Historiae Adversum Paganos

Anno eius septimo sub procuratore Iudaeae Cumano in Hierosolymis tanta seditio in diebus azymorum exorta est, ut in portarum exitu populo coartato triginta milia Iudaeorum caede prostrata et conpressione suffocata referantur.

Anno eiusdem nono expulsos per Claudium Vrbe Iudaeos losephus refert. sed me magis Suetonius mouet, qui ait hoc modo: Claudius Iudaeos inpulsore Christo adsidue tumultuantes Roma expulit;

quod, utrum contra Christum tumultuantes Iudaeos coherceri et conprimi iusserit, an etiam Christianos simul uelut cognatae religionis homines uoluerit expelli, nequaquam discernitur. [*]( AVCТORES § 13 Eus. 2064° (ad Cl. a. 5 Arm. et codd. PF) § 14 Eus. 2064\' (ad Cl. a. 7 codd. APFMR) § 15 Anno — Iosephus refert errat Orosius, cf. Moerner p. 102 || Suetonius Claud. 25 ) [*]( EXPILATORES 7 Anno-Iudaeos compilauit Beda De t. r. a. 4007 ) [*]( 1 anno ad imperio (o fin. 8. s. m. 1) D || ther[asiam] P II insulam D 2 xxx PB || spatio (o ex a, m. 1?) B 3 ann[o eius] P || curatore D || iudeae PB iudeaea D || ctl anno (in marg. m. 2: a. cumano, i. e. alibi cumano) P cum anno B cumlano (sic m. 1) D 4 hierusolymis BD || tan[ta sedjitio P 5 populo] propter D (natum ex nota pp) || coarta[to xxx] P || treginta D xxx PB n iudeorum HD 6 suffiragata D ||[refer]antur P 7 nono (o fin. ex am. 1) D || ezpulsus (us in os corr. m. 1 aut 2 P) PD || urbe (u in ras., m. 2?) B || iudeos B* (-ę Rb) 8 (iosephus) P iosepphus D || res〈erant ̃〉 (erant̃ M. 4 m ras. 3 litt.) P || suq tonius B soetonius D 9 (cladius) P || (iudeos) P iudeoa BD || impulsore Rs || adsιduae P adsiduę (prior d m. 3 in s, ę radendo in c corr.) B assidue D 10 (quod utrum con)tra P || utsum D 11 tumul(tuantes) P || iudeos R1D || cohercire D || conprim(i) P conpraemi D comprimi B* || 〈iusserit〉P || (an eti)am P 12 (simul uelut) P || religionis (li 9. 8. m. 3) P religiones R1 relegionis D 13 (uoluerit expelli nequaquam discenit̃〉|tur (discernit̃̃| m. 4, ........|tur m. 1) P ) [*]( 29* )

Verumtamen sequenti anno tanta fames Romae fuit, nt medio foro imperator correptus a populo conuiciis et fragminibus panis turpissime infestatus, aegre per pseudothyrum in Palatium refugiens furorem excitatae plebis euaserit.

Paruo autem intercedente tempore triginta et quinque senatores et trecentos simul equites Romanos minimis causis interfecit; ipse autem manifestis ueneni signis est mortuus.

Anno ab Vrbe condita DCCCVIII Nero Caesar ab Augusto quintus principatum adeptus est mansitque in eo annis non plenis quattuordecim. Gai Caligulae auunculi sui erga omnia uitia ac scelera sectator immo transgressor, petulantiam libidinem luxuriam auaritiam crudelitatem nullo non scelere exercuit; siquidem petulantia percitus omnia paene Italiae ac Graeciae theatra perlustrans, adsumpto etiam uarii uestitus [*]( AVCTORES§ 17 sequenti anno - Romae Eus. 2065\' (ad Cl. a. 10 Arm. et eodd. APFR) II medio foro—refugiens Sueton. Claud. 18 § 18 paruo - interfecit Sueton. Claud. 29 II ipse et q. s. Sueton. Claud. 44 cap. 7 § 1 annis-XIIII] o. 13 M. 7 d. 28 Hier. 2071 II Gaii—sectatorsec. Eutrop. 7,14 || petulantiam-crudelitatem.. exercuit Sueton. Ner. 26 || siquidem-perlustrans ignotus (cf. Syncell. p. 642, 19 Bonn.) II adsumpto — dedeeore sec. Eutrop. 7,14 ) [*]( EXPILATORES 1 sequenti — Romae fuit compilauitBeda De t. r. a. 4007 ) [*]( 1-2 an〈no tanta femes rome fuit at medio) prima n euanida sed non restit. P 2 corr(eptius (ae) a popnlo) P correptos appopolo D n (conuiciis et prominis pa)nis P || conui∗ciis (erasa n ut uid.) B || fracminibus R1. 3 infeeta(tur aegre per pseudotyrum in) P || infestatur D || seudo tyrum B seodothirum D 4 refug(iens) P || pl(ebis euaserit〉 P 6 (pane) sic P || xxx et PR, et om. v 6 senatore〈s et bac simul〉 P || trecentus D coo B || minimis∗∗|(crasae de esse possunt) P 7 manifesti D || ueninee igni, D ||signū(4 in is eorr. m. 1) P 8 octingintissimo octano D ||(nero cesa〉r P || aguito D 9 e(o annis) P 10 quatuor dicim D XIIII PR || gai] PD gal. (fuit ga111 uel gan.) B ||-ligulae D ||erga (a ex o m. I) B ergo sed eras. D 11 (ac scelera 〉 P 12 luxuri〈am〉 u aitera in o corr. m. 1 aut 2 P lnxoriam R1D 13 pentulantia Pa pecnlancia D || pene R2D || ac om. D 14 greciae RD ||adsnmto P assnmpto R2 )

