De Situ Terrae Sanctae

Theodosius

Theodosius. Itinera hierosolymitana saecvli IIII-VIII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 39). Geyer, Paul, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1898.

Ciuitas Hierusalem habens portas maiores VI absque posticia, id est porta Beniamin exiens ad Iordanem, habens ab Hiericho milia XVIII; inde ad Iordanem milia VII. De Hiericho usque Galgala miliario uno. lbi est ager Domini, ubi dominus Ihesus Christus unum sulcum de manu sua arauit; ibi sunt duodecim lapides, quos leuauerunt filii Israel de Iordane. De Hiericho usque ad fontem Helysaei milia II; ibi erat domus Raab publicanae. quae excepit exploratores.

Item de Hierusalem usque in Bethsaida milia XII, in qua Bethsaida uidit lacob in somnis angelos ascendentes et descendentes de caelo. De Bethsaida usque in Samaria, quae dicitur modo Neapolis, milia XVIII. Ibi est puteus, quem fabricauit Iacob, ibi sunt ossa sancti Ioseph. De Samaria usque in Sebastea milia VI, ubi domnus Iohannes decollatus est. De Sebastea usque in Scitopolim milia XXX; ibi domnus Basilius martyrizatus est. De Scitopoli usque ad mare Tyberiadis milia XXIIII, ibi domnus Iesus Christus pedibus ambulauit. De Tyberiada usque Magdale, ubi domna Maria nata est, [*]( 1 portas] porticia G postica H poaticia om. G 2 idem GH portam G iericho H 3 XVII H VI G dericho H usque ad H usque in G 4 mil. I H miliarium unum G dom. noster G 5 de sua manu H 6 labides G eleuauerunt H israhel H iordanem G 7 montem P elysei H helisei G 8 publicane meretricis H qui HP 1, que corr. 2. m. P 9 mil. I H 10 Beth. ibi uidit G angelos dei G aogelus in somnis H 12 modo om. H naphulis H XXVIII P XXVIIII H 13 sancti om. H usque-IS Sebastea om, H 14 et 15 sebastaea G 15 cynopolim PG settopolim H ibi—martyr. est om. H ubi G 16 passus eat G settopolim H cinopoli G ad mare om. P tyberiada P tibiriadis H tibiriade G 17 dominus semper H, plerunique G ihesus H om. G ambulauit pedibus super maro H 18 tibiriade H tibiriada ad mare G usque ad H Magdaline G domna] sancta H est nata H )

138
milia II. De Magdale usque ad septem fontes, ubi domnus Christus baptizauit apostolos, milia II, ubi et saturauit populum de quinque panibus et duobus piscibus. De septem fontibus usque in Capharnaum milia II. De Capharnaum usque Bethsaida milia VI, ubi nati sunt apostoli Petrus, Andreas, Philippus et filii Zebedaei. De Bethsaida usque in Paniada milia L; inde exit Iordanis de duo loca Ior et Dan. Ipsa Paniada in medio mittent et subtus ciuitate coniungunt ad pare et abinde accepit nomen Iordanis; inde fuit mulier, quam domnus Christus liberauit de fluxu sanguinis, nomen ipsius mulieris Mariosa; ibi est statua Domni electrina, quam ipsa Mariosa fecit. Ibi habet capud mons Libanus.

