Opus Paschale
Sedulius
Sedulius. Sedulii Opera omnia (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 10). Huemer, Johann, editor. Vienna: Gerold, 1885.
Haec igitur Domino faciente miracula principis synagogae filia uitalibus terminis occupata, supremae lucis spiramenta perdiderat iacebatque corpus inmobile, soli iam debitum sepulturae. tunc amissi pignoris clade genitor sauciatus excurrens, cui finis extremus spem generis abstulerat iam florentem, lacrimans ingemensque Domini uoluebatur ad pedes. uix uerba precantia singultu quatiente confirmans, miserere patris orbati, miserere senis, inquiens, destituti. unicam habeo uel magis habui filiam, quae modo deficiens in annis necdum puberibus constituta, paterni mihi nominis cernitur abstulisse uocabula. confer opem et subueni dilapsamque animam membris restitue iam frigentibus, cui totum posse suppeditat, cui totum posse nil obuiat. tales uix ille preces impleuit, [*]( 13 cf. Marc. 5, 23 ) [*]( 1 iussit P adsurgit PH1 ei] et H inbeci*li (1 eras.) H, becilli B et P 2 in om. PHBv 3 et] 5 P ipeeius arentibus P 4 incedere n 5 grateque PH morare ibitionem P mortaa H redibitione HB mercerdis B 7 DE ARCHISTYNAGOGO cvrvs FILIA. INTERMABAT\' B, de prece archisinagogipro filia resuscitanda H, principis filiam Dominus sanat morion bundam v ci en famnlante P suppremę BH, snpraeme P\', supernae n, supremae-sepnltarae om. P1, in mg. et supra uersum add. m. 2 9 iaeebatquae H 10 amissi PB, amis∗∗ (si eras.) H, a miseri B Bv exclndens P 12 n lacrimas (n m. al.) B 13 ti quasigente (eorr. m. 2) P 15 abni P ui q- (ui a m. 2 exp.) P 18 subeni∗ (t eras.) P dilapsam (a, corr. ex u) P restitu*e (t eras.) H 19 frigentis PR tatum (corr. m. 2) P 20 posset B nihil B obiit H, obi**at B )
Ibat autem turbis mixta nimio ornoris fluento per annos duodecim mulier sauciata, quae medentibus plura conferens nihilque proficiens, et facultatibus pariter uacuata perdebatur et sanguine. sed ubi credulo iam sani cordis arcano fidelis coepit abundare praesumptio, mediis se cateruis uehementer inseruit paruamque saltim desiderans summitatem Dominici contingere uestimenti latensque posterius ab extrema pendentis ora laciniae furtiuam subito rapuit sospitatem. o quam rebus arduis impetrandis plus est confidere quam rogare! quippe uenit ex corde fiducia, preces ex lingua precesque saepius sine corde funduntur, fiducia sine corde non nascitur. ecce nunc femina longae passionis supplicio desperata uenit ad medicum, non obsecrans, non ingemens, non deplorans, sed tacens abstulit quod quaerebat. stabat in ore muto silentium, et animus clamabat ad Deum. mox undosi sanguinis riuos maior fidei desiccauit alluuio, cunctisque gratiae [*]( d 1 aetiam P dispulis (ci a m. 2) P 2 puellam ingrediebator P1, gradiebatur corr. m. 2 suscitande P, auscitanda H 3 DB PROFLVTIO SANGVINISR, de muliere a profluuio sanguinis sanata dominicę tactu H, de muliere a profluuio curata v terbia (corr.i m. 2) H immixta B" fmento P annis P 4 sautiata I (c a m. 2) P, Bauciataque HB 5 nil HBv perdebatur Hartel, I prodebat PH, prolueebat B, prodibat B" 6 oredulo