Historia persecutionis Africanae provinciae

(V, 18) Sed quid ego iam iam inmoror in hoc, quod explicare non queo? Nam si nunc superessent u.et eis fari de talibus rebus licuisset, et Tullianae eloquentiae fluuius siccaretur et Sallustius elinguis omnimodis remaneret. Et ut alienos indignos II rei tantae praeteream, si Caesariensis surgeret Eusebius ad I hoc opus idoneus, aut eius translator Graecae facundiae Latinisque floribus Rufinus ornatus — et quid multa? — non Ambrosius, non Hieronimus, nec ipse noster sufficeret Augustinus. Audite haec omnes, auribus percipite omnes qui habitatis orbem, quique terrigenae et filii hominum, simul in unum diues et pauper.

Nonnulli qui barbaros diligitis et eos in condemnationem uestram aliquando laudatis, discutite nomen et intellegite mores. Numquid alio proprio nomine uocitari poterant, nisi ut barbari dicerentur, ferocitatis utique, crudelitatis et terroris uocabulum, possidentes? Quos quantiscumque muneribus foueris, [*]( 13 Pb. 48, 2-3. ) [*]( 1 prima CW secondam α W prouenit ego (prouenit rebaptizatis mora secunda i. e. perditio aeterna, sequens mortem primamI i. e. naturalem): peruenit BVlb praenenit reU. tatum W 2 dominum ClPB et om.\' a populos BVlCWPBF populis b 6 iam iam] iam WαβF moror b 6 nequeo ϕα nunc om. a semper essent W 7 rebue talibua pF et post licuisset om. W siccarentur BV1 8 salostias V2 Мsa L et lingnis W PB alienos V* alios V2CMS 9 tantae rei a 10 non idoneas V3CMS eis F fe(fę-F)cundiae BVlW 11 ruffinus ornatasI non eiplicarent et quid multa a 12 ieronimus WMa 13 haec! omnes gentes MS2αβF omnes ante qui om. β 14 quique saat (i) P vt uid. terriginae BWPb1 (Schuch. I, 896 aq.) 16 condep- nationem W candemnatione b condempnatione aPBF aestra Baβ F 17 laudastis βF 18 proprio om. p aoeitare BVS1 uotitari! W 19 atique et α 20 poasidentis PBF quantisumque muneribug fonoris om. C quos quantiscumque delinieris obsequiis mlneribaB foaeris illi a )

Si disputare nitebatur de fide nobiscum barbara ferocitas et heresis Arriana rationabiliter disputaret — sed quando tenuit rationem, quae a patre deo deum filium separat saluatorem? — quare dolis et calumniis egerunt, et uelut spiritus tempestatis procella sui furoris totum subuertere uoluerunt P Si disputatio necessaria fuerat episcopalis, quare suspendia, quare ignes, quare ungulae simul et cruces? quare Arrianorum serpentina proles contra innocentes genera talia tormentorum inuenit, qualia nec ipse Mezentius exquisiuit? Dimicauit contra innocentiam cupiditas furoris et auaritia crudelitatis, ut et animas perderet et substantiam arpagaret. Si conlatio desiderabatur, quare rapinae rerum alienarum non tantum sacerdotum, uerum etiam omnium laicorum? Sed illi expoliati laetati sunt, et rapinam rerum suarum cum gaudio susceperunt.

(V, 19) Adsit iam quaeso omnis aetas, omnis sexus omnisque I condicio; adsit obsecro omnis turba. catholici nominis, quae gremio maternototo orbe gestatur, quia sola germanum commodare nouit adfectum, quae didicit a Paulo magistro et gaudentibus conlaetari et cum lugentibus [*]( 23 cf. Esai. 46, 3. 24 Bom. 12, 15. ) [*]( 4 omnino romanorum a 5 parcere subiectis] cf. Verge Aen. VI, 853 6 parcunt om. B ϕ WL romanorum W 7 ferotitas W 8 arriana om. tp racionobiliter P 9 quae] quando PRF 10 gerunt §F uelud b 11 furoris sui ϕ . 12 fuerit P fuit b 13 crucis BV\' (Schuch. I, 247) 15 mezienci(-ti R)us PR 16 furoris cupiditas β crudelitas P et ut W uel urriperet animam β 17 arpaguret a arriperet β 18 tantum] tum W. 19 omnium om. Ms 21 iam om. a 23 pateino Wβ qpi W solum a* 24 a om. a 25 lameotare BV\'aL (Roench 298) lamentari reU. )