libidinibus porro tantis exagitatus est, ut ne a matre quidem uel sorore ullaue consanguinitatis reuerentia abstinuisse referatur, uirum in uxorem duxerit, ipse a uiro ut uxor acceptus sit.

luxuriae uero tam effrenatae fuit, ut retibus aureis piscaretur, quae purpureis funibus extrahebantur, frigidis et calidis lauaret unguentis. qui etiam numquam minus mille carrucis confecisse iter traditur.

denique urbis Romae incendium uoluptatis suae spectaculum fecit; per sex dies septemque noctes ardens ciuitas regios pauit aspectus;

horrea quadro structa lapide magnaeque illae ueterum insulae, quas discurrens adire flamma non poterat, magnis machinis quondam ad externa bella praeparatis labefactatae atque inflammatae sunt, ad monumentorum bustorumque deuersoria infelici plebe conpulsa.

quod ipse ex altissima illa Maecenatiana turre prospectans laetusque flammae ut aiebat [*]( AVCTORES 1 1 cerycas—superasse Eus. 2083* 1 2 fort. Sueton. Ner. 28 et 29 exceptis tamen uel sorore — reuerentia § 3 luxuriae — unguentis Eutrop. 7, 14 |j qui etiam — traditar Sueton. Ner. 30 § 4—§ 7 Sueton. Ner. 38 et (§ 7 quam iactauerat) Aug. 28, ab Orosio exornata uelut his g 5 quas — poterat ) [*]( EXPILATORES6 retibus-extrahebantur exscripta sunt ab auctore excerptorum codicis Paris. 8818 sacc. XI (Roth ad Sueton. p. XXXIII) ) [*]( 1 decore D II cerycas] PR1D cerracas (sed punctum litterae i, i. e. y, erasum ut esset r) R2 ceriacas T, cerices h II citharistas] R2D (cith m. 2 in ras. ex...t) B chitaristas P II thragoedoa PR tragoedus D 2 supe∗rasse B II libidinibus (bus in ras. m. 1) D 8 ne a] ea D || ulla ue∗ (e in ras. et m. 2) B 4 referencia D 5 sit] D eet PR || effirenato D ineffrenatae (in marg. uocabulum huie adscriptum eras. in P) PR; inusitatae Eutr. 6 redibua D 7 lauaret ungentis (t un m. 2 aut 3 in ras. 5 lilt., n 8. s. m. 3) P II ungentia D 8 conficiM& I*ter (er. n) D 9 urbis in ras. m. 1 D H uoluntatis PR II ezpectaculum P ezspectaculum B\' 10 sex] sex enim v 11 aspectos D || structa (s m. 2 in ras.) P || ∗ueterum D 12 insulae (a m. 2 in ras.) P infulae B H adire flamma] PB (-re ex -rę R) v flamma adire DO 13 Inahinis D 14 adque P1R1. 16 deuersoria] R1 diuersoria (ue m. 1 aut 2 in ras. P) PR2D || compulsa R2 16 meoenatiana (an in ras. m. 1 aut 2 P) PB U lae* tusque] Dςv laetus PR || flamma D || alebant D )

auaritiae autem tam praeruptae exstitit, ut post hoc incendium Vrbis, quam se Augustus ex latericia marmoream reddidisse iactauerat, neminem ad reliquias rerum suarum adire permiserit; cuncta, quae flammae quoquo modo superfuerant, ipse abstulit;

centies centena milia sestertium annua ad expensas a senatu conferri sibi imperauit; plurimos senatorum nulla exstante causa bonis priuauit; negotiatorum omnium sub una die, tormentis quoque adhibitis, omnem penitus censum abstersit.

crudelitatis autem rabie ita efferatus est, ut plurimam senatus partem interfecerit, equestrem ordinem paene destituerit. sed ne parricidiis quidem abstinuit, matrem fratrem sororem uxorem ceterosque omnes cognatos et propinquos sine haesitatione prostrauit.