om. P cor- 1 poris H archano BH, archana P 7 babundare B 8 paruaq;: P, parua C eras.) B, paruam Ην salutem H, sal∗tẽ (u eraa.) B,II saltem ν 9 ueatimentis P 10 lacinio B furtiua PI sospitate P 11 plures P, eet om. H" 12 preces. (q eras.) H, I n linliguae (u a m. 2) R; preces ez lingua, precee sepius Col., ez lingua preces saepius ν 13 corda P fundantur (corr. m. 2) P 14 longe (on in ras., a. I. m. 2, in mg. m. 2 longe) P "nit (ue a m. 2) H 15 gemens HBv 16 sustulit (m. 1, corr. m. 2) H gerebat P mutuo Col. 17 exclamat P, ex clamabat (ex a m. 2) B dmn Pv 18 fides (s ez i m. aJ.) B pott deeiccauit ras. 2 verb. (sui muneris?) H cf. seq. adluuio B muliebri PB )
Ventum erat interea miserandae domus ad tecta lugentia, funus ubi uirginis inmaturum lacrimis omnium iacebat expositum, coetusque flebilis ac tumultus uniuersa uocibus amarae iubilationis impleuerat. clangebant gemitu modulante tibicines cantus inferis blandientes, et inlaetabilis multitudo discurrens crebris clamosa doloribus aedes confuderat infelices. uetat Dominus fleri somno compositam, uetat ut mortuam lugeri uicturam. cunctis etenim corpus uidebatur extinctum, soli Christo, qui ad uitam uenerat largiendam, sopor apparebat infusus. et hoc quidem ad eius gloriam pertinuit singularem, quod defunctam dixerit dormientem, ut admirabilium scilicet facta uirtutum parentibus monstraturus, minus se donare pronuntians quam donabat, humanae laudis declinaret iniuriam. tunc cadauer inmobile corpusque iam gelidum et frigidae mortis rigore constrictum spiritus igne remolliens imperiosae uocis arbitrio uirginem suscitauit a tartaro semelque progenitam uiuere praestitit bis puellam. stupebant parentes in [*]( 1 donam 8. I. Pl 2 fonte HB" 3 remuneratas H, remuneratar B" 5 YBI RESVSCITAVIT FILIAM ARCHISINAGOGI R, ubi resagcitat filiam archisinag H, de paella mortua sascitata v miserende P, mirandae B 6 fanus ex fumis B inmatara P 7 actam uultus P aocia PB 8 plangebant BI tubicines P1, t.bicines (n eras.) H 9 inferiis coni. Gall. 10 cedes P 1 confunderat B infelicis P 11 fere 1 s. I. R2 uetat* ut-mortuam P ut eras. in H, om. ν lugere HB 12 et.enim (e eras.) B extinctum - dixerit om. P1, add. m. 2 13 aparebat P 14 quidem (8. I. m. 2) H 15 defancta P, defanctum B aitam mirabilium P, nt mirabiliu* (s eras.) H 16 facta (a, ex o) B munus B sed P 17 pronuntiat P donabat B 18 iam] eras. in H, om. ν 19 constricttl (corr. ex uctQ) B 20 semelquae H 21 pBtat H, prostitit B stupebant (e ex te) R, Btudebat H ) [*]( x. ) [*]( 16 )
Inde peracta recidiuae lucis operatione discedens duos conspicit uiros amissis luminibus, seuciatos, talibus paene uocibus deprecantes: miserere;aoatri, fili Dauid. illam scilicet misericordiam postulabant, ut noctem remouens caligantem extinctis diem uultibus reformaret. quam tutum credere, quam sanum est in Deo studiose confidere! corde siquidem iam uidebant qui Christo gradiente lucis semitam sentiebant. tunc oculi maesta supplicum caecitate compressi, uelut. oleo torpens ignis infuso, tactu micuere Dominico dextraque serenitatis applicita suis.luoernia radiarunt ora. uidentia.