De porta Purgu usque ubi pugnauit Dauid cum Golia in monte Buzana, quod interpretatur lucerna, milia XV. De Buzana usque Eleuteropoli milia XV. De Eleuteropoli usque in loco, ubi requiescit sanctus Zacharias, milia VI, et de ipso loco usque ad Ascalona milia XX. De Ascalona usque ad Gaza milia XII. Inter Ascalonam et Gazam ciuitates duas, id est Antedona et Maioma. De Gaza usque ad Rafia milia XXIIII. De Rafia usque ad Betuliam, ubi Olofernis mortuus est, milia XII. [*]( 1 V H magdalo G fontanas G 2 christos] ihesus H apostlos G apostolus baptizauit H ibi HG et om. H Batirauit G populo G 3 duos H piscis G fontanas G 4 Capharnaum milianeque om. H capharnau G usque in G 5 VII H ibi H apoatli G 6 et om. H beniada H phaniada G milia om. P 7 eziet H duobus locis corr. 2. m. P phaniada G 8 sub H iungit G adparet et HP adpare omisso et G abinde dicitur quia de ipsis duobus G 9 aceipit H nomen om. H iordanem G ihesus christua HG 11 marosa H ex alfiappousa corruptum uidetur, cf. Litt. Centralbl. 1882 p. 595 eletrina P 1 G in aecclesia add. H 12 ubi G capud P 1, corr. 2. m. libarius PG, corr. 2. m. P 13 porta P pargius H pyrgu em. Gildemeister buzin usqui G ubi-Golia om. H 14 montemlf quia ex quod corr. 2. m. P posi XV add. H: ibi pugnanit dauid cum golia 15 bizina G eleotopori P eleotupori H eleutropori G de eUotopori PH 16 locum GH iacet 2. m. add. P et om. GH 17 ad om. H usque in G milia XX—Ascalona om. H et usque Gaza H 18 gaza G In antionoda PHG mazoma PH usque raphidon H XXVII H 20 de raphidon H de arafia usqui G ad om. H oliferni G )

139

De Hierusalem usque in Silona, ubi fuit area testamenti Domni, milia VIIII. De Silona usque Emmau, quae nunc Nicopolis dicitur, milia VIIII, in qua Emmau sanctus Cleopas cognouit Domnum in confractione panis; ibi et martyrium pertulit. De Emmau usque in Diospolim milia XII, ubi sanctus Georgius martyrizatus est; ibi et corpus eius est et multa mirabilia fiunt. De Diospoli in Ioppen milia XII, ubi sanctus Petrus resuscitauit sanctam Tabitam; ibi et cetus iactauit se uicto Ionam. De Ioppe ad Caesaream Palaestinae milia XXX; ibi baptizatus est domnus Cornelius a domno Petro et martyrizatus est. De Caesarea usque in Diocaesarea milia XXX; inde fuit Symon magus. De Diocaesarea usque in Canan Galileae milia V. De Diocaesarea usque in Nazareth milia V. De Nazareth in syce Taburi milia VII; ibi Domnus post resurrectionem apostolis apparuit.

De Hierusalem usque ubi baptizauit domnus Philippus eunuchum milia XVI. Inde usque Terebintum, quod appellatur ilex Mambre, milia II. De Terebinto usque ad speluncam [*](1 in om. H 1 et 2 sidona P sinoda H sydonia G ibi H archa H 2 VIII H usqui G imman P 1, emmau corr. 2. m.. in amaum H inmau G qui PH 3 neapolis H miliaria V G VIII H 3 et 5 immau Pl.. emmau eorr. 2. m., amau H inmau G cleophas H 4 fraccione H et ibi G 5 protulit G diopolim PH diospoli G ibi H 6 Gregorius H passus est G est om. H et om. G 7 diopoli H usque in G i >ppe G iopen H ibi H 8 suscitauit H sancta tauitaPJ, b ex u corr. 2. m., Tab. resuse. G et ibi coetus MagnUS euomuit ionam G 9 seuictiuona P sanctum Ionam colli, Gildemeister iopen H usque ad H paleBtinam P 10 domnus] sancto G om. H domno] eancto H om. G 11 ibi et martyrium cepit G cesaria H usque in cesaria G 12 magos H De Diocaesarea-Galilaeae milia V om. G 12 et 13 diocesaria H 13 chana P in om. H 14 in sycetaburi P 1, usque 2. m. add., usque thaburi H in sice taburi G in uico Tabor coni. Sittl, Burs. Jahresb. 1889, p. 66, ipse conieci: ltabyrium ubi H 15 aparuit apostolis H 16 usque om. H ubi philippus baptizauit H 17 mil. XII H usque ad H usqai in ilicem G therebintum P 18 elecem P 1, ilicem corr. 2. m. appellatur tereuetitu G mil. V H therebinto P terrebintum H epelunca P 1, speluncam corr. 2. m. )

140
duplicem, ubi requiescunt patriarchae, milia IIII. De spelunca duplice usque in Cebron milia II, ubi habitauit sanctus Dauid septem annis, quando fugiebat ante Saul.

