Opus Paschale

Sedulius

Sedulius. Sedulii Opera omnia (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 10). Huemer, Johann, editor. Vienna: Gerold, 1885.

Nec post longam temporum moram (quaenam potest esse temporibus, quae uolucri cursu fugacia nondum ueniunt, iam recedunt) ut euangelista significat, ipse Iesus erat quasi annorum triginta, ut putabatur filius Ioseph. praeclare nimis utrumque uerbum quasi et putabatur diuinitati seruauit; sicut enim quasi triginta uidebatur annorum, cum sit aeternus, ita Ioseph filius putabatur, [*]( 16 ef. Luc. 3, 33 ) [*]( 1 quo. (d eras.) H ernctaabus B 2 sontium Par. unlnerū P 3 cerneres] es ex is B 4 necator (f a m. 2) P 5 afuerit xps absens ēe n. fuit R1, ēe n̄. de fuit corr. m. 2 6 po- [)alaeritxpsabseDseen.fuit R1,ēe n.fuitcmт.../J6potait Ην, fnit PB sanctorum-sentit in mg. add. m. 2 P 7 in se Ην 8 DE DOCTRINA XPI cv̄ ESSET ANNORVM XII RH, De doctrina ac magisterio Domini duodeoimo anno ν Cam Hv proficies P n a m. 2 dno P gerere* B i a m. 2, gereretet P 10 silicet H c a m. 2 temporalem P 11 ee prudentiamagistrum ee doctrinae B doctrinam P 12 esset om. B inferior Hartel, interior libri 13 monstrat H1, monstraret eorr. e m.2 14 esse mora v 15 fugatia P, fugatia B, fugati H 16 Inscriptio post significat VBI XPS TRIGINTA ANNORVM BAPTIZATVR Å IOHANNE RH (omisso a Iohanne), de tricenarii baptiamo saluatoris v eI l 17 iam annorum v Iosep PH 18 el predare P cl a m. 2, le praeclare H ic a m. 2 19 diuinitatis v sic H 20 c. s. annorum aeternus H atnus P e a m. 2 Iosep P, Iosepb∗∗∗∗∗ H filius om. v ) [*]( 14* )

212
cum sit ex uirgine procreatus. tunc Iordanis ad fluenta baptizandus accessit expetens quod uenerat ut donaret, abluendus qui uenerat abluere. hunc Iohannes Baptista conspiciens, quem matris in utero senserat, dum lateret iam Christi conscius adfuturi, prophetiae munus exercens, licet loqui non posset, tamquam muti patris a silentio temporali descendens, proclamare coepit et dicere: ecce Agnus Dei, qui tollit peccatum mundi. cum dicit tollit, ostendit eum non habere quod tollit, quod quidem tulit non ut ipse gereret sed ut ipse deperderet. sicut tenebris nocturnae caecitatis ortum radiantis diei subito uidemus infundi, nec tamen caliginis tactu, quam decutit, splendoris sui gratiam lux amittit, ita Dominus Iesus Christus, humani generis delicta suscipiens non tenuit, sed fugauit. nam ut ignis metalla sordium consumptione clarificat, ita nos ab originali contagione sua bonus opifex flamma mundauit tunc inmaculatus aquas ingressus in se nostram lauauit iuluuiem nihil habens proprium quod lauaret. ipsos denique latices sacri corporis maiestate purificans beauit gurgitis famam, honorem Dominici baptismatis consecutam. senserunt tremendam deitatis undae praesentiam, pontus recessit a litore, fluuius remeauit in fontem. de quibus propheta cantitans haec designat: mare uidit et fugit, Iordanis conuersus [*]( 7 cf. Ioh. 1, 29 22 PsaL 113, a 5 ) [*]( 1 baptisatu H, baptiiaturus ν 2 ablaendis P 3 ueniebat ν4 xpo conscius P s, corr. ex c 5 possit PH 6 mata B 7 ecoe qui v peccata v 8 qu∗∗i H2 qui ν 9 gerere\' -deperdere\' B 10 .. perderet (de a m. 2) H 11 quem n 14 ut om. P consumatione PB, consummatione H" e claricat B 15 contagio PH" bona H m. 1, bonus m. 2 opimex habundanter P mundauit (m a m. 2, f m. 1) B 17 ins luuium P e a m. 2, in∗luuiem B denique ex quoque H2 I 13 mag̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣estate B corr. m. 2 bea∗∗∗uit gurgites H 19 lympham v senserunt cicutaB 8. l. m. 2 20 trem∗∗ndā (de eras.) B inde B 21 fůntem P corr. m. 2 )
213
est retrorsum. quid est, mare, quia fugisti, et tu, Iordanis, quia conuersus es retrorsum?

Euangelioae leetionis ergo teitus ita prosequitur: baptizatus autem confestim ascendit de aqua, et ecce. aperti sunt caeli, et uidit Spiritum Dei descendentem sicut columbam uenientem super se. et ecce uox de caelis dicens: hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene conplacui. consideremus attentius, quantum reueletur et in hoc loco mysterium. postquam enim Dominus de aqua baptizatus ascendit, mox aperti sunt caeli. quomodo mox aperti, cum Christo, cui super sidera semper est domus, numquam caelum uideatur obclusum ? sed arbitror, quantum pietas eius meis sensibus adspirare dignatur, quod ideo tunc aperti sunt caeli, quando Dominus ab aqua baptizatus ascendit, ut suis misericors doceret exemplis homini, cuius effigiem sumpsit, caelorum regna tunc pandi, cum meruerit spiritalis aquae consecratione perfundi. quod autem Spiritus Dei super eum in specie columbae descendit, ostenditur quanta sit eius bonitas, mansuetudo, simplicitas per uolucrem fellis amaritudinem non habentem. et ne corporaliter uisus esse nesciretur Deus, uoce Patris asseritur dicentis: hic est Filius meus dilectus, in quo mihi conplacui. praeclarus iste dilectionis affectus plenam catholici dogmatis continet firmitatem unamque Patris et Filii pronuntiat esse [*]( 3 cf. Matth. 3, 16. 17 ) [*]( 1 quod fugisti HBv 8 post prosequitur VBI CAELI APERTI SVNT B baptizatuI (us ex um) P 5 ei caeli B v 6 columba P colummens Hl corr. in mg. m. 2 9 attentius-enim om. H 10 dominus om. P baptizandus P B corr. 11 cum] sunt HBv 12 sẹṃp P semper est om. Hv caeli P, caeli B uidetur RΗν oeclusum B c, ex b corr. 18 ei P adspirare H corr. m. 2, aspirarePB14: n quaddo Pnam.f4dominusaвcendit11 aspirare PR 14 quaddo Pnam. 2 dominus ascendit ν 16 pandi* (t eras.) B, pandit H 17 consecrationis P 18 speciae P n a m. 2 19 ei P 20 uoluc.re H e ex t m. 2 21 patre uocis P aseritur H 22 quo. conplacui P, complacui/// H 23 plena B )

214
uirtutem. caritas enim, quae in Deo consistit, a similitudinis et aequalitatis spiritu non recedit. nam qui dixit sui lege mandati: diliges proximum tuum tamquam te ipsum, docuit diligentis et dilecti nullam fieri oportere distantiam. nam et in sequenti uerbo quod addidit: in quo mihi conplacui, intellegitur potestatem unius deitatis explanasse communem. plus est enim conplacui dixisse quam placui, quia conplacui conuenientiae uerbum est et geminae cernitur adhaerere personae. quod ideo uox caelestis expressit, ut et Pater in Filio et Filius conplacuisse uideatur in Patre. nam et ipso tam Paternae uocis quam Filii baptismatis uel Spiritus aduolantis congregato consortio trinitas uno fulsit ex Deo, quo dignus non meretur existere qui non numerauerit unitatem.

