Historiae Adversum Paganos

de Hispania siquidem ilico Galba surrexerat; quo mox oppresso Otho Romae, Vitellius in Germania, Vespasianus in Syria imperia simul atque arma rapuerunt.

probent sane etiam inuiti potentiam simul et clementiam Dei, qui Christianis temporibus offenduntur: quanta celeritate tantorum incendia bellorum et excitata sunt et repressa, cum et antea minimis causis magnae ac diuturnae clades agitarentur et [*]( AVCTORES § 1 Galba-imperium uide cap. 7,13 || qui mox et q. s. Sueton. Galba 11.12.9.17.20 (cf. Eutrop. 7, 16 et Hier. 2084*) § 2 cf. cap. 6 § 6 sqq. § 3 Otho—Syria Eus. 2084* et 2085* ut uid. ) [*]( 1 octingintissimo quarto (s pr. m. 1 in ras., ex t?) sic D 2 nerones (a m. 1 in ras. ex m) D || comperit Ral. cumperit D 8 seuitia B* om. D ||segnitia (om. que) D 4 aduliscentem P 5 adque P1R1. || quo] P m. 3 aut 4, B m. 2, D que P1R1. 6 imperii (i fin. 8. 8. m. 2) P || sui] PD om. B || uthune D 8 legionum illa v 9 Mento D || cohercita] PB quoherciter D 10 ciuile. B (eras. uid. m) B 11 scribunianum D || urbae ante ras. P urbe ante rat. B 12 se a. 8. m. 1 in D 13 milioo D 14 praesso D || romae (a in ras. m. 1 aut 2) B || ger*mania (erasa g inchoata) P 15 adque P\' 16 qui] PD quia (i in. ras. m. 2 et supra a fortasse punctum; fort. quia in qxua corr. deinde i restit.) B 17 ad offenduntur adscr. in marg. uocabulum sed eras. P 18 bellorum (0 m. 1 ex a) D || et] D om. PB || exoitata (ci in ras. m. 1 aut 2) P || ∗∗∗cum (sunt eras. esse potut) B || & in ras. m. fort. 1; fuisse uid. et R || anteam, jnimicis D || ante P ante. B )

quamuis persecutione uexata Ecclesia, quae iudici omnium Christo etiam pro inimicis et persecutoribus supplicaret.

igitur Otho cum, Galba et Pisone Romae interfectis, inter tumultus caedesque inuasisset imperium ac mox creatum imperatorem in Gallia per Germanicas legiones Vitellium conperisset, bellum ciuile molitus tribus primum leuibus proeliis, hoc est uno apud Alpes, alio circa Placentiam, tertio circa locum, quem Castores uocant, contra Vitellianos duces congressus uictor exstitisset, quarto apud Bedriacum proelio cum animaduertisset suos uinci, mense tertio quam imperare coeperat sese interfecit.

Yitellius uictor Romam uenit: ubi cum multa crudeliter ac nequiter ageret, incredibili etiam uoracitatis appetitu humanam uitam probris adgrauaret, postquam de Vespasiano comperit, primum deponere molitus imperium, post a quibusdam animatus Sabinum Vespasiani fratrem, [*]( AVCTORES § 6 inuasisset—molitus..leuibus Eutrop. 7, 17 || tribus .. proeliis — uinci Sueton. Oth. 9 || mense — interfecit fort. Hier. p. 157 (cf. Sueton. Oth. 11 et Eutr. 7,17) § 7—§ 9 Sueton. ViteU. 11.13.15-17, sed § 8 octano .. mense et ultima § 9 etiam—sepultum ex Eutropio 7, 18 ) [*]( 1 malorum (1 in ras. m. 2, ex g fort.) B || fragoris (is in ras. m. 1, ex em?) D 2 superintur D || enim om. D || rome R1 3 eclesia P ęcclesia ante ras. B 5 rome Rl || post iuterfectis rasura apatio hoc uoc. aequans B 7 gismanicas D || comperisset Ral. cumperisset D 8 probeliis D || unum D 10 castores] PR2GKMHVsWN2 castoris DN1v (item apud Suet. legitur) pastores B1 || uitellianos (a fort. al. m. add.) B 11 extitisset PBJ extetisset D || et quartum D || bedriacum] Vat. Beg. 772 (s. x.), Pal. 828 (s. XI) hedriacum PB PorE. WX2 bredria s cum (punctum sub d fortuitum esse potest; cf. infra u. 15 et p. 458, 14) D brediacum O betriacum Palerm. (s. xv) et Vat. 1975 m. 2 (s. XV) soli betriaticum H briacum TO bebriam N bebriacum V3v || proelium D 12 uici R1 18 uitellius (ui m. ant. in ras.; 1 alt. s. s. m. 2) P 14 crudilitate D || ac nequiter om. D 16 appititn D || mtam D || adgradaret D 16 ueapaniano Bl || molitus est X1X1fsh est m. Zt Col. 17 post a] PB7, K2MTOX1X2X3 postea DK1 post B* postea a X4. v; postquam a GN1 || sauinum D || uespassiani P || fratrem (t s. s. m. 2) P )

post deficiente in Vespasiani nomen exercitu suo destitutus adpropinquantibusque iam hostibus trepidus cum se in quandam proximam palatio cellulam contrusisset, turpissime inde protractus cum per uiam sacram nudus duceretur, passim fimum in os eius coniectantibus in forum deductus, octauo quam regnum praesumpserat mense apud Gemonias scalas minutissimorum ictuum crebris conpunctionibus excarnificatus atque inde unco tractus et m Tiberim mersus etiam communi caruit sepultura.

multis autem et nefariis modis per complures dies a Vespasiani militibus, aduersum senatum populumque Romanum indiscreta caede saeuitum est.