De Hierusalem in Ramatha, ubi requiescit Samuhel, milia V. De Hierusalem usque ubi habitauit sancta Elisabeth mater domni Iohannis Baptistae milia V. De Hierusalem usque Anato, ubi natus est domnus Hieremias propheta, ubi et requiescit, milia VI. De Hierusalem usque Bethania milia II, ubi resuscitauit domnus Christus Lazarum. De Hierusalem usque in montem Oliueti, quod scribitur, stadia septem miliario uno; inde domnus ascendit in caelos; ibi sunt fabricatas numero XXIIII ecclesias. De monte Oliueti usque in uico Hermippo, ubi dormiuit Abdimelech sub arbore ficus annis XLVI, miliario uno, qui Abdimelech discipulus fuit sancti Hieremiae; ibi fuit Baruc propheta.

In ciuitate Hierusalem ad sepulcrum Domini ibi est Caluariae locus; ibi Abraham obtulit filium suum holocaustum, et quia mons petreus est, in ipso monte, hoc est ad pedem montis ipsius, fecit Abraham altario; super altare eminet mons, ad [*]( 1 ibi H nbi-duplice om. G VII H 2 ebron H ibi H nbi- Dauid om. G 3 annos H fugiebant Pl, fugiebat corr. 2. m. 4 usque in G rahama P rachama H hubi H ibi G samuel H 5 hubi omisso usque H habitauit om. G sancta om. H belyaabeth P helisabeth G 6 domni om. G sancti H 7 anato P 1, anatoth corr. 2. m.. nabo H usque ad anatoth G hubi H est domnus om. H profeta G 8 in bethania H usque in bethania G 9 euscitauit G ihesus H 10 usque ad G monte P 1, montem corr. 2. m. scribetur P mil. IH 11 in celia [-osHJ ascendit GH ubi H fabricatas P1, fabricatae corr. 2. m. P fabricate HG 12 ecclesie numero XXIIll G. aecclesias HP 1, aecclesiae corr. 2. m. P (semper cum littera ae) uicum ertoipholi H 13 abimelech codd. abdimelech Gildemeister XLIII H 14 mil. I H quia abimelec H 15 hubi H (et sic saepe) baruch G absconsus in spelunca add. G 16 intra ciuitatem hierosolimam G sepulchrum H (et sic semper) hubi est H 17 ubi abraam G hubi habraham optulit H holochaustum P in holocaustum G et que H 18 est om. H oc H pedes montes H 19 altario P 1, altarium corr. 2. m, altarium G abraham fecit altaria H et super G subtus H altare om. H )

141
quem montem per grados scalatur; ibi Dominus crucifixus est. De sepulcro Domni usque ad Caluariae locum sunt passus numero XV; sub uno tecto est. De Caluariae locum usque in Golgotha passus numero XV, ubi crux Domni inuenta est. De Golgotha usque in sancta Sion passi numero CC, quae est mater omnium ecclesiarum; quam Sion domnus noster Christus cum apostolis fundauit. Ipsa fuit domus sancti Marci euangelistae. De sancta Sion ad domum Caiphae, quae est modo ecclesia sancti Petri, sunt plus minus passi numero L. De domo Caiphae ad praetorium Pilati plus minus passi numero C; ibi est ecclesia sanctae Sophiae; iuxta se missus est sanctus Hieremias in lacum. Columna, quae fuit in domo Caiphae, ad quam domnus Christus flagellatus est, modo in sancta Sion iusso Domni ipsa columna secuta est, et quomodo eam, dum flagellaretur, amplexauit, sicut in cera sic brachia eius, manus uel digiti in eam haeserunt et hodie paret, sed et facies omnis, mentus, nasus uel oculi eius sicut in caera designauit.