Tunc Iesus ductus est in desertum a spiritu, ut temptaretur a diabolo. et cum ieiunasset quadraginta diebus et quadraginta noctibus, postea esuriit. et accedens ad eum temptator dixit ei: si Filius Dei es, dic ut lapides isti panes fiant. igitur temptabatur a diabolo, fidei semper inimico. nemo enim manifestam sibi rem discutit, nisi qui, fallaci plenus ingenio, compertae ueritati non credit sicut ipse diabolus, qui postea [*]( .2 Galat. 5, 14 15 Matth. 4, 1 aeq. ) [*]( 1 enim om. H deo. H similitudinibus P bu exp. 2 legS HB 3 diligis PHl (corr. m. 2), diliges R i, m. 2 corr. 4 decuit B, sicuti P diligentius B corr. m. 1 7 dixisse-conplacni om. B 8 conuenientientiae P cernit ΗΒν 9 peraona P1 corr. m. 2 et om. B 11 ipse P 12 congregatio con- sortio H, consortio congregato b trinitatis PH ti trinitaa B fulsit (1 ex f) B 18 qui∗∗∗ numera∗∗it (er eras.) unitatem H, qui numerauit trinitatem v 15 VBI SE PERMISIT TEMPTARI A DIA- BOLO BH, Christum temtatum a diabolo ν d. est Iesus b 16 diaa bulo H XL PBHB 19 lapidesti B corr. m. 2 fiant y y panes H 21 sibi manifestam Hv ingenio plenus B 22 compto P, cdnpertQ B, comperti H postquam H )

215
quam Iesum paterni claritate sermonis Dei Filium esse cognouit eiusdemque potentiam singularem quadraginta diebus et quadraginta noctibus nihil uescentis expauit (licet Moyses similiter et Helias totidem dierum sustinuerint noctiumque ieiunium, sed illos alieno fultos auxilio quamquam suo merito nouerat haec fecisse, Iesum propria cernebat operari uirtute), spem repente uanissimam stultae temptationis arripuit, quia Dominus esuriuit. nec audebat adgredi diuinitatem, nisi mixtum uideret hominem. mox antiquas molitus insidias ciborum, inprobos dolos fallacia suscitauit adsueta demonstransque lapides, suas. magis epulas, serpens ait: s i filius Dei es, dic ut lapides isti panes fiant, quasi non posset hoc facere, qui tale iugiter opus exercens de saxeis terrae uisceribus producit segetem frugali uictu praegnantem et spicea messium densitate cautis nutrimento crescente panis uberem cibum de lapidum fecunditate largitur. sed maluit sapientia singularis gloriam mirabilis facti contemnere, ne repetitionem temptationis admitteret. Deus enim credentes suscipit, temptantes excludit. nam populus Israhel ob hoc legitur Deum offendisse quam maxime, quia beneficiorum eius oblitus, temptare ausus est eum, ut cum desperatione peteret epulatum. de quorum et Moyses in libris suis incredulitate non tacuit et Dauid ita memorans [*]( 1 ihxm B 3 nil BB uescentis] s2 ex b H Moyses et Helias B 4 Elias r . sustinuerit n a m. 2 P 5 qaanquam . P fultos (o ex u) B 6 haec PHBx hoc (o corr. in §) R proprio R opera H uirtutem P 7 nanissimam a stulte P stnlte H1 8 esnriit P aggredi (g1 ex d) P, aggredi BH Bv myrtum m P nideret et PBH1; et om. Bv, fort. ei 9 antiquas P mo∗litus(1 eras.) B, moliturus coni. Hartel inprobum P, inprobos (o, ex n) R, inprobus H1 ũ corr. m. 2, improbos B, fort. improbus 10 adsneta P1 demonstransque] rans in ras. 2 H 12 hocfacere P 13 saxis R, sax∗∗s (ei eras. 2) H 14 fragili P spicea] i in rus. m. 2, e ex i corr. m. 2 H, spiceat (?) B 17 petitionem tmptatoris ΗΒν amitteret PR, ammitteret H1B, admitteret uel amitteret v i9 hoc H deum legitur RB 21 wpeteret (re cras.) P decorum P et om. Ην )
216
breuiter explanauit: et temptauerunt Deum in cordibus suis, ut peterent escas animabus suis. et male locuti sunt de Deo et dixerunt: numquid poterit Deus parare mensam in deserto? et cetera. quid enim illi potest esse difficile, qui pro inmensa rerum omnium possibilitate uocatur omnipotens? respondens ergo Dominus Satanae sic dixit: scriptum est: non in solo pane uiuit homo, sed in omni uerbo, quod procedit de ore Dei. apta nimis et competens data est inimico responsio. nam percunctanti, si filius Dei esset, uelut homo respondit, quatenus per eum potius uinceretur, quem uidebatur adgressus. quo audito fractus et debilis, arma tamen audaciae non deponit. et duxit illum diabolus et ostendit illi omnia regna orbis terrae in momento temporis et ait ei: tibi dabo potestatem hanc uniuersam et gloriam illorum, quia mihi tradita sunt, et cui uolo do illa. tu ergo si adoraueris coram me, erunt tua omnia. quid mirum, si peruersa locutus est miser, qui ne rectas uias incederet serpentis torti sumpsit effigiem, regni fragilis et caduci Christum aestimans cupiditate contingi, qui ualidum potius et aeternum suis uenerat conlaturus? aut ille diuitias dignaretur saeculares adquirere, qui docere uenerat ut perirent, monstrumque caelo deiectum adoraret, cui thronus est caelum, terra subpedaneum, mundus omnis obsequium, [*](1 Psal. 77, 18. 19 7 Matth. 4, 4 13 Luc. 4, 5-7 ) [*]( 1 explicauit B 3 * dixerunt P & a m. 2 4 poterat B 6 autem Pv 8 uiuet P 9 de ore] supra m. 2 P 10 percontati P 11 quatinos H cum P 12 adgressus P1H1. B factus B audatiae R1H 13 dux̄ (x in ras.) P ei ν 14 im P 16 traditae sunt claues H qui B 17 uoluero B adoraueris me corā P 18 locutus .è. sit H, locutus sit B, sit locutus v .19 nec rectas H (rcetas in ras. m. 2) incedere H serpentas (in ia corr. m. 2) P, serpenti B effigiem sumpsit v 20 n ∗estimas (n a m. 2) B di cupitate R 21 conlatu ∗∗∗rus B aut] putarem legendum An cum interrogatione Arev. 22 diuitias (s s m. 2) H dignaret** H saeculares dignaretnr ΗΒν 24 suppedaneum B )
217
quem nullus audet aspicere et cunctae submissis uocibus laudant super sidera potestates. at iterum Dominus eum tali responsione confundit dicens: scriptum est: Dominum Deum tuum adorabis et illi soli seruies. adhuc ex humana cernitur respondere persona dedignatus scilicet infirmum rebellem uirtute maioris potentiae subiugare, licet huius quoque uerbi liuor ille uipereus congressione deiectus nondum posuerit temeritatis ingenium, sed trisulca linguarum uibratione confidens contra uictricem Trinitatis manum tertio caput erigit sauciatum. tunc assumpsit eum diabolus in sanctam ciuitatem et statuit eum supra pinnaculum templi et dixit ei: si filius Dei es, mitte te deorsum, scriptum est enim: quia angelis suis mandauit de te, et in manibus tollent te[, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum]. o quantum caecitatis atque caliginis nigro semper dominatur in pectore, mensque tenebris propriae malignitatis obscura nescit indeprehensam custodire fallaciam! ecce dicens si filius Dei es, ostendit hoc se nescire. cum quaerit dicens iterum angelis suis mandauit de te, confitetur hunc esse, quem cernit, sed ancipitis usus uarietate sermonis simulator ac dissimulator inuentus, mendax suis artibus adprobatur. nec solius fallaciae, sed etiam stultitiae domus est cor malignum. quid enim poterit ineptius [*]( 3 Luc. 4, 8 10 Matth. 4, 5. 6 21 cf. Sallust. Cat. 5,4 23 cf. Prov. 12, 23 ) [*]( 1 nullum H 2 portantes ad rerum P eum] cum P, om. B responso non P 3 confudit Hv 4 ez om. P h umana (h a m. 2) H 5 de dignatus B corr. m.l 6 nirtutem B maiori. (s eras.) H, maiori Par. Arev., maloris P 7 libor I, v om. B ui∗*pereus (m eras.) P poaierit P, deposuerit Hv 9 manu. (m eras.) B 11 super B sed cf. v. 202 pennaculum B 13 1 sus B 14 a toll.nt B ne-tuum om. PB 15 caligo B 17 indeprae h-ensam (h a m. 2) H 18 se] ex me corr. P* 19 q*rit H corr. m. 2, querit P 21 narietatis H (post ancipitis rasura) hac H 22 adprobatnr (r, ex s) P fallatiae B corr. m. 2. )
218
repperiri quam ut illum crederet licet alta sublimis templi fastigia et cacumen excelsi pinnaculi saltu formidare praecipiti, qui ut planis uideretur in terris, de summa caelorum arce descendit, de quo clamans Dauid dicit: et inclinauit caelos et descendit, simul humillima continens et altissima non relinquens. igitur deficientis audaciam sic eloquens perculit uox diuina: scriptum est: non temptabis Dominum Deum tuum. hic Dominum Deumque sese iam pandens tales ergo ultra conatus adsumere prohibet temptatorem, suis nos ammonens pius doctor exemplis spiritum, uetustae malignitatis artificem, illic humanis procul dubio subiacere uirtutibus, ubi fuerit Deus simplicitati puri cordis infusus..