His itaque uix dimissis alius morbis et triplicibus oblatus est inbecillis, qui uoce desertus, uacuatus auditu, per inania raptis usibus membra, plenus solo uidebatur esse daemonio. hunc uersis in contrarium causis Dominus ilico sic curauit, ut daemonio uacuasset eiecto, uoce pariter et audita repleuisset infuso. [*]( 6 Matth. 20, 80 ) [*]( 1 conctantes P que P1 subiteque P, subita.que H, subitoque B iocanditate PBHlB 4 DB DVOBVS CARCISR, de daoram sequentiumatque clamantiu illum natiene ceeof H, ducs caocos curat b 5 ac missis (c exp. m. 2) P sautiatos PB 7 dob precabantur Hv, deprecabant PB caligatem P 8 ex∗∗notis H, ex cunctis v cf. v. 145 totum P, tutum est ν 9 studio intendere se confidere H 10 uidebat B gradientS P 11 meam. P, mestã H supplicum P, supplici. H, suppliciũ (li in ras. m. al.) B, supplicii v compressi torpens sigpo infuso tactum P 12 torquens H igni RH cf. v. 149 hic uere P sorenitatis (e a m. 2) P 18 applicata B lucerna H 14 DE MVTOET SVRDOR, de demoniaco surdo mutoque curato H, demoniacum surdum et mutum curat v uixj eras. in H oblate H 15 uacuatus. (8 eras.) H inania. H 16 demonio PHB 17 uersis PB (i ex u), conuersio HBv causis causie.f (corr. m. 2) P 18 e.iecti H auditu∗∗ H repleuit et P )
Nec cunciatns duodecim quoque discipulis tantundem tradere potestatis iubet eos omnia posse perficere, quae uideant. se fecisse, totisque uirtutibus opulentos mittit ad\' ouium indaginem perditarum, domus scilicet Israhel, quia necdum per omnes iugiter gentes huius nominis disperserat dignitatem. euntes ergo, sic ammonet inter alia quae iubebat, praedicate dicentes: quia adpropinquauit regnum caelo-rum. infirmos curate, mortuos suscitate, leprosos mundate, daemonia eicite; gratis accepistis, gratis date. tamquam si diceret pastorali Dominus cura sollicitus: ego nobis operariis utpote sollertibus commendo cautius greges bonus pastor existens, pro quorum uictuali solacio proprii iuris agros impertio: nullus itaque meis agnis et ouibus uendat pascua meae potestati subiecta. quod ideo prius apostolicae tradidit disciplinae, ut ab eorum dehinc magisterio propagata in posteros deflueret sequentis aeui doctrina [*]( 6 cf. Matth. 10, 7. 8 ) [*]( 1 TBI MISITXII APOSTOLOS AD PDICANDVM B, de potestate curationam discipa) data H, Verba Christi ad apostolos b post disci- pulis ras. 3 vel 4 litt. in H 2 potestates B quae otn. H nidebant Bv 3 emittit (a eras.) B indagine P 4 perditorum H neodum B 5 disperseret H 6x autem B -.labsbú amnet P, ammonet BHB ali* (a B. I. m. 2) H nidebat et (corr. m. 2) P 7 adppinquabit B, adpropinanit H, ppinquabit B, propianit v 8 aueeitare P lepsns PHl 9 demonea H, demonas v eiecta P 10 sio B post diceret, a eras. 1 in H cura Dominus B 11 ntpute H1B solertibus (1 s. I. 8 m. 2) H, solertibus Bv carutius (s eras.) P 12 solatio (eorr. m. 2) P 18 ruris (ra ex i m. ai.) B annos (g a m. 2) P, agnos B nulli H 14 uendit (corr. m. 2) P psscuq P meae P, mea H potestatis PB ubi sectam P 15 abpo- .0 stolicae P disciplenae H magesterio P 16 postera (corr. m. 2) P ppagata H posteris H aeui] sequi P ) [*]( 16* )
si accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis? Synagogam deinde Dominus cum fuisset ingressus, cernit inualidum stupore dimensi corporis mancum, membris seminecem sauciatis, totum nec uiuere nec obire, cuius arentem [*]( 11 of. I Cor. 4, 1. 2 15 cf. ib. 7 ) [*]( 1 sicut- tractibue om. HBx (sicut coni. Gall.) paradid B leguntur 8. h R2 amnes aues (corr. m. 2) P 2 diriuata (e a m. 2) P, diriuata B 3 inmunera B 4 traditione 8.1. P1 5 puri numuneris (corr. m. 2) P gratiam-muneris om. B ∘sit P, om. H, fit Par. 6 dispensat- P 7 pnuntiat P 8 adfuturae] ad s. I. R2, affuturae HBv qui. (a eras.) H, om. Bv negotiationes Bx 8 potentiaf P 10 habere famulis Hv, famulis B minister P donantis∗tribuat (s eras.) P, d. distribuet HB 14 hic HBv post dispensatores ras. 1 litt. B queritur PH in H 16 quodsi accepisti s. I. p2, om. B (in mg. m. al. cepisti) 17 gloriaturis (ris a m. 2) P quasi qui Bx non om. H operis P 18 de EO QVI HABBATMANVM ARIDAMR, de manu arida in sinagoga ilioo restituta H, Aridam homini dexteram Dominus reddit c deinde] de, s. I. B* 19 demersi H 20 obedire (corr. m. 2) H )
En iterum lubricus adest ille chelydrus et noxius instaurator ad dolos artium uetustarum, qui liuido ueneno fellis uberrimus, tabo pinguescere gaudet humano, quodque per multos alternis passionibus occupatos saepe uirus effudit, in unius totum membra saeuiendo congessit, cui mentem rapuit, uocem clausit, lumen extinxit, triplicesque simul clades innectens mutum caecumque conpulit insanire. huic misericors totius mundi Saluator, lux nostra, sermo genitoris, obsceno spiritu proturbato nisum reddidit, os mutauit; perque uerbum uerba proficiunt, per lumen lumina reuiuiscunt. \'
Mulier quoque uenerat sospitanda, ueteri magis contracta morbo quam senio, gestu tremula, gemitibus anhela, scapulis [*]( 5 cf. Matth. 12, 13 ) [*]( 1 dexter P corporis torporis glaties (c am. 2) P amputaret (t a m. 2) P, amputaret H, amputauerat v 2 Bopitam Bv palmam] ma in ras. m. 2 P neruis] meruit v 3 aliena P, alienum v 4 animali P, amari H 6 t est restitua ei (t, est a m. 2) P ei om. H et om. B v 7 est istud v salutis H 8 nil B v destituit P, restituet H 9 DE MVTO CAECO ET SVRDO R, de ceci ac muti sanatione lunatici H, mutum & caecum factum a daemone Christus sanat v ille om. B chelidrus P, cqlydrus B r corr. in B 10 ad — uetustarum om. Bv ad dolosa... uetus ..... H liuidi B 11 uberrimis B 12 occupatis B 14 clausit (sit ex dit m. 2) B eitinit P innectens (ens in ras.) P 16 obscino (deinde ras. 5 uel 6 litt.) B 17 pturbato P, turbato v reddit B nouauit HBv perquae H, perqS B 19 DE MVLIERE QTAM INCVRVATERAT SATANAS ANNIS DECEM ET OCTO R, de erectione mulieris XVIIIno curatae (XVIII anno in cap.) H, Mulier incuruata sanatur uel erecta v 20 anela B scapulis (a corr.) B )
Inde com populum in deserta sese prosecutum ut Moyses typicus et propheta uerus aspiceret antiqua uictus sterilitate deficere, maxime mirandis antiqua solatia reparauit augmentis. tunc siquidem repentinam multae uolucris carnem, duorum modo piscium redundare fecit quantitatem; tunc uberrimum caelo manna diffudit, modo quinque panibus distributis totidem uirorum milibus epulas abundare concessit. ceterae modus turbae delituit mulierum paruulorumque multitudine numerum non habente. quodque magis amplius admireris quisquis ista perlegeris, si necdum tibi nota didiceris, post expulsam saturatae plebis esuriem cophinos ablata duodecim fragmentorum moles impleuit. nec tanta fuit copia cum daretur, quanta fuit in reliquiis iam fastidita cum tollitur. [*]( 1 despectans Bv 3 uices P 4 ac] ex hoc B 5 differet H auertite H 7 ledere libri 8 oppmantur P 9 leaitatis P honerat P 10 DB QVINQVEPANIBVSBT DYOBTB PIB- CIBVSR, de duobaa piscib: et qainq: panib: tarbis pas- H, In deserto duobuB piscibus et panibus turbas pascit v 11 uerunt P aspiret Par. antiquae b fort. uictum sterelitate B 12 maxime mirandis antiqua