Sanctus Stephanus foras porta Galilaeae lapidatus est; ibi et ecclesia eius est, quam fabricauit domna Eudocia uxor [*]( 1 grados Pl, gradus G corr. 2. m. P collocatnr P colator H collatur G scalatar coniecit Gildemeister ubi H 2 usque ad H usque in G sant om. G passi P 1 H, passus corr. 2. m. P 8 Bub-l. 4 XV om. H tectae sunt totam eum G locum P 1, loco corr. 2. m. P 4 golgotha P1, golgotham G corr. 2, m. P post inuenta est add. G: que golgotha eclisia dicitur ecclesia est 5 gulgota H usque ad G sanctam GH pass P passi H passus sunt CC post ecclesiarum G 6 mater est H ihesus Christua HG 7 fuit] suntlf marchi H euangelistae P 8 sancta om. H ayon G usque ad G cayphe G qui P 9 eclisia G aecclesiae H sunt inter G plus minus om. H pass P passi H 10 usque ad GH preturium H plus minus om. H pass P 11 ecclesiae Pl, ecclesia corr. 2. m. sanctae om. P sancti eusebie H hibi missus fuit H sanctus om. H 12 hieremias propheta H in lacu G ibi est columna H 13 ihesus christas G syon GH iusso P 1, iussu corr. 2. m. P, GH 15 flagelaretur H brachii H manusque G 16 digita G in eum H et hodie-designauit om. H fax P facies eius G 17 mentum corr. 2. m. P 18 sanctus uero stefanus G foris portas H est om. H 19 et om. H est cm. H domna om. H eudochia G theodosia PH )

142
Theodosii imperatoris. Piscina Siloe a lacu, ubi missus est Hieremias propheta, habet passus numero C, quae piscina intra murum est. De domo Pilati usque ad piscinam probaticam passus plus minus numero C. Ibi domnus Christus paralyticum curauit, cuius lectus adhuc ibi est. Iuxta piscinam probaticam ibi est ecclesia domnae Mariae.

Sanctus Iacobus, quem Dominus manu sua episcopum ordinauit, post ascensum Domni de pinna templi praecipitatus est et nihil ei nocuit, sed fullo eum de uecte, in quo res portare consueuerat, occidit et positus est in monte Oliueti. Ipse sanctus Iacobus et sanctus Zacharias et sanctus Symeon in nna memoria positi sunt, quam memoriam ipse sanctus Iacobus fabricauit, corpora eorum ipse ibi recondidit et se ibi cam eis praecipit poni.

Ibi est uallis Iosaphat; ibi Domnum ludas tradidit. Ibi est ecclesia domnae Mariae matris Domini; ibi et Dominus lauit pedes discipulorum, ibi et cenauit; ibi sunt quattuor accubita, ubi Domnus cum apostolis ipse medius accubuit, quae accubita ternos homines recipiunt. Modo aliquanti pro religiositate ibi cum uenerint, excepto carnis ibi cibaria sua [*]( 1 theudosi G syloe H loco H locum G 2 profetn G propheta in lacum H piscina om. H 3 murus G piecina G probatici GHP 1, probaticam corr. 2. m. P 4 plus minus om. H hubi dominus ihesus christus H 5 item in probatica G 6 idem aecclesia sanctae M. H matris domini add. G 7 ubi sanctum iacobum dominus G iacob H 8 qui post ascensionem H ascensu G piscina P, sed corr. ead. m. pro pinna G proiectus H iactatua G 9 nichil H ei om. G 10 portabat G occidit eum H montem G 11 sanctus iacob G om. H simeon P 12 memoria H 13 fabricanerat G illorum GH hubi H recondedit GH ubi H HpcpitPl. I. e 2. m. superscr. poni praecepit G 15 ubi dom. H iudas dominum G 16 ecclesiae HP 1, ecclesia corr. 2, m. P domnae om. G sancte H ubi dominus H 17 et ibi cenauit G trium occubita H ibi G 18 apostlis G discipulis H ipse medius om. G medios P 1, medius corr. 2. m. recumbebat G qua HP 19 ternus H ferunt et modo G cum pro H 20 dum G excepta (ut uidetur) G ibi om. G cybaria P ibi commedunt G)

143
comedere delectantur et accendent luminaria, ubi ipse Domnus apostolis pedes lauit, quia ipse locus in spelunca est, et descendent ibi modo CC monachi.