Ait ergo lectionis instructio: tunc reliquit eum diabolus, et ecce angeli accesserunt et ministrabant ei. uidetur ut arbitror in hoc diaboli fugientis abscessu et ministerio consequenter angelico quandam paschalis gloriae declarare praecedentibus signis imaginem. nam sicut uictis temptationibus depulsoque diabolo praebuerunt angeli ministerium Saluatori, sic contumeliis Iudaeorum et poenis beata crucis passione contemptis ipsaque, diaboli fructu, morte [*]( 4 Psalm. 17, 10 7 Matth. 4, 7 13 Matth. 4, 11 ) [*]( e 1 crederere H 2 excelsum P e am. 2 pennaculi B, pignacutis altum P, pinnaculis salto H, culminis alto B reformidare (re ex ra) B 3 uid∗∗tur H, uidetur v 4 clamat-dicit HB et dicit ν 5 Et descendit et inclinauit caelos HBv 6 deficit a entes H corr. m. 2 pertulit R 8 esse iam∗∗ (se eras.) B, se esse r 9 ergo conatur adsumeret P 10 nos om. H ammonet R, ãmonet H Bpem P uetust∗∗e H, uetustate PB 12 hubi P fuerit] in marg. adiecit m. 2 H in I infusus P 13 de RECEDENTEDIABOLO ANGELI MINISTRABANT B ergo] enim a reliquid PB 14 acesserunt B 15 illi H fugentis R, figmentis B apcessu H ex B 16 consequenter] ter ex tar H* gloria P 17 pcedentis P declarauit H 18 depulao qd H ministerio P 19 beatae Hv 20 fraude et Rr, fort. frude )

219
calcata surrexit ab inferis, euectus est astris et consueto maiestatis imperio Christus ab angelis adoratur in caelo.

Eiin diseipulos ex piscatoribus quosdam sibimet sociauit accitos, humanas deinceps animas piscaturos, quae lubricam sectantes mundi laetitiam tamquam natantes uias ponti fluctuantis incertas per uoluptuosos lapsus uagis cursibus errauerunt, talesque uitae conciliauit aeternae, quos nec generosa prosapies ortu terrenae nobilitatis inflaret nec nitor eruditae facundiae gloria uanae garrulitatis extolleret, sed quos sanctum uitae simplicis institutum superba nimis humilitate conspicuos caelo faceret iam uicinos. namque Deus omnipotens stulta mundi potius elegit et infirma, rennuens quae sapientia uidentur et fortia, quia sicut scribit Paulus apostolus doctor egregius quod stultum est Dei, sapientius est hominibus, et inbecille Dei, fortius est hominibus. et confestim iterum dixit: quae stulta sunt huius mundi elegit Deus ut confundat sapientes, et infirma mundi elegit Deus ut confundat fortia, et ignobilia et contemptibilia mundi elegit Deus, et quae non sunt tamquam quae sunt, ut ea quae sunt destrueret. quin etiam salutem celerem misericors cupiens adhibere [*]( 14 cf. I Cor. 1, 25 16 ibid. 27 seq. ) [*]( 1 poat inferia ras. 4 litt. H conauetudo P magestatis P 2 imperii B 3 DE ELECTIONEAPOSTOLORVM RΗν (piscatorum) exinde H Par. Gall. 4 accitas H, accitor B qui P lunbriã H 5 sectanti P notantes PH uias fluctuantes H ponte P 6 per] supra t. m. 2 P 7 conc**iauit H, contiauit I generoa∗a H genetosae prosapiae Par., generosa prosapia Col. Gall. 8 tMnae H nec*nit*ore ruditate P facandine P 9 gloriae H 11 caelos P ui iamcinos (ui a m.2) P 12 infi*ma (r eras.) R, infirma PH" q. H C a m. 2) 13 scripsit H, om. v egreius B 15 inbecilleet om. B est] s. I. m. 2 P 16 stulta] a ex i P* sunt stults. ν stultitia B huius om. P 17 sapientes-confundat om. B 18 ignobilia mundi e. c. HBv 19 mundi om. P 20 tamquam non sint v destruet H 21 caput seq. incipit cum inscriptione Ezpositio orationis dominicae in v )

220
Saluator orandi quoque modum precesque constituit. iudexque piissimus breuiter uult rogari, quo citius annuat supplicanti. sic orandum ergo docuit patrem, suum scilicet pro natura, nostrum uero pro gratia, honorem proprium largitus hominibus, ut quod solus habet egregium cunctis donaret indultum.