auxit hanc molem facinorum eius temeritas impietatis in Deum. nam primus Romae Christianos suppliciis et mortibus affecit ac per omnes prouincias pari persecutione excruciari imperauit ipsumque nomen exstirpare [*]( AVCTORES § 8 centies — imperauit Eus. 2083* || plurimos—prinauit Eutrop. 7, 14 || negotiatomm — abetersit ignotus (cf. Sueton. Ner. 32) § 9 pluriraam — interfecerit Eutrop. 7, 14 || eq. ord. — destituerit Sueton. Ner. 37 ? || parricidiis Sueton. Ner. 33-35, Eutr. 7, 14 (Bufin. 2, 24 ?) § 10 Hier. 2084 l. m ac sec. Bulin. 2, 24 et 25 ut uid., exceptis per omnes prouincias pari. ) [*]( 1 iliadaml PRς (a prior m. 1 aut 2 in ras. P) illiadam D eliadem 0 2 tempruptae (e prior in a m. fort. 1) B || pręrũptae D || extitit PR2D 3 latericiam (m eras. PR, in ras. in m. 2 B) PR latericia (ate in ras. m 1) D || iactauerat (n ex n m. 1) D 5 cuncta quae] cunctaeq: D cunctaq; Rl .6 cencies D || seitertium (-cium D) R2D sexcentium PB1 || annua] in mg. alibi ad annuas expensas m. 2h G || expensas a] PG (s a alt. 8. s. m. ut uid. 2 P) expensa P1RD || senatd R2 7 conferri sibi] PB conferre sibi D sibi conferri v || eztante PR 8 negutiatorem D 9 paenitns PB* || abstersit (erait in ras. m, ut uid. 1) R 10 rabiae D rabie (e in ras. m. 2, ex ae ?) B 11 equedtrem] fort. corrigendum eumque, cf. Suet. Ner. 37 eumque [i. e. senatorium] ordinem sublaturum || distnent D 12 nec D 14 auxit] sic aux̃| R auxilium D || temeritatis P1R1 (corr. fort. m. 1 in R) 15 impietatis] P9 (s. s.), R impietatea D, om. P\' 16 perseencionis D 17 eitirpare PR )

moi aceruatim miseram ciuitatem obortae undique oppressere clades. nam subsequente autumno tanta Vrbi pestilentia incubuit, ut triginta milia funerum in rationem Libitinae uenirent. Britannica deinde clades e uestigio accidit, qua duo praecipua oppida magna ciuium sociorumque clade et caede direpta sunt.

praeterea in Oriente magnis Armeniae prouinciis amissis Romanae legiones sub iugum Parthicum missae, aegreque Syria retenta est. in Asia tres urbes, hoc est Laudicia Hierapolis Colossae, terrae motu conciderunt.

at uero Nero postquam Galbam in Hispania imperatorem creatum ab exercitu cognouit, totus animo ac spe concidit. cumque incredibilia perturbandae, immo subruendae reipublicae mala moliretur, hostis a senatu pronuntiatus et ignominiosissime fugiens, ad quartum ab Vrbe lapidem sese ipse interfecit, atque in eo omnis Caesarum familia consumpta est. [*]( AVCTORES § 11 sobsequente] ? || auctumno-§ 12 Sueton. Ner. 39 et (§ 12 amissis .. Parthicum) Eutrop. 7, 14 § 18 usque ad moliretur Sueton. Ner. 42 et 43 || hostis et q. s. Eutrop. 7, 15 (ex hoc solo hostis — pronuntiatus; cf. Mommsen, Chronograph v. J. 354 p. 672) et Hier. 2084\' ) [*]( EXPILATORES 1 Petrum — 2 occidit compilauerunt Gregorius Turon. 1, 24 et Beda De t. r. a. 4021; cf. Iordanis Chron. 235 C* ) [*]( 2 abortae B 3 undig, (i. e. undiquae) 8. 8. m. 1 D || obpreasere D || subsobsequente D || autem.non D 4 pestilentiae (e fin. er.) PB pistilencia D || xxx milia PB 5 libidinae D || brittanica P brittanica (t prior erasa, c add. m. 2) B Brutanica D 6 precipue D || aotiorumque R || cladae P cla∗de (er. u) D 7 caede] prędę (p ex p, r m. 2 in ras.) B || Praeteria R2 || orientem (m del. m. 1 aut 2 in P) PD || arminiis D 8 partecum D 9 misse JB\' || syria in ras. m. ant. P syria* B || retenta (te S. 8. m. 1) D 10 laodicia P landocia D laoditia (i in m. 2) B || colose PB eolusse D, et Colossae h || ad P1R1D 11 spania D 12 cognuit D* || totus (tu 8. 8. m. 1) D 14 mo∗liretur (eras. 1) P 15 interfioet (int m. 1 ex sus ut uid.) D 16 adque PB1 W caesarum omnisD || consumta P )

Anno ab Vrbe condita DCCCXXIIII Galba apud Hispanias usurpauit imperium. qui mox, ut Neronis mortem conperit, Romam uenit; cumque omnes auaritia saeuitia segnitiaque offenderet, Pisonem sibi nobilem industriumque adulescentem in filium atque in regnum adoptauit: cum quo septimo mense imperii sui ab Othone iugulatus est.

Luit Roma caedibus principum excitatisque ciuilibus bellis recentes Christianae religionis iniurias, et signa illa legionum, quae sub aduentu in Vrbem Petri apostoli diuinitus cohercita conuelli nullo modo ad excitandum ciuile bellum ualuerant, quod per Scribonianum parabatur, Petro in Vrbe interfecto et Christianis poenarum diuersitate laniatis toto se Orbe soluerunt.