A pinna templi subtus monasterium est de casas, et quando aliqua earum de saeculo transierit, ibi intus in monasterio ipso deponitur, et a quo illuc intrauerint, usque dum uiuunt, inde non exeunt. Quando aliqua de sanctimonialibus illuc conuerti uoluerit aut aliqua poenitens, huic tantummodo ipsas portas aperiuntur, nam semper clausae sunt, et uictualia eis per muros deponuntur, nam aquam ibi in cisternas habent.

Ciuitas Cersona, quae est ad mare Pontum; ibi domnus Clemens martyrizatus est. In mari t memoriam eius cum corpus missus est. Cui domno Clementi anchora ad collum ligata est, et modo in natale eius omnes in barcas ascendunt populus et sacerdotes, et dum ibi uenerint, maris desiccat milia VI, et ubi ipsa arca est, tenduntur super se papiliones et ponitur altaris et per octo dies ibi missas celebrantur et multa mirabilia ibi Domnus facit. Ibi daemonia excluduntur, Si quis uero de uexaticis ad ipsam anchoram adtingere potuerit et eam tetigerit, statim liberatur. [*]( 1 commedere dilectantur il accendentP 1, accendunt HG corr. 2, m. P 2 pedes apostolorum lauabit H que H descendent P 1 H, descendunt corr. 2. m. P, discendent G 4 monaaterii P 1, monasterium corr. 2. m. P est monasteriiiB puellarum G est om. H casta P 5 aliqui H eorum PH in ipso monasterio H 6 reponitur HG illud H intrauerit G uiuit G 7 inde non permittitur exire G quando uero G sanctemonialibus H 8 huc P 1, huic corr. 2. m. hoc G tantum H 9 portas ipsas H erunt H 10 murum H deponitur GH aquas H ibi om. H aqua uero de cisterna auriuntur G Eic desinit codex H 11 Item ciuitas G mari pontu P1. maris pontum corr. 2. m. P 12 in mari passus est et memoria eius una cum corpus missum est in mari G quo corpus coni. Sittl ubi corpus Gildemeister 13 cui et anchora ad collum legata G 14 eius sacerdotes et omnes populos per barcas ueniunt G 15 maris P 1, mare corr. 2. tn. P recedit maria per milia VI G 16 et ubi ipsa area est om. G super extenditur tentorius G 17 altare G 18 ostendit G expelluntur G 19 deueiatiens qui ueniunt G de ipsis P 20 liberabitur G)

144

De Cersona usque in Sinope, ubi domnus Andreas liberauit domnum Mattheum euangelistam de carcere... Quae Sinope illo tempore Myrmidona dicebatur, et omnes, qui ibi manebant, homines pares suos comedebant; nam modo tanta misericordia ibi est, ut ad stratas sedeant per peregrinos suscipiendos. Inde iam Armenia est.

In Aegypto ciuitas Memphis, ubi Pharao manebat, ubi et Ioseph in carcere missus fuerat; ibi sunt monasteria duo: unum est religionis Wandalorum et aliud Romanorum, hoc est Wandalorum sancti Hieremiae, Romanorum sancti Apolloni heremitae.

Caesarea Cappadociae, ibi est sanctus Mammes heremita et martyr, qui mulsit agrestia et fecit caseum, et sanctus Mercurius martyr. In ipsa prouincia est ciuitas Sebastea, ubi sunt numero XL martyres, quae est in prouincia Cappadociae. Ciuitas Gangra, ibi est sanctus martyr Galenicus, quae est in prouincia Galatiae. Ciuitas Euchaita, ubi est sanctus martyr Theodorus, quae est in prouincia Galatiae. Ciuitas Anquira, quae est in prouincia Galatiae, ubi est sanctus Platon martyr.

De montes Armeniae exeunt flumina duo, Tygris et Eufrates, et inrigat Tygris terras Assyriorum, et Eufrata inrigat terras Mesopotamiae, Phison autem inrigat omnem terram Aethiopiae [*]( 1 Item de G synope G 2 numerus milium intereidisse uidetur synope G 3 mermidona G Myrmiciona Gildemeister 5 per om. P 6 iam est arm. G Aimoenia GP 7 Item in Aegypto est G Et in Aegypto P memphi P memfis G ibi et G 8 duo monasteria G 9 unas P alius P atiat G hoc est om. G 10 uandalorum est G 12 Item cesaria G męmmes P, corr. ead. lit, 14 prouintia P, sic semper sebastia G 15 martires numero XL G Item in prouincia cappadocia est ciuitas que uocatur G 16 galenicus martyr G, nomen corruptum ex Callinicus 17 Item in prouincia galacia est ciuitae G euacita GP Euchaita Gildemeister 18 thedorus P 1, theodorus corr. 2. m., deudorua martyr G Item in prouincia galatia est G 19 quae -Galatiae om. G ploton GP 21 montes GP 1, montibus corr. 2. m. P duo flumina G eufrata Pl. es 2. man, add. P)