PATES NOSTER QVI ES IN CAELIS. qui caelorum perpetem regnatorem patris audemus nomine nuncupare, primum debemus aduertere non separatim singulis, sed communiter uniuersis donum tanti muneris adtributum. nam quamuis semotus a ceteris et secretioribus habitans latenter in locis Dominum quilibet uerbis huius orationis imploret, non inquiet Pater mens, sed Pater noster, quoniam soli Christo debetur hoc uerbum, cuius proprie pater est Deus. quamquam enim in omnibus euangeliis hoc habeatur adscriptum, in illo tamen euidenter Dominus Iesus ipse capitulo iuris sui potentiam singularem docuit a populari permixtione discretam, ubi discipulos confortabat haec alloquens: uado ad Patrem meum et Patrem uestrum. quod ait [*]( 18 ct Ioh. 20, 17 ) [*]( 1 iudex n indexqṵe-quo om. H 2 piissimus (ii in ras.) P ann∗uat H 8 orando H corr. m. 2, 8. 1. P2 p naturā-p gratia 0 I B 4 largitur PB 5 largiretur HB" indultum] Deratione H corr. m. 2 6 caelis] DB ORATIONE DOMINICA B 7 audiemus Par. nosnuncupare (s corr.) P nuncupare] a ex u H1 8 auertere P comnit (u a m. 2) P 9 domum H, dot mum ν adtributum H corr. m. 2 quasuise I, quasi Iur. 0 ∗∗∗∗10 ***semotus H habitans HB", habitant P, habita B 11 libet PH, libet (c a m. 2) B **iuI orationib; H rationis (0 a m. 2) B inplorat H 13 xpo soli P cui B pprie P, ppri*e BH, ppriae B 14 habetur H 15 "pcriptum (ad s. I. m. 2) P, a*scriptum (d eras.) H, asscriptum B **** capitulo (ras. 4 litt.) H, in c. b 17 confortabit (a a m. 2) P, an confortauit ? loquens R, alloquens (haec om.) v, ad (eos) loquens coni. Hartel 18 & ad patrem (ad I. I. m. 2) P ac H )

221
meum, hanc sibi specialem gloriam congrue uindicauit; quod ait uestrum, generalem gratiam communiter cunctis esse patefecit, et quoniam scriptum est doceant uos terrena quae sunt caelestia, similitudinem faciamus hic aliquam, ut ex humanis diuina capiamus. ponamus igitur quempiam nobilem uirum, cui Filius unicus et aliquanti sint famuli. numquid ob hoc, quia pater familias adpellatur, potest apud eum seruorum ac filii par dilectionis esse condicio, cum et ipse filius dominus probetur esse cunctorum ? nos igitur utimur hac oratione, non Christus, quoniam prece huius supplicationis ipsum quoque deposcimus, qui cum patre unus est Dominus coaeternus. dicentes igitur pater noster confitemur nos omnes in ipso fratres existere. cuius nominis non debemus affectum mutuae caritatis expulsione contemnere nec originalis odii monumenta sectari, quo Cain, germani sanguinis fusor, parricidalis maculae factus est inchoator, sed mansueti spiritus igne feruentes carnalis ponamus nequitiam uetustatis et nouo homine gratulemur induti, ne cum coeperint a caelestibus opera degenerare terrena, tanto patre uideamur indigni, qui Christo nos duce sacra natos adoptione suscepit.\\

SANCTIFICETVR NOMEN TVVM. sanctificatio quae potest [*]( 1 meus ē P 3 et quoniam - caelestia om. Bv, in H fere cras. m. 2 4 hi.c (n eras.) H 6 cui\' P aliquantis n P famuli] ras. in H, post li f eras. uid. in B 7 nunc (corr. o m. 2) quid P ab B qaia] qui. B, quod ν apellatur P potest] 8. I. m. 2 P 8 hac H ęẽ P, 9 filius] 8. l. m. 2 P pbaur B, probet H eunc ∗∗ē∗toru (cunc a m. 1) B B 10 n hac (n a m. 2) orationS (" a m. 1) P 11 cui\' P 12 igitur P, itaque RHBv 13 cui P debemur H 14 mutate P ..h 15 moniAta RB 16 fusar P in mg. t incoator (h a m. 2) B, inacoator B mansuetiB P 17 feruentis H ponamus carnalis nequam P in mg. t 18 nouem P gratulentur H\', gratulemur H* 20 nos zpo H duce in mg. H* sacra] s a m. 2 H 21 q. ex q; H )

222
aestimari, qua Dominus sanctificari ualeat, qui cuncta sanctificat, nisi at cor pium, mite, placidum, castum ad eius praeparemus ingressum? quatenus tali domicilio delectatus sanctificationis suae in nobis operetur augmentum, quemadmodum ipse Dominus noster Iesus Christus in discipulis se clarificatum esse memorat, qui clara semper diuinitatis luce fulgebat. nam in euangelio secundum Iohannem pro discipulis supplicat patri; inter diuersa. quae prosecutus est uerba sic inquit: et clarificatus sum in eis, scilicet quia claritatem suam in eis inuenit. ubi ergo et sanctificationis suae signa reppererit, sanctificare se ibidem dicit. pietas enim illa, sine modo mitissima, sibi conferri pronuntiat quicquid suis famulis ipsa fructificat. similis itaque sensus ostenditur et ut se benedici praecipiat, cum ipse potius uniuersa benedicat namque trium puerorum in camino canentium ab omni creatura per ordinem benedicendum Dominum generalis hymnus exclamat.

ADVENIAT REGNVM TWM. regnum aduenire deposcimus regnatoris, qui regnare non desinit, ut fallacem huius mundi principem pro praesumpta puniat tyrannide solusque qui solus [*]( 8 loh. 17, 10 17 Matth. 6, 10 ) [*]( 1 qui B scificare P cunctus (corr. in os) P 2 post nisi ras. 4 litt. in H mitem P, mi.te (t eras.) H, mitte B aut ei p̄paremur (r, ex s) P 3 qutinos B delectatur P, delectatus (n in ras. m. 2) H 4 agmentum H quam (eorr. 2) ammod. B 5 discipulis suis ΗΒν 6 memoratq; P, memorabat ν luce om. B 7 iho pro H dum pro Bv supplicat (corr. m. 2) B 8 q̃ // H prosequtus H1 inquid P, inquid B 9 eisj is add. m. 2 H quia B, qui ΡΗΒν 10 iDueni. H, inueni ν repererit (p a m. 2) B, repperit B 11 motu H mittissima P 12 pnuntift (corr. m. 1) B in suis (in s. I. m. 2) B 14 potuif P corr. m. 2 15 puerum H canentium ΗΒν, canticum PB 16 generalis ex generaliter H2 ymnus B 18 Erat seriptum in uet. cod. huius pro mundi principem sed uox pro suo loco non uidetur posita, nescio an auctor scripserit huius mundi proprincipem Iur. ut om. P 19 pro] p B m. 1 pamat P tyrannidem P, tyramnide B que qui] quia P )