Nullum nolo ad condolendum mecum heretioum conuenire, qui forte addere concupiscit super dolorem uulnerum meorum et gratulatur 00tidie malis meis. Nolo, nolo ego extraneum, sed fraternum quaero adfectum; nolo filiorum alienorum, quorum os locutum est uanitatem et dextera eorum dextera iniquitatis, quia filii alieni semper mentiti sunt mihi, qui inueterauerunt et claudicauerunt a semitis suis. Isti dicunt mihi cotidie: cubi est deus tuus\'? dum adfligitur populus pretioso agni sanguine conparatus. Inter quorum obprobria ego ad flagella paratus cantare non desisto domino ftagellanti: amoue a me flagella tua, quia de feci non a fortitudine manus tuae sed a persecutione heresis Arrianae.

Adueniant omnes, qui mecum angustae uiae carpiunt iter et propter uerba labiorum dei uias custodiunt duras, et uideant si est dolor sicut dolor meus, quoniam uindemiata sum in die furoris domini. Aperuerunt super me os suum omnes inimici mei, sibilauerunt et fremuerunt dentibus, dixerunt: deuorauimus eam: enim ista est [*]( 4 Ps. 68, 27. 5 Ps. 34, 26. 7 Ps. 143, 7-8. 9 PS. 17, 46. 11 Ps. 41, 4 et 11. 13 Ps. 37,18. 14 Ps. 38,11. 15 Ps. 38,12. 17 Pa. 16, 4. 18 Thren. 1,12. 20 Thren. 2,16. ) [*]( 2 fromina Bl 3 mecum ad condolendum 0 condolandam VC1 colendum W 6 nolo ego nolo ego W ego non β 7 nolo aliquem filiorum aL 8 dextra eorum V 9 ecquitatis F* semper] super PR 11 Isti] et 0 12 affligitor cotidie a Bangnini ex sanguinis B (Schuch. I, 451 sqq.) sanguine agni a 13 paratus sum W 14 plagas tnas Ms 16 ad persecutione B ad persecntionem 9 mihi omnes Wa 17 an- (au-C)gastiae BV1C181P1. carpunt V2C2MsaP2 capiont 6* nerba om. b 19 sicut meus VC1Ms uindemiatus α die ire fnroris αΡb2R diei furoris b1 20 apperueruntt BV1CW 21 siuilauerunt B 22 deuorabimue Mx (Oraec. xατερίευ) ■ enim scripsi (Graec. πλήν: nam fragm. Wirceburg. et hoc loco et Thren. 3, 3): enon BV. en /// 8 et α en reU. )

Adeete, angeli dei mei, qui numquam deestis constituti in ministerio uestro propter eos, qui hereditatem capessari sunt aeternae salutis, et uidete Africam totam, dudum tantarum ecclesiarum cuneis fultam, nunc ab omnibus desolatam, tantis ordinibus sacerdotum ornatam, modo sedentem uiduam et abiectam. Sacerdotes eius et seniores in desertis locis et insulis defecerunt, quaerendo sibi escas ad manducandum, et non inueniunt. Considerate et uidete, loquia Sion ciuitas dei nostri facta est uilis, facta quasi polluta menstruis inter inimicos suos. Manum suam misit hostis ad omnia desiderabilia eius, quia uidit gentes inuadere et ingredi atria sua, de quibus praeceperas ne introirent ecclesiam tuam. Uiae eius lugent, eo quod nemo conueniat in die festo.

Egressus est a facie eius omnis deoori et deliciae. Didicerunt uias asperas ambulare uirgines et iuuenes eius, in aulis educati monasteriorum; abierunt in captiuitate Maurorum, dum lapides sancti eius disperguntur, non tantum in capitibus omnium platearum, sed etiam in locis squalidis metallorum. Dicite deo nostro susceptori eius, habentes fiduciam supplicandi, quoniam tribulatur et uenter illius turbatus est [*]( 6 Esai. 47,8. 7 Thren. 1,19. 9 Thren. 1,11. 10 Thren. 1,17. 11 Thren. 1,10. 15 Thren. 1,4. 16 Thren. 1, 6. 17 Thren. 1, 18. 19 Thren. 4, 1. 21 Fs. 41, 10. 23 Thren. 1, 20. ) [*]( 1 quem BVlCb et uidimus b 2 adeste BVC: adestote rell. 3 oapieuri b 4 totam ... ecclesiarum om. W 5 ab hominibus ab tanti BVl 6 sedendem F1 7 eius om. a 8 et in insulis § 9 inuenerunt bl 10 syon mei practer B syon illa Ms facta est quasi polluta α β 12 ad] et P 13 in atria Ms 14 praeceparas VCl 15 couueniet P 16 facieius b 17 et deliciae om. β ambulare iuuenes uirgines eius W 18 aulas b abiecerunt PR 19 captiuitatS aurorum BVsx captiuitate inaurorum P captiuitatem maurorum WMS2υlapidS B lapidem V1 sanctuarii MS2 21 scalidis b 22 nostro om. 0 iius WS2α2β om. a1 et rell. )

