enim omnia sunt. et quoniam (qui) neque frigidus est neque calidus est, tepidus [*]( 3, 16 ) sit necesse est, ut nausiam faciat: et euomam eum, inquit, de ore meo. nausia quia sit odibilis, neminem latet: sic et huiusmodi homines. cum fuerint proiecti. sed quia tempus est [*]( 3, 18 ) paenitentiae, ait: consulo tibi. emas a me aurum conflatum, id est <si quo modo poteris pro nomine domini aliquid [*]( 12 cf. Apoc. 3, 15 ) [*]( 7 in] cum A 11 fiducia litteraturae] fiducialiter maturo A uocantes A 13 incredibiles = uxhxooq neque fideles om. A 14 qui om. A 15 nausiam A, cf. Georges, Wortformen s. u. )

[*](3, 18 ) pati\'. collirio, inquit, inunge oculos tuos, id est ut quod libenter cognoscis per scripturas. huic et opus facere [fol. 6r] coneris\'. et quoniam si huiusmodi homines de magno excidio ad magnam redeant paenitentiam, non solum sibi utiles esse, sed multis prodesse possunt, non mediocrem mercedem eis[*](3, 21 )promisit, id est: sedere super solium iudicii.

CAP. IV.

[*]( 4, 1 )Ostium apertum, inquit, in caelo: noui testamenti praedicationem uidet Iohannes [baptista] et dicitur ei: ascende huc. quando apertum ostenditur, clausum fuisse ante hominibus manifestum est. satis autem et plene patefactum est, quando Christus cum corpore in caelis ad patrem ascendit. uocem autem quam audierat, cum dicat illam secum locutam esse: sine contradictione arguuntur contumaces, ipsum esse qui uenit ipsum quem (per) prophetas locutum. Iohannes enim ex circumcisione erat et omnis ille populus ueteris testamenti praedicationem [*]( 4, 1 ) audierat, illa uoce aedificatus erat. illa enim uox, inquit, quam [*]( 12 cf. Apoc. 4, 1 13 cf. ibid. 1, 10 ) [*]( 1 id est] R. (quo siglo id est, quod hoc loco etiam Beatus p. 84 praebet, significatur) A 3 huiusmodi homines] huius hominis A 4 paenitentiam] potentiam A 9 baptista uncis inclutsi; aliter p. 26, 13 12 uocem quam = uox quam per attractionem substantiui ad casum pronominis relatiui accommodati 14 arguuntur contumaces] id est die Widerspenstigen (d. h. die Marcioniten) werden iiberfiilirt, daB der, welcher gekommen ist, der namliche ist, der durch die Propheten geredet hat, cf. haec testimonia: uocem primam quam dicit, legis et prophetarum eloquia, ut concordent noua ueteribus fiatque illud quod psalmographus ait: semel locutus est deus, duo haec audiui (Ps. 61, 12, cf. p. 24, G) Beatus p. 233; unusquisque electorum, ut inoffenso credulitatis pede per euangelium ad uerae fidei sacramenta pertingat, ueteris instrumenti doctrina, quae nouam praecedit, roboratur Ps.-August. homil. III (XXXV 2422 l. 35 sqq. M) ipsum = TOV OCUTOV 15 per addidi prophetas scripsi, prophetam A 17 inquit, quam] quam inquit quam A )

audieram, illa mihi dixit: ascende huc: id est Iesus Christus. quem paulo ante quasi filium hominis inter candelabra aurea se uidisse fatetur, et nunc exinde recolit, quae per legem in similitudinibus praenuntiata erant, et per hanc scripturam coniungit omnes priores prophetas et adaperit scripturas. et quia postquam inuitauit in caelum omnes credentes in nomine suo dominus noster, statim spiritum sanctum [*](4, 2 )effudit, qui ferturus est hominem ad caelum, ait: statim factus sum in spiritu. et cum aperiatur per spiritum sanctum mens [fol. 6V] fidelium, illud illis manifestatur, quod et prioribus est praedicatum.

[*]( 4, 2 )Significanter solium positum, quod est sedes iudicii et regis, super quem solium uidisse se ait similitudinem iaspidis et sardi. quia iaspis aquae color est et sardi ignis, haec duo testamenta posita esse usque ad consummationem orbis super tribunal dei exinde manifestabatur, quorum iudiciorum duum unum iam consummatum est in cataclismo per aquam, aliud autem per ignem consummabitur. [*]( 2 cf. Apoc. 1, 13 13 cf. ibid. 4, 3 ) [*]( 4 similitudinibus correxit ex similitudine A 8 ferturus scripsi cum TS (cf. fertilis, fertor), laturus A ait] Ait enim A 9 factus sum] factum suum A 12 signifieanter scripsi, significantur id est A 13 queni] item TD 14 sardi] item TI) 15 uerte: daB diese (zwei Edelsteine) als die beiden Testamente (= als die Sinnbilder der beiden Testamente) iiber dem Throne Gottes angebracht sind 16 cf. exinde manifestatur duorum iudiciorum ordo Beatus p. 234 17 duum scripsi, diuinum A )

[*](4, 3 )iris autem circum solium ardentem colorem habet; iris autem arcus dicitur, de quo etiam ad Noe et filios suos locutus est deus, ne iam timerent inrigationem aquae. statuam, inquit, arcum meum in nubibus, ne iam aquam timeatis sed ignem. [*]( 4, 6 ) ante solium autem tamquam mare uitreum simile cristallo: donum est baptismi, quod per filium suum paenitentiae tempore, antequam iudicium inducat, effundit; ideo ante solium id est \'ante iudicium\'. cum autem dicat: mare uitreum simile cristallo, aquam mundam, stabilem, non uento agitatam, non pro fluuio defluentem, sed tamquam donum dei inmobilem traditam ostendit.