223
est suum demonstret imperium, nec morti conscium nec temporibus consumendum. nescit etenim tempus lucis illius dies nocte continuus, ubi fortissimus miles adorato Christo diuersa mundi post praelia uictor existens caesariem beati capitis ornatura perpetuae nobilitatis gratulabitur iam corona. ,

FIAT VOLVNTAS TVA SICVT IN CAELO ET IN TERRA. praecedentis et hic continentiae sensus uidetur intellegi, quod iugibus dies noctesque precibus debeamus exposcere, ut illius caelum terramque uoluntas adimpleat, qui nusquam uult esse nequitiam, quo deiectum caelo diabolum nec terrae patiatur infestum nec terrenam corporis nostri substantiam tamquam limo concretam saeuus coluber ut escam suae uoracitatis inuadat ac pessimis nos suasionibus inuolutos squamosis nexibus amplectatur et ambiat, donec letalibus uenenis inebrians miserabilem uitam lambendo consumat ideoque Dominum deprecemur assidue, ut animam in nobis pariter tueatur et carnem; altera namque caeli pars sumus, altera terrae semen existimus. [*]( 1 demonstraret P morti P, mortir (f a m. 2) R, morte H BI consenum P, conscium RB, consciom ex conattum H*, constium 1, constrictom Par. Gall. 3 continus (u e. I. m. 2) P odorato I 4 plia P, proelia RH, pericula proelia BI, praelio corr. Iur. caesariem PHBv, caesaream B (in mg. m. 2 alibi cęsarisem) 5 ornaturām RHv perpetue P, perpae (n a m. 2) B, perpete Bv nobilitatns HB" gratulabat B coronam BH 9 uoluntas ex uolutas P1 uã quin\'q; (uã a m. 2) P uel H1 corr. in unlt m. 2 10 quod eiectum PHB, quo* (d eras.) deiectum B a caelo B terrae B, tre P, terra HBv V 11 infectum H, infensum Bv terenam (r s. I. m. 2) B, terrene B nram B quam H 13 nos (8. I. add.) B pessim\'- ionibus P at inuoluq; (at a m. 2) P; fort. inuoluat atque siquamos his P 14 amplectetur HB loatalibus RHB, lotalibu (e a m. 2) P uenis (ne a m. 2) B 16 praecemur H assidae B, assiduae H animam pariter i. n. ΗΒν tutor (o s. I m. I) P 17 alteri P celi (8. I. m. 1) P par P )

224

PANEM NOSTRVM COTIDIANVM DA NOBIS HODIE. panis alimoniam cotidiani petentibus tripartitus intellegentiae sensus aperitur, quamquam scripturas diuinas sic oporteat omnes aduerti. ergo et secundum litteram specialiter frumentarii germinis panem uescendi uidemur gratia postulare et moraliter ut serui Dominum deprecamur, quo diurnam consequi mereamur annonam, dum tamen utriusque rationis formam de spiritali nouerimus procedere disciplina. ob hoc enim epulas uictuales cotidie iubemur exposcere, ne quid in crastinum reseruantes de diuina cernamur dubitare pietate. quod tamen ita laboriosum probatur et arduum, ut a paucis uiris atque rarissimis talis queat regula custodiri. namque Dominus ipse fidelis in omnibus, qui filios Israhel productos ex Aegypto per annos in eremi sterilitate quam plurimos sabbatico tantum cibo parcentes, cotidianis dapibus gubernauit, hoc et nobis, si fides non deficiat, se daturum euangelicis sermonibus compromisit alloquens suos ita discipulos inter alia quae docebat : nolite ergo solliciti esse in crastinum. crastinus enim dies sollicitus erit sibi ipse. si uero plenius spiritaliter dicta, de quibus loquimur, uelimus agnoscere, sentiemus hunc panem diuinum esse sermonem, a cuius substantiali doctrina si uacans animus uel paululum ieiunus remanet, magnae famis [*]( 1 Luc. 11, 3 17 Matth. 6, 34 ) [*]( 1 odie P 8 apperitur B quanquam B (n ex m) H 4 au aerti H ergo om. H et om. v 5 mortaliter Par. 6 qaod diurnam (d, exp.) B d∗∗∗nam H 7 dum tam B v utrius B 9 nequit P reseruates (n a m. 2) P 10 dubitare de diuina pietate cernamur Hv quid BH tamen ita] in B 11 a» (b eras.) R 12 talesq; ad rgla (m a m. 2) P custot dire P 13 egypto PB 14 ęremi P, heremi BB sterelitate PB cibo om. b parcentea PB, parentes Bv, parentis H 16 deficiet P eQangelicis B compmisit PB, cūpmisit B 17 aliq H 19 ipsi Bv 20 sentiamus B 21 sub- ▼ stantiale P 22 palu∗lū (c eraa.) P ieiunus remana B, ieluna- I nent Pv, ieiunaret HB (ra) )