scripsi, mazimus antiqua P, maxime miranti I qua R, maxime miranti antiqua H, maximis antiqua Bx solatio P aitmentis B 13 fori. carnem dedit cf. Carm. v. 211 14 modo duorum BHv fecerit PRH 15 magno P 16 habundare PHB modo H, motus v 17 delicti ut P, dilituit H paruullorum quae P, parumolorumque HB multitudiuem HB 18 habentem PHB iam mireris P, ammireris RHB ita H Col. 19 perlegerit P expulsa P saturate P, saturitatẽ H 20 exuriem P, esurientem H quofinos P fracmentorum PH 21 condaretur P, c. daret Hv 22 reliquis PH fastidiata Bv (except. Ârev.) )
Interea sub caerulosa aestuantis undae feruores oceano diem suscipiente praecipitem, cum stellatae noctis proximum uesper pallidus nuntiaret aduentum, terris magistro residente discipuli marinum soli petiuere nauigium furebatque pontus expositam flabris aduersantibus in carinam. tunc umbrosae noctis quarta fere uigilia calcatas Dominus super undas obambulans. tumidos spumosi gurgitis fluctus placido comprimebat incessu, sacraque Christi uestigia miti pelagus alluuione lambebat. mirantur nonam subito periclitantes aspectum, pedestri sub calle uias patuisse nauigeras. cunctisque nutantibus, utrum uere Dominus appareret, an oculos metu discriminis obumbratos incerta caliginis simulacra deciperent, Petrus fidei socius et amicus, cui familiaris gratia Christum semper agnoscere concedebat, ut ad eum pergeret postulauit. uocatusque nil trepidans in marina descendit, nulla refluentis undae rapacitate submersus, qui Dominicae manus auxilio subleuatus potentis dexterae tutissimum confugisset ad portum, perque uitreos salsi marmoris campos callem secuit, contra mentem pelagi uiator existens. o fidei crescentis augmentum! pridem retia pauperis contempsit, uitae solatium; nunc ipsam rennuit uitam, quatenus ueniret ad Christum. [*]( 1 VBI VENIT AD DISCIPVLOS ABVLANS STPEA MARE B, de ambalatione dni super aquas et de dexteram petri porrectione H, Super undas ambulanti Petro dextram Christus porrigit v caerulosa PHB v, cęrulosę B estuantiscinde P feruoris Bv, fort. feruore; caerula aeetuantis unda feruoris v 2 suscipientem P 2 praecipitem um. B stellatae] si illa te noctis P 3 per p. Bv pallidumv 5 imbrosq B 6 n undas P 7 v m spondosi P fluctibus P cumprimebat P 8 abltuione Hv lambebant P 9 periclitantis P aspectus P, aspectu B 10 nauicetas P 12 simulata B 13 potius P, saucius n 14 semper Christum v 15 descendens H 16 inde P Bummersus B, submersis H dominice P 17 confuisset P 18 falsi H maris Hv, marmoris ex marinogis B contra mentem PBlv, contrementem BHB* 21 quatinus B )
Genesar igitur terram coetu comitante discipulorum relicta Dominus naui calcabat, cuius incolae gratum suscipientes aduentum, suos diuersis languoribus impeditos ad diuinam sanandos praesentiam congregabant, ut fimbria saltim uestimenti eius adtacta morbis mederetur asperrimis. et quisquis meruit hoc potiri, compos factus est mox salutis. quam pretiosa fuit haec uestis! uel pretium magis ista non habuit, quae nullo uenundata commercio parui fili muneribus ipsa redimebat uniuersos.
Hinc Tyri Sidonisque praetereuntem regionis itinera mulier Chananaea pro filiae uitio anxiata, quam spiritus ater insederat, suppliciter obsecrabat se canibus postulans exaequandam, qui dominorum mensas sagaciter non relinquunt, ut reliquias delambentes excussas cadentium micarum exiguitate pascantur. uox humillima, sed fides excelsa, quae filia sospite canem transtulit mox in ouem, inque sentibus suae gentis exortam Hebraei graminis fecit introire per pascua.