145
et perexit ad Aegyptum, Geon inrigat terram Euilath et transit iuxta Hierusalem.

De monte Oliueti ascendit Domnus in caelis et ibi prope est spelunca, quae dicitur Matzi, quod interpretatur discipulorum, ubi Domnus, quando praedicabat in Hierusalem, requiescebat. [Ibi sanctus Ioannes euangelista super pectus Domini recumbebat.]

Ager Domini, qui est in Galgala, inrigat<ur) de fonte Helisaei, ferit plus minus modios sex, aratur mense Augusto medius ipse ager et occurrit ad pascham, et in cena Domni et pascha communicatur, et alia medietas, cum illud sectum fuerit, aratur et cum alia messe occurrit; ibi est et uitis. quam Domnus posuit, quae uitis in Pentecosten fructum dat et inde communicatur Constantinopolim et exinde tam de agro quam de uite transmittitur suo quoque tempore.

Ciuitas Leuiada trans Iordanen habens de Hiericho milia XII; in ipsa Leuiada Moyses lapidem de uirga percussit et fluxerunt aquae; inde maior aqua exiit, quae ipsa Leuiada omnem inrigat; ibi habet dactalum Nicolaum maiorem, ibi et Moyses de saeculo transiuit, et ibi aquas calidas sunt, ubi Moyses lauit, et in ipsas aquas calidas leprosi curantur.

In loco, ubi Domnus baptizatus est, ibi est una columna marmorea, et in ipsa columna facta est crux ferrea; ibi est et ecclesia sancti Iohannis Baptistae, quam fabricauit Anastasius imperator, quae ecclesia super cameras maiores excelsa [*](1 pergit G perrexit P perexit scripsi, Erit, Erlãut. eu Antonin p. 22 rigat P 3 in caelis om. G 4 mazi G b Ibi-recumbebat om. P 8 irrigat de fontana G 9 ferit P 1 G fert corr. 2. m. P agusto G medio ipso agro G 10 pascha G et in cena] exinde in c. G 11 illuc rectum PG illud collectum Gildemtister, illud sectum ipse 12 quem G 13 qua uitis P et exinde om. G 15 transmittitur-tempore om. G 16 leuida P iordanem est G habet G 17 leuida P procussit G 18 inde maior aqua exiit om. G ipsa leuida. P ipsam leuiadam G inrigant G habet] nascitur G 20 ibi et G aquas calidas P 1 G, aquae calidae corr, 2. m. P ubi et G 21 mundantur G 22 locum G 23 marmoria G 24 et ecclesia om. P, ecclesia 2. m. superscr. 25 qua P et excelsas G ) [*]( XXXVIIII Itin. Hlero.ol. ) [*]( 10 )

146
fabricata est pro Iordane, quando implet; in qua ecclesia monachi morantur, qui monachi senos solidos per annum de fisco accipiunt pro uita sua transigenda. Ubi Domnus baptizatus est trans Iordanem, ibi est mons modicus, qui appellatur Armona; [mons Tabor in Galilaea est] ibi sanctus Helias raptus est. Memoria sancti Helysei, ubi fontem illum benedixit, ibi est et super ipsa memoria ecclesia fabricata est. Abunde Domnus baptizatus est, usque ubi Iordanis in mare mortuo intrat, sunt milia V, et ipse est maris mortuus, ubi Sodoma et Gomorra dimersae sunt cum aliis tribus, quae quinque ciuitates fuerunt iuxta mare mortuum. Ibi est uxor Loth, quae facta est statua salis, et quomodo crescit luna, crescit et ipsa, et quomodo minuitur luna, diminuit et ipsa.