225
penuriam sustinebit. distantia siquidem non pusilla inter spiritales epulas et corporales existit. has etenim parcius edere, illas numquam praecipimur recusare. hic abstinentia salubris, illic auiditas fit uitalis. denique Dauid meditationem Dominicae legis exercenti die accitos nocte beatitudinem his uerbis praedicat inhaerere: beatus uir, qui non abiit in consilio impiorum, et in uia peccatorum non stetit, et in cathedra pestilentiae non sedit, sed in lege Domini uoluntas eius, et in lege eius meditabitur die ac nocte. haec enim meditatio nimium saturat et delectat tamquam mellis crassi dulcedo, quae licet aluum cito uescentis adimpleat, nectarea tamen suauitate naturae numquam probatur horrere. audiamus hinc etiam idem propheta quid dicat: quam dulcia faucibus meis eloquia tua, Domine, super mel et fanum ori meo! perfecte uerba legis cibum defi- , niuit intellegi, cum faucibus dulcia dicit esse, non auribus, et super mel et fauum ori, non auditui ministrari. nam et surdi, quibus auditus minime suffragatur, praeceptis caelestibus per oris officium legentes implentur similiter, et apostolus [*]( 6 PsaL 1, 1. 2 13 cf. Psal. 118, 103 ) [*]( 1 distantiam P 2 post existit ras. 3 lilt. in H 2 Has (H a m. 2) P e∗∗∗im H, enim v partius/// H 8 numquam PB H coni. Gall., namq; Bv recusare (s corr.) B abstinentia (a a. L m. 2) B, abstinentiam H 4 abuiditas fallitalis P, flt om. H dominice P 5 beatitndinis Bl, beatidini se IWr. v 6 inherere PHB habiit PHBB (h exp.) 7 chathedra B 9 eius erit B 10 nocce o enῑ he̖ meditatio (c enl a m. 2) P, enim.. n nimirum n sataritate P 11 crassi BHB, trazit P, crassa Par. Gall. libet (c a m. 2) P u al∗um (i eras., u 8. I. m. 2) B 12 nectareet amen (t 8. I. m. 2) P natura B 13 fort. horreri hi.c Hf hic υ prophetam P, ppheta (p ex b) B, idem propheta om. H qui (d a m. 2) P dicam (t a m. 2) P 15 perfecta P cibum eras. in H, om. n diffiniuit P 17 haec super Bv ori 8. l. m. 1 P 18 minimus (e a m 2) P suffraget̃ B 19 horis P.. ) [*]( x ) [*]( 15 )
226
ad Corinthios usus epistola manifestauit spiritales epulas esse doctrinam dicens: et ego, fratres, non potui uobis loqui quasi spiritalibus sed quasi carnalibus, quasi infantibus in Christo lac uobis potum dedi, non cibum. nondum enim poteratis. quia dubitet, quaeso, uel ambigat haec omnia spiritaliter figurata; neque enim fuisse illos infantes ant lactis ab apostolo nutrimenta sumpsisse uel stultus poterit aliquis arbitrari. sed incipientes uerba legis haurire ac paulatim diuinis imbui institutis, lactea uelut infantes bibere primordia scire nos conuenit, quia sicut salutaris cibus est bona doctrina, sic noxius est maligna. ideo Dominus discipulos ammonebat a fermento Pharisaeorum et Sadducaeorum specialiter se cauere, sciens acidi dogmatis uirus totius dulcedinis ubertatem paruo tactu corrumpere, quoniam secundum quod ait idem Paulus apostolus, modicum fermenti totam massam corrumpit: nam etsi corpus Domini nostri Iesu Christi magis esse credamus hunc panem, ab spiritali nihilominus ratione nequaquam noscitur declinare, maxime quia talis epulatio uel talis oratio nulli gentilium, nulli ludaeorum, nisi solis diuinitus traditur Christianis. [*]( 2 cf. I Cor. 3, 1. 2 15 I Cor. 5, 6 ) [*]( 1 chorinthios P, corinteos H, coritithioa B epistola PRH, epta B 2 aobir (f a m. 2) B 3 carnalibos quasi om. B 4 potum lao dedi HB υ 6 que sol B, solnsque ItW. quis diebitet que solus I //// gat (ras. 12 litt.) H figurari b (ftgurat Col.) 7 ut Iactis H 8 uel-arbitrari om. B, in mg. m. al. liquis∣ai∣ri∣ status potoerit aliquis P aliquis poterit Hv incipientis P 9 aorire PB (h m. al. add.) institos\' P lactea tlunt P 10 ebibere HB υ nos] oms B, om. v, noro nos P a qui (a al. atr. scr.) B 11 - (sic eras.) doctrina P maligna] supra eat m. al. mala B 12 ammonebat libri, monebat υ pharisseorom P, pbariseof R, farisBorom B 18 saduceor PBl (d s. I. m. 2 add.) B, saddocaeeorum H" spiritaliter uel spiritualiter b accidi P. acedi B uir∗us (t eras.) PB, uir∗s H, uiros CoL Par. Arer. 15 idem Paulus om. H, Paulus om. P fermq; P, fermenti BB, fermentom H" 16 corrtlmpit B 18 noeoitur R t qualitalis H (corr. m. 2) 19 post nolli ras. in B )
227

ET DIMITTE NOBIS DEBITA NOSTRA, SICVT ET NOS DIMIT- TIMVS DEBITORIBVS NOSTRIS. si diligentius petitionis nostrae uota metiamur, uel tribuendam nobis indulgentiam uel negandam propriis dinoscimus exemplis. hoc enim sperare iubemur a Domino, quod cernimur dimisisse conseruo, quippe quos sponsio paris eadem condicionis adstringit, ut debitores, sicut esse nolumus, ita nec habere cupiamus. in aliorum namque personis aut absoluimur aut ligamur. quodsi putatur incertum, de quibus debitoribus hic agatur, ponenda est excusationis infirmae materies, et seu fortassis in culpa siue pecunia uel in quocumque tibi frater reus fuerit, hoc relaxa. nam et nos tam delictorum crebra praesumptio, quam pecuniariae quantitatis inhonesta tractatio plurimis ostendit apud Deum nexibus inuolutos. quisquis enim, prout facultas uirium ponderatur, egenti fuerit inhumanus, Deo quae sua sunt infitiatus abiurat, cuius pietas infinita miserorum sic tuetur angustias, ut quicquid pauperi dispensatio benigna largitur sibi profecisse testetur. in uotis etiam quae promittimus, diuina beneficia consecuti debitores existimus, donec ea fideli mente soluamus. haec igitur, quae de pecuniariis dicta sunt debitis, etiam de [*]( 1 inscript. om. B* (s. l. m. ai. Et dimitte nob debita irl.) 3 tribaenda — indulgentia Hv neganda υ 4 dinoscimus H, dinoseimur PB, nr corr. in ne R2, dignoscitur υ 5 cernit B dimissesse P1, dimisaisse B uos qd̄ (uos s. I. m. 2) B, quo. (d ?) H 6 sponsio eras. in H, om. v patris P eadem lex Par. Gall. • s Arev. adstringit (s a m. 2) H, asstringit B 7 nomus (ln a m. 2) H, n a m. al. B abuere H 8 nonaque H asoluimnr P intelligamur (intel exp.) P 9 excnsationis om. P 12 et Bon v pecuniariem P, pecnniari B 18 inonesta PBlH traetio (ta 8. I. m. 2) P dominum υ 14 innolutas P 15 inhumanis (v a m. al.) B q. ex q; H, que B infinitas R, miserorum infinita P 16 nic intuetur (sic a m. 2) P 17 qua qui ( P dispensati P sibi] si∗∗ H, bi ex ni m. al. B, sine I pficisse PBl, pf.cisae H 18 testatnr PB nobis P q; (~ a m. 2) P 19 secuti P mentes P 20 peniariis (cn a. m. 2) P ) [*](15* )