Alta dehinc iuga montis ascendens populo comitatus innnmero milia claudorum pariter et caecorum, surdos etiam leprososque conuentus ac manibus inbecilles et quicquid aegrum uulgi confluxerat, usum reformauit in pristinum suisque [*]( 1 VBI DBSIDERANT TANGERE FIAM VESTIMENTI ERVS (mbri a m. 2) R, de cunctis in genesar infirmis curatis H, de miraculis factis in terra Genesar v terram-comitantem H discipulo P; post discipulorum lacuna 6 litt. in B 2 nau1 B 3 diuersos H sanandas P congegabant (g, ex b) P flmbriam P saltem B fj attacta R ad taceam orbis P 6 campos P 7 magistra non P nulla P 8 comertio libri 10 DE MYLIERE CHANANEA. R, de cananee filia a demone liberata H, Cbananeae filiam a uexante spiritu liberatam v pter eandem P itincre P, itenera H 11 filia P, filio H1 corr. m. 2 anxiata scripsi, sautiata PR(?), sauciatae Hv, saucitatae B, sollicitata coni. Hartel quum P uter P, a∗ter (u eras.) H 12 exsequandam H 13 reliquid P, relinquent RH 14 delabentes P excusas P pascuntur P 15 sospitae R 16 scnsibus P 17 pascuam B 18 DE DIVERSIS LANGVORIBVS RH, millia aegrotorum a morbis liberata v comitatur P in miro P, innumera R, -ro s. 1. m. al. B 20 et leprosos v manus B )
Dumque mirabilis operatione uirtutis agmen refouet sauciatum, dies tertius decurrebat, et in locis arida siccitate ieiunis nullam uictus attigerat plebs defatigata substantiam, geminisque laboribus excitandum languens inedia nutriebat incommodum, si per callem redituris gressibus ingeminantem longam penuriae sarcinam populus sustineret exhaustus. qua miseratione flexus Omnipotens, qui semper largus panis est indigentum ibique cibos impertit, ubi fruges sterilis necessitas abnegarit, paucis admodum modicisque pisciculis et septem panibus comminutis quattuor uirorum milia saturauit praeter feminarum agmen inmensum et paruulorum examen apibus coaequandum. utque magis aliud plus mireris, auctae sunt epulae, dum uorantur, et cibos morsibus enutritos fecunda mensis detrimenta generarunt. expauit proprias fames fugitiua reliquias septem sportarum cumulis adgregatas, ubi tanti fragminis ubertate collecta uidit paruo de semine messem redundare multiplicem.
Quamuis autem humani corporis Christus a maternae generationis occasu membra uideretur ferre mortalia, latere tamen Deus esse non potuit, quia nec ciuitas in capite montis absconditur constituta, nec ardens cauo ponitur lucerna sub modio, sed altius eleuata uiuacis flammae substantia lumen [*]( 1 statnit] 8. l. R teppera tam̃brorũ P tempera»*ta m. B 3 DB SEPTEM PANTBYS ET PISCIBVS PAVCIS RH, septem panibus et paucis piscibus pasta multa hominum millia v sauci∗∗tũ B 4 arida] da corr. in la B ieiuniis P 5 atigerat P, adti»gerat H\', attiegerat B plebs] s. l. B 6 gemmisq; H langues H 7 calem P ingeminantem] Hartel, inminentem libri 8 penuriam H sustentaret P exaut\' P, exausus H, exhausus I 9 largus ^ P 10 indientum P, indigentium R cibus R ibique] ubi t steriles JS, sterelis H 11 abnegaret PR, abnegarat B ammodum HB1 et septem panibus om. P 12 cumminutis P milia uirorum Hv 14 apic\' P mirens P 15 morantur H contritos coni. Hartel fecundae P 16 generant P, generarQ B fugitiuas P 2a DE TRANSFIGVRATIONE IN MONTE RH, in monte Dominus transformatur v humani] ras. in H 24 set H1, corr. m. 2 flam͠∗e (m eras.) H )
