de Ira

Quorundam ipsi testes sumus ; in his naturam excutiemus voluntatemque facientium. Puer est; aetati donetur, nescit an peccet. Pater est; aut tantum profuit, ut illi etiam iniuriae ius sit, aut fortasse ipsum hoc meritum eius est quo offendimur. Mulier est ; errat. Iussus est ; necessitati quis nisi iniquus suscenset ? Laesus est ; non est iniuria pati quod prior feceris. Iudex est; plus credas illius sententiae quam tuae. Rex est ; si nocentem punit,

Mutum animal est aut simile muto ; imitaris illud, si irasceris. Morbus est aut calamitas; levius transiliet sustinentes Deus est ; tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum. Bonus vir est qui iniuriam fecit; noli credere. Malus ; noli mirari; dabit poenas alteri quas debet tibi, et iam sibi dedit qui peccavit.

Duo sunt, ut dixi, quae iracundiam concitent: primum, si iniuriam videmur accepisse—de hoc satis dictum est; deinde, si inique accepisse — de hoc dicendum est. Iniqua quaedam iudicant homines, quia pati non debuerint, quaedam, quia non speraverint. Indigna putamus quae inopinata sunt;

itaque maxime commovent, quae contra spem expectationemque evenerunt, nec aliud est quare in domesticis minima offendant, in amicis iniuriam vocemus neglegentiam.

" Quomodo ergo," inquit, " inimicorum nos iniuriae movent ? " Quia non expectavimus illas aut certe non tantas. Hoc efficit amor nostri nimius. Inviolatos nos etiam inimicis iudicamus esse debere; regis quisque intra se animum habet, ut licentiam sibi dari velit, in se nolit.

Itaque nos aut insolentia iracundos facit aut ignorantia rerum ; quid enim mirum est malos mala facinora