228
ceteris peccatorum generibus ac diuersis, quibus aeterno iudicio tenemur obstricti, sentire nos conuenit scientes, ob hoc aerariam similitudinem flagitiis comparatam, quoniam radix omnium malorum est auaritia, sine cuius semine uitioso nulla propemodum scelera generantur in mundo. hic homicidium perpetrat, ut innocenti quod affectauit eripiat, alter praemio sollicitatus accepto mendacis testimonii fit iurator. nonnullos ad lenocinium adulterini commercii coetus foedae redemptionis inpellit alii furto se maculant, alii depositum negant. sunt istis et plura similia, quibus amica semper fames auri conmilitat. nullum tamen facile crimen admittitur, cui pecuniae ministerium minime suffragatur. igitur diuinae pietatis munus indepti et inpunitatem caelestis indulgentiae consecuti, quod accepimus inuicem non negemus, ne maioribus absoluti, cum parua non resoluimus, maximis iterum uinculis inplicemur, moxque Dominus ille misericors donator, debiti [*](3 cf. I Tim. 6, 10 ) [*](te 1 decęris (te a m. al.) B generibugquae H ∗∗ (ac eras.) H, om. υ iudice P, iudici B 2 hob P 3 flagitus (iis corr.) P radix om. H 4 sine] n a m. al. B 5 generant n e P, generat (n m. aL) B m∗∗lo (ex mundo) H, malo b 6 pperat (t a m. 2) P, (rat a m. ai.) B perpetranit innocenti H affectauit] bn a, corr. in P 7 mendacis (bu a m. 2) R, mendatis P, mandatis H, mendaciis B testimoniis R post testimonii ras. 2 litt. (um ?) H 8 nonnalos B cο̃∗mercii (n eras., - a m. 2) P, commertii R1 НВ coetus PR1 H, coitus Bv, census s. I. R2, quaestue Hartel foedę (o m.2 add.) R, foedere P, fędę B 9 furto (r ex i) P1, furio (t a m. 2) R 10 plurima R 11 famis B (r1$10plurimaR11famisB aur∗∗ (ea eras. uid.) R, aur∗∗ (es eras.) H facile.. (le ?) P crimen - d facile Ηυ crim∗ amittet (m? eras., a in ras.) P amittitur (d n a m. 2) B, amittitur H, ammittitur B 12 pecaiae R, pecu∗niae (i eras.) H minime] 8. l. m. al. in B diuine H1 B 13 et eras. in H, om. b indemepti et inpunitatem P 14 accipimua to P maribus (io a m. 2) P 15 com P resoluimus] mus a m. 2 S, exsoluimus B uiculie P 16 ille] a. I. R )
229
non exactor, qui talentorum nobis decem milia relaxauit, si propter denarios centum senserit nos strangulare conseruum, saeuis tradi tortoribus cuncta iubeat exigendo, inque carceralem detrusi custodiam penitus egredi non sinamur, donec luamus uniuersa usque ad modum ultimi quadrantis amissa.

ET NE NOS INDVCAS IN TEMPTATIONEM. non quod Dominus, qui lucis uia, pacis est semita, in laqueos quemquam temptationis inducat, sed abhorrens diuinis monitis non parentes, cum eos deserit, introire permittit. omnes enim, qui lubrica . sectantes mundi contagia, retibus deliciosis inclusi, luxus blandae perditionis affectant, a Domino, qui purae uirtutis amator est, derelicti pergunt ingredi, qua se temptatio uoluptuosa pertraxerit. ab hac igitur pedem retro nitamur abducere, semitam potius conterentes angustam, quae tenui calle multis incognita caelestium regnorum subit arduam latenter ad portam.

SED LLBERA NOS A MALO. cum liberari nos a malo deprecamur, bonum esse quem petimus, ut nos liberet, confitemur. nec inmerito sectandus iste qui liberat, ille fugiendus est [*]( 6 Matth. 6, 13 ) [*]( 1 exactor] o ex e H qui ex qua H 2 extra*ngnlare* (m atra eras.) P, nos angulare (stra s. I. m. al.) B consenuum (i eras.) P 3 traditoribus PR1 (tor s. I. m. 2) H, tradi (8. I. m. 1) tortoribiBcf.o.2T6r ndo(gm.2)Pini;Pcarce- toribi B cf. v. 276 exiendo (g m. 2) P inq; P carcelalem (r a m 2) P 4 destruxi P, conclnei B sententiam B egredi] om. H lu∗amus (n eras.) P, us in ras. m. 1 B 5 amissa PH, ammissa BR1 (d a. I. add. m. 2) 6 ne ne B nam (on a m. 2) P 7 niam (m exp.) B pacisq;* (ue eras. uåd.) R est ta PJB, et HB υ lequeos B quemquem H temptionis (ta a I m. 2) B 8 inducit Col. aborrens P parentis P 9 om̃s (i a m. 2) P que P1 corr. m. 2 10 deliciosis (s, a m. 2) P, diliciosis H 11 a om. P1 pure P uirtutis a. I. m. 1 B 13 hanc P ni-tamur (t eras.) B adducere H 14 conterente*s H 15 sub ardnam P1, in mg. subt arduS m. 2 add., sub12 B 17 dep̃ca∗∗∗m̃ B 19 seccandns P1, sectando H )

230
qui trucidat. in hoc enim per bonos fructus arbor est uitae, in illo per malos radix praeuaricationis antiquae. actus namque fructus intellegi euangelica lectio declarauit, ubi Dominus uarias diuersorum mentes aperiens ex suis quemque fructibus id est ex operibus iussit agnosci dicens: ex fructibus eorum cognoscetis eos. siquidem quanta distantia caelum separatur a terris, ignis ab aquis, lumen a tenebris, pax a bellis, uita nihilominus a sepulchris, tantum magnae remotionis abscessu longius bona discernuntur a malis. duplex etenim semper electio deliberationis nostrae famulatur arbitrio, quo uel dextrum teneamus tramitem uel sinistrum, non ignari uel dubii dextram semitam esse iustorum in Abrahae Patriarchae sinu laetantium, laeuam uero profundis impiorum suppliciis deputatam, unde nullus ad alterum per tam grande chaos et abruptae molis inmensum ualeat transmeare periculum. haec est igitur nObis libertas optabilis, ut oues et agni summi pastoris si fuerimus digni censeri, toruos mereamur lupi morsus euadere atque suauissima Christi per pascua largi floris amoenitate gratissima uitam carpere iam securam. [*]( 5 cf. Matth. 7, 16 ) [*]( 1 arbor est (st corr.) P, arborem HBI, arbores υ (arbor Gall.) 2 per OM. P 3 declaratar (G a m. 2) P 4 uaries P I, ap∗eriens B 1 sus B 5 idS PBl agnoeici P 6 eoa] Et multi sunt aliiq; cognoscant sequidem P 7 superatur P 8 magne PH1 9 longuis P1 discernantur (u a m. 2) PH 10 famulatus est H 11 quod (d exp.) R, quo. (d eras.) H teneamus teneamus H ignarus P, igna| ∗∗ri B 12 uel] nec B υ abrahe P patriarche P 18 leuam libri e 14 ad-lterum (a eras.) H, ad ulterum Col. 15 abrute B mo*lis (1 eras.) B immensum B 16 ut s. I. P et (u a m. 2) P 17 tor*uos B 18 lipi HB suauisaima B Christi— gratissima om. B .19 amoenitare P gratissimam P carere P EXPUCIT liber II. INCIPIVNTCAPITVLA LIBRI TERTII. (sequuntur )
231
[*](VN capitula) EXPLICIT CIPITVLA. INCIPITLIBER TERTIVS P, BXPUCIT UBEB SECVNDVS. INCIPIVNTCAPITVTVLA LIBRI TTO. (post cap.) BXPLICIT DB CAPITVLIS LIBRI TERTTI. INCIPIT TEXTVS EIVSDEMDE PRIMO BIGNO VBI DNS DE AQV A VINVM FECIT R, EXPL LIBER PRIMVS WOVI TESTAMENTI. INCIPIVNT CAP LIBRI II.TESTAMENTI EIVSDEM. (sequuntur capitula) ΕΧΡ̅ CAP INCΙΡ̅ LIBER II. DE AQVA IN VINVM VERSA H, om. B, De aqua in uinum conuersa v )
232