At postquam corporeum Dominus resumpsit aspectum carnisque uelamine rursus aetheriam praetexit effigiem seque palam populis demonstrauit, quidam repente uir humilis, genibus inclinatus, maerore deiectus, supplicans sic orabat: unicus mihi, Domine, superest filius, si superesse dicendus est in confinio mortis uitaeque suspensus, quem spiritus nimium debellat inmundus eumque dilacerans aut flammis exurere aut in aquis nititur molestis frequenter extinguere, multisque fatigato periculis terminum machinatur extremum. hunc, oro, depulsa mentis insania mihi redde uel sibi, ne potestas inimica luci et caeca misero uitam subtrahat desperatam. haec adhuc fletibus ille gemituque fundebat et Dominus pio iam pectore puerum sospitabat. tunc praedo furibundus et turbidus, qui male tractatam iuris alieni fabricam diu uexauerat, peruasae [*]( 6 cf. Matth. 17, 5 ) [*](1 maiorir B innotescens (ns m. al. in ras.) B a ω P, a 8. l. H, a et ω in ras. B 3 uici (ua a m. al.) B 4 finalem v o sortia] o ex e B excedatur sus (o a m. 2) H, excedat cursus Bv 5 prorogata P, p ex p B 6 filius om. P quo mihi B 7 UOX 8. I. B\' 8 DE VNICO FILIO A QTO DAEMONIVM EIECIT BH (at B post demonstrauit inscribit), fugatum dacmonem a corpore paeri v a4 P dfis corporeum P 9 protexit v neque BH (cf. Matth. 17, 14 et cum nenisset ad tnrbam) 12 super H superesse] superest B 13 ante mortis raa. 1 litt. in B ni∗mium (1 eras.) B 14 debellanit RH dilacerans om. H fiamis sexurere P 15 in om. B quis H molcstis om. B, freh quater molestis P 16 ore I 18 subtrabam P, subtraat B 19 fletibus (t ex b) B gemitumque B fudebat P 20 torridus P 21 mala P tractam PBH, fort. tactam auxerat H, uexarat v (uexerat Col.) peruersae v )
Rex etiam qui solus est regum et dominus probatur esse dominantium, tributum non dedignatus inferre caesareum, de marinis fluctibus piscantem Petrum iubet erigere natantem didragmatis aurei portitorem. tunc mobilium uelox habitator undarum uorauit tremulas hami decipientis insidias, a genuinisque aequoribus calamo flagellante suspensus piscisque uilissimus diuitem deferens pensionem pluris ualuit honore ponderis alieni quam proprii. quantum hoc nihilominus facto suae nos Christus imitatores esse uoluit doctrinae, qui cum rennuere posset indignam huius praebitionis iniuriam (utpote cui nihil erat sociale cum plebe, nisi ut salutaribus cunctos beneficiis adiuuaret), maluit superfluum munus exsoluere, quam petenti cuilibet aliquid abnegare, ut iustitiae conditor et magister, qui dixit: omni petenti te tribue, primus instituta suae legis impleret.