(V, 20) Deprecamini patriarchae, de quorum stirpe generis nata est quae nunc laborat in terris; orate sancti prophetae, cognoscentes adflictam, quam antea uaticinante praeconio cecinistis; estote apostoli suffragatores eius, quam ut congregaretis, uniuersum orbem ascendente in uobis domino ut equi uelocissimi cursitastis. Praecipue tu, Petre beate, quare siles pro ouibus et agnis a communi domino magna tibi cautela et sollicitudine conmendatis? Tu, sancte Paule, gentium magister, qui ab Hierusalem usque ad Illyricum praedicasti euangelium dei, cognosce quid Uuandali faciunt Arriani, et filii tui gemunt lugendo captiui; uniuersique ingemescite sancti simul pro nobis apostoli.

Sed scimus quia indignum est uobis pro nobis orare, quia ista, quae uenerunt nobis ad probationem, non quomodo sanctis, sed malis meritis supplicia debebantur. Sed et pro malis orate iam filiis, quia et Christus orauit etiam pro inimicis Iudaeis. Sufficiant castigationi quae iuste inlata [*]( 1 Thren. 1, 3 et 2. 3 Ps. 68, 21—22. 6 I Pet. 2, 21. 16 Rom. 15, 19. ) [*]( 1 ftetu] facie W quia] qui a 2 consuletur b partibus W: patri bua rell. 3 orientes P orientibus b1 4 consolantem se a 5 potaretnr] potauerunt me P 6 passionSs (sic) W paasionS b 8 patriarce P 10 quem b1 ante b uaticinando β 12 per uniuersaih M ascendente om. P ut qui b 13 cursitastis s\'aLbR: cursitatis rell. fort. recte beate petre ip 14 communi magno domino magna W 15 commendatus P* tu] ut 6* 16 ierusalem a ierosolimis M hierosolimis s ad om. Wαβ ylliricum β ϕ W yliricu P illiricum b 17 quid] quod M quia 6 faciun V1 18 ingemiscite mss praeter BP\'&* 19 est om. P 20 nobis ante ad om. qp 21 non om. BVCWMs1 comodo b modo a malis mentis b\' male mentis b7 decebant P 22 qui BV1 et om. WMsb 23 inimicis suis iudeis a castigationes Ms7 qui VI inlatę Ms7 )

- (V, 21) [Tenuit sceleratissimus Huniricus dominationem regni annis septem, mensibus decem, meritorum suorum mortem consummans. Nam putrefactus et ebulliens uermibus non corpus, sed partes corporis eius uidentur esse sepultae. Sed [*]( a. 484 mense Decembri ) ille legis datae transuersor ex Donatianorum heresim ad eos ueniens quondam Nicasius in breui simili morte periit.] [*]( 2 I Paral. 21, 15. 4 Ps. 77, 10. ) [*]( 1 ueniã W peBtuletur V 2 dicaturque Ms peronenti P 6 misereros W per eum om. a 7 humiles pecca-. tores β ,8 Tenuit et rel. spuria; del. HcUmius scelaratissimus W hunericus MaLb* honoricus Pb1 9 morte Wβ 10 consumans VCWfi bulliens (J 11 parte b nidetur V* sed et 0 12 illa lege V2CM datae] data et BVC datae et W sedata et M dator et s lata ez a transwersor ex] transuerso rex BVa transnersa rex VCM transgre(ge- P)ssor rex Pb donationorum V1aP1b donatistarum V2Ms heresi V2 CWS2 heresium Pb 13 condam W nicassius W ucasius Pb in brebi BV1 periit.. Eiplicit (sic BWa: om. rell.). Inoipit passio beatiMimorum (om. ϕ) martyrum (martirum V: om. W) qai apud cartaginem passi sunt snb imperio (imp. om. W) rege (regis a) L hunirico [hunerici a: sub huni(hune-M)rico lege ϕ] die VInon. iul. (nonas iulii Mş die sexto nonarum iulii a) BVCWMsa Pb sine titulo, alter eadem linea, alter una intermissa pergunt )