Prima Dominus nuptiis interesse dignatus uirtutis suae documenta patefecit, ubi conuiua praecipuus diuinam reserans potestatem non pasci nisus est, sed pauisse. defuerunt namque uina solemnibus, et inter epularum cumulos ferculis adgregatos tantum uacuati iam calices mera siccitate torpebant. terrenus abscesserat potus uidelicet ut caelestis intraret. conuertit Christus ergo tunc latices in uini speciem transeuntes. amiserunt aquae quod natae sunt, aquis indigentes ad potum, undaque nobilior facta quam genita colorem pariter mutauit et nomen. cunctis denique mustum dulce rubebat in poculis ac per omnium iucunda mensarum captos suauitate conuiuas haustus fluminei nectaris ebriabant. stupebant fontium ministri sex hydrias, quas aquis impleuerant, uino redundante fuscatas subitaque Christi totas feruisse uindemia, quippe qui uitis aderat uirtutis colonatu fructifera, sub aetheriae frondis umbraculo nutriens racemos spiritalis pampini semper amoenitate uicturos. [*]( 2 cniaia P, conuiua (ex uiaia) B diuina P 3 pati P aolemnibos RH, solempnibus PB 4 adgregatos (g ex d fec. m. 2) P, agregatos H, aggregatos Bv 5 iam eras. in H, om. v calicis P siccitatis H terrenorum (orum exp., os a m. 2) P 6 abscesserant (n exp.) P acilicet HB" 7 ergo ow. B tam (corr. m. 2) P uni (i a m. 2) H amiserant (a, in ras.) P, ammiserant H 9 undaquae (da ex de) P geniti Hl corr. m. 2 mutauit pariter HBv 10 mu∗stum (1 eras.) P 11 iocunda libri (iucunda corr. H1) mensuram H 12 nectareis P 13 hydrias (i corr.) B fo*catas (a eras.) B 14 totas B (ras. s. l.), tota reD. ferbisse P 16 aderet H colonatu BP (tuf), colono nata H, c. nato B, colona nata 0 nmbracula H )

233

Dehinc regulos quispiam Domino flebiliter supplicabat, ut aegrum morientis filii releuaret incommodum deque sede corporis anxiantis animam labi prohiberet infirmam. tunc larga diuinae potestatis humanitas, quae credenti nil denegat nec donum dilatione suspendit, quod a comitatu fidei non recedit, plenam puero sospitatem uoce praestitit, sermone concessit. ita namque respondit: uade, filius tuus uiuit. quam imperiosa Domini potestas est, quamque magnifica, quae non uicturum annuit, sed iam uiuere designauit! hoc enim diuinitatis est singulare, ut omne cernat praeteritum quicquid decreuerit adfuturum. \'

Inde per diuersas urbes et compita perque rura, uicos et castra salutiferos gressus accomodans, cuncta depulsis morborum uitiis membra sanabat: cum repente de medio stipantis turbae concilio uaria leprosus infelicitate perfusus et obsceno factus candore miserior Dominum sic inquiens postulabat: Domine [*]( 7 Ioh. 4, 50 16 Matth. 8, 2 ) [*]( 1 VBI CIRCVIBAT VRBES CASTELLA SANANS OMKEM INFIRMITATEM B (sequuuntur enim cap. 3 et 4, in capitulis p. 24* recte: IIIde puero eenturionis), idem cap. ordo in P, De filio reguli absente dni uerbo sanato H, De filio regnli resuscitato vel sanato v dehinc PB, inde H Bv regnlas P1 corr. m. 2 Bubplioabat P 2 post filii, se x eras. B 3 corporea υ anxiantis (x ex t) P, an*iantis (corr. ui m. 2) H 4 larga] vel large eras. m H, om. v humantaa-q (ni exp.) P 5 domum PBt (corr. m. rec.) eubpendit H qao4 (d a m. 3) B a] eras. in H, om. B" 6 praestetit B 8 imp*eriosa H quae] que eras. in H, q (ui exp.) P 9 aunuit i libri 10 eernat] t a. I. m. 1 B 11 decreuerat υ adfuturum (f a m. 2) P adfuturum] sequ. m (P)B IIII. DE SOCRVPETRI cf. c. 4 12 de eodd. PB uide supra, de eo quod diaeraa loca i tranent (lustrauerit in capitulis) cunctos sanandos H, de sanitate per multa loca multis restitata b compita domos B per que P et aicos r nicos 8. I. B 13 mormoram 1 14 menbra P, men*bra B cum] caput nouum incipit in HB υ: xpo leprosus dicebat si uis domine potes me sanare H, de leproco sanato uel mundato b 16 infecilitate H pfu∗sus (s eras.) B 16 mis*erior (t eras.) ) [*](B)

234
si uis, potes me mundare. non fuit supplicis isto parua fides in uerbo, qui suae mundationis effectum in diuina tantum uoluntate credidit constitutum. namque ut eum Dominus sancta contigit manu dicens: uolo mundare, confestim bicolor aegritudo discessit, ponensque maculosae cutis horrorem peregrina corpus caruit foeditate. cernebatur a populis repentino mutatus auxilio sanamque proferens iam figuram uera magis in specie suoque minus agnosci uisus est in colore.

Petri socrum uiolenter affectam correptis igne uisceribus anhela febris urguebat, ualidique lampas ardoris aestuantibus acriter medullis insederat. pendebat sors animae trepidantis ambigua inter funus et uitam, gelidaeque mortis aduentus nimia coquebatur flamma membrorum. ast ubi Dominus aegram periculis inuolutam salutifero tactu uisitauit, letale subito fugit incendium uiuaci fonte restinctum, surgensque mulier sospitata, sedulis officiosa seruitiis, quae modo languerat, sui medici fit ministra.

Quin etiam diabolicae feritatis insaniam a membris [*]( 4 Matth. 8, 3 ) [*]( 1 potes* (t eras.) P 2 mondationis ex mandationia H* affectum P in din mutatum P 8 nolnmtate B orederit (credidit eorr. m. 2) P institutum H2 (ex conat.) v 4 sacra rl HB" uoln P 5 macnlose P 6 peregna (ri a m. 2) B post cernebatur ras. 3 — 4 litt. in H 7 mntatnr P, m∗tatus H, motatns I 8 spetia suo quae P, specie* (s eras.) quoque H, specie quoque Bv agnoscit (t exp.) P colore] DB PVERO CENTVRIONISB cf. supra c. 8 9 de PB uide supra, de socru Petri a febribus tacta sanatn H, de socrn Petri febre liberata v affectum P correctis P1 (corr. in correptis) 10 nrg*ebat (n eras.) B nalidoque H lapsa H aestnentibus P 11 insederat] r corr. P 12 in B adnentn coni. Hartel 13 nimio quoq;batur P1, coquebatur corr. m. 2 at HB" 14 tactu salntifero HBv loetale BHB, laetale P 16 sospita P officioso P1, -sa P2 sernitntis H, sernitii B qu∗ae (i eras.) P 17 medioi fit (c, i a m. 2) P 18 VBI nr POTESTATE PRECIPIEBAT SPIRITIB. IMMVNDISR, de spituum eipnlaione nigrorum H, Bpiritibus immundia imperat v diabolice P foeditatis P, seueritatis HBv )

235
saepius humanae misericors conlisionis exclusit, ne in diuinitatis opus insertus saeuiret spiritus non diuinus, passimque cateruis innumeris usum corporis sauciati morbis fugientibus reformauit atque uaria populos clade languoris periculo deficiente subtraxit.