[*](27 )Cumque simpliciter, ut solebant, eum perconta.rentur [*]( 17 cf. Luc. 6, 30 )[*]( 1 habitaculum R, sed cf, v. 309 2 uitante P paolens P 3 infena B 4 DE TRIBYTO PRO SE ET PETRO RH, tributum soluere Caesari Christus Petrum iubet v dominus et B 5 cen- aureum P 6 ni maris (ni a m. 2) B erigerere B 7 dragmatis H2v, GaR: Legendum didrachmatiB ex ipso Sed. 111 316 aureq; P potitorem P mobilior PIPB Par. Arev. 8 uorauit] 8. 1. R2, uorami P tremulus P, tremula B ami P, fami B decipientes B a gieiunis P, genuinisque B, genuinis∗∗ (et ?) H 10 uMissimus (ci eras.) H 11 pprio P factos P 12 immitatores B uoluit esse Hv 13 possit BH1 (corr. m. 2) ututpote P, utputa R 14 faciale P con H 16 negare HBv iustitia P 17 te] s. I. R\', om. Hv (exc. Gall.) 18 institutas i legis P 19 VBI INTEBROGATVR A DISCIPVLIS QTIS (QVI H) SIT MAIOR IN REGNO CAELORV RH interrogato Domino quis in regno caelorum maior sit, respondit esse humilem v eum om. B percunctarentur RHB ν )
Iam cum Iordanis denuo fluenta transgrediens Iudaeae semitam praeteriret, passim uulgus inmensum, et cateruas ab omni uarietate languoris sine nomine curauit innumeras, inflrmos accipiens et incolomes remeare concedens. nil igitur summo conferre difficile est de se sperantibus Deo, cui facultas. prona subpeditat ardua planare, curua dirigere, quod est superbos ad humiliora deponere, errantibus semitam demonstrare. Esaias namque propheta magnificus ita noscitur elocutus, Christi cum denuntiaret aduentum: et erunt, inquit, praua in directa, et aspera in uias planas. numquid de saxis aut sentibus aut inflexis uiarum prophetauit anfractibus, cum Christus ad saluandum uenerit mundum non in siluis et montibus, sed humanis gentibus constitutum? hoc est illud etiam uox clamantis in deserto, quod ammonet: parate uiam Domino, rectas facite semitas [*]( 9 Is. 4Q, 4, 14 ib. 40, 3 15 cf. ib. ) [*]( 1 Nam libri eum P denuo Iordanis v iudeam pteriret — P 8 langoris P Par., langeris (u a m. 2) H, -ia ex ea B i incolomes PREP, colomea B, columes v 5 domino Hv. 6 prona] om. B ardua] odnotat Iuretus; existimo ita emendari oportsre, pro quo habebat v. c. curua dirigere: quae postrema lectio, quamuis ferri possit, minus tamen apta est. nam curuum directo hic opponere woluit. non apparet quid uoluerit. 8 besaias P, Isaias v et agnoscitur P 9 Chriati] Hebrei P erunttB 10 inquid P, om. HBv 11 aat] au P inflezibuB P uiarum} rum pro in ras. H1 12 mundum] dum P ∘nan∗∗o (corr. m. 2} H 13 in ow, b 14 que B, quae r ammonet PR, am eras. in H, moaet B, monet « 15 parare HBv pararefacere Par. Gall. Arev. )
namque belua camelus inmensa sicut foramen acus exiguum pro tanti corporis mole non potest transmeare, sic opulentus diues et tumidus nequiret ad regna caelestia tenuem angusti callis introire per portam, nisi rerum prouidus gubernator, qui totum lege continet nec tenetur ipse sub lege, quem nulla umquam facies aspicit, sed ipse cuncta semper intendit, motos hac condicione discipulos talibus fouisset alloquiis consolator: apud homines hoc inpossibile est, apud Deum autem omnia possibilia sunt; non omnibus quippe diuitibus patrimonium sui census est oneri, sed qui propriae malus est rector ubertatis. nam cum dicit Dominus per prophetam: aurum et argentum meum est, ostendit malum non esse quod eius est, si operarius illud bonus habuerit; nihil etenim differt, utrum bonis quis operibus nil dependat, an plurima malignis effundat. ille siquidem [*]( 18 Matth. 19, 26 17 cf. Ioel 3, 6 ) [*]( 1 scilicet cognitionum n uolamptatum (m exp. m. 8) H, uolumtatam B 2 graditor v 3 uolumptates (m exp. m. 2) H uie P, lacuna in B 4 bonam P 5 naturaliter uis d. v 6 potestati om. B DE COMPARATIONE DIYITIS BT CAHBLI B (P in cap.), om. rdl. camelis B, camel H inmense P 7 aquus P 8 si° (c a m. aZ.) B opulentur P timidus B nequiret PBB, nequi..t H, nequit v 10 legem P 11 facias P apicit H ipse** (ae eras.) BH 12 motus H ac P fouiset P 13 soconsolator B corr. m. 1 15 quoq; P succensus est meri P oneris Hv, honeria B 16 qui 8. I. R, illi qui v ppria P, proprie B rector est Hv, et>t om. B cum/II (quod eras.) H 17 p pphetam B 18 non esse malum HBv ei P eius** (ei* eras.) B operarius si B 19 bonum B nil B 20 nihil H )