Anno ab Vrbe condita DCCCXXV, breui illa quidem sed turbida tyrannorum tempestate discussa, tranquilla sub Vespasiano duce saeuitum rediit.

namque, ut paulo altius repetam, Iudaei post passionem Christi destituti in totum [*]( AVCXORES § 9 Tacitus Hist. 4, 1 ? cap. 9 § 2 Iudaei—circumuenirentur fort. adhibitus Rufinus 2, 26 princ. (cf. 3, 6 et 7) || in Carmelo sqq. Sueton. Veep. 5 et 4 ) [*]( EXPILATORES 15 Anno — DCCCXXV (sic: DCCCXLV) .. p. 460, 12 Titus .. 13 templum —15 duobus excerpsit Seuerus Chron. p. 453 ) [*]( 1 dum D || caetaris D || flauianis (u ex m m. 1) D || capitolium (o ex e corr. ant. m.) P capitulium D 2 compulit] Ral, cumpulit D conp- PR1 || saccen∗soque (eras. u) P succen su.q: D || -qae del. m. fort. 2 in G 3 unum (n m. 1 in ras.) D 5 appropinquantibusque R* aprop- D, -que om. v || tribidus D || quadam PRl 6 construsisset Db || turpisBe R\' 7 passim] passim cunctis v 8 iactantibus h || quo in quã m. antiqua R 9 praesumaerat (pre- D) PD || gemonias (i s. s. m. 1) D 10 conpnnctionibus (con in cο̃∗ ail. m., n altera m ras. m. 2) R conpunccionibus D || adque P1R1D 11 uncontractus D || et in] De in PR || misus D 12 complures] R7D (-ris D) conplures PR1 13 uespaniaai R1 14 seuitum D 15 octingentisimo uicesimo quinto D 16 uespasiano (i ex corr. add. m. 1) D 17 ut a. 8. m. 1 in P || altius] DGς (alcias D) latius PRH anterius KM 18 repetam] D referam PR Ił iudei RXD || distituti∗∗ (fort. ti alt. ita ras.) D )

ad hos Vespasianus a Nerone missus Titum filium suum maiorem inter legatos habuit; nam multas et ualidas legiones secum in Syriam traiecit. itaque cum Iudaeos, multis eorum oppidis captis in urbem Hierosolymorum praecipue ob diem festum congregatos, obsidione clausisset, cognita Neronis morte hortatu plurimorum regum et ducum — maxime losepbi Iudaeorum ducis sententia, qui captus cum in uincla coiceretur, constantissime dixerat, sicut Suetonius refert, continuo se ab eodem sed imperatore soluendum — imperium adoptus est, relictoque in castris ad procurationem obsidionis Hierosolymorum filio Tito, per Alexandriam profectus est Romam; sed cognita [*]( AYCTORES § 3 ad hos—lin. 7 missus Eus. 2084x || 7 Titum— 9 traiecit Sueton. Vesp. 4 || 9 multis — captis Eus. Hier. 2084°; cf. Tacitus Hist. 5, 10 || 9 in urbem Hieros... 11 obsidione clansisset Eus. 2084T ?, cf. Sync. || 10 praecipue-congregatos Eus. 2086 ?; fortasse in urbem-clausisset sec. Tacitum (cf. Sulpic. Seu. Chron. 2, 30 § 3) || 11 cognita —12 ducum ignotus || 12 Iosephi — ducis Hier. 2084* || 13 captus — 15 soluendum Sueton. Vesp. 5 qui laudatur || 15 imperium —17 Romam Hier. 2085a, fort. etiam Sueton. Tit. 5 || 17 cognita sqq. Tacitus Hist. ? (cf. Sueton. Vesp. 7) ) [*]( 1 undique** (1 aut 2 litt. eras.) P 2 reducti D || quae] que in ras. al. m. R -q: D || purtenderet D 3 a om. D || iudaea (altera a m. 2 in ras.) P iudea R\'D || potitus in potitos mox m. ant. in potituros corr. R potiturus D 4 ad] a D 6 aquilae (e eras.; in marg. uocab. erasum) P || caesis* (eras. e) P || uespasianus (altera s m. 2 in ras.) P 7 a nerone] arenone R* || misus D 9 transiecit PH || iudeos R1D 10 urbem P urbe D || hierusolymorum R hierusolemorum D || praecipuae R1D 12 iusephi D || iudeorum R1D || sentenciam D 13 uinola] PD uincula B || coieeretur] PBID coniceretur R2 14 suaetonius R eoetonius D || continue (e in o corr. m. 1) P || sed] esse D 15 adsertus D || relicto D 16 ad c (c del. m. 1) P ad * (erasa c uid.) R || obseditiones (ti erasae et incertae) R1 || hierusolymorum B hyrusolimurum D 17 alezandriae D )

Titus uero magna ac diuturna obsidione Iudaeos premens, machinis cunctisque bellicis molibus non sine multo suorum sanguine tandem muros ciuitatis inrupit. sed ad expugnandam interiorem templi munitionem, quam reclusa multitudo sacerdotum ac principum tuebatur, maiore ui et mora opus fuit.