Historiae Adversum Paganos

Eo defuncto Marcus Antoninus solus reipublicae praefuit. sed in diebus Parthici belli persecutiones Christianorum quarta iam post Neronem uice in Asia et in Gallia graues praecepto eius exstiterunt multique sanctorum martyrio coronati sunt. [*]( AVOTORES § 4 eo—praefuit Ewtr. 8,11 || parsecutiones—coronati sunt Hier. 2183 (cf. codd. MB) ) [*]( EXPILATORES 1 bellum-2 gesserunt exscripsit Beda D. t. r. a. 4131 ) [*]( 1 tutati (n ex a ut uid. corr. m. 1) P 3 annius] D marcus PR, om. V (deinde antonius), Lucius fsh; Orosius, qui supra nomina exscripserat ex Hier., h. I. Eutropianis (8, 10 § 2) Verus Antoninns addidit Annius satis clare loqui sibi uisus (debuit Lucius uel Lucius Annius): nisi forte Annius aeque ac Marcus (PR) a librariis intrusum erit, ut Orosius Eutropiana repetierit suo loco non ambigua sed hic plane faisa || uologeaus] D uologe*sus Pb uologessus B et ut uid. P* Οὐολὁεσσς Sync. Vologaesus fsh, 4 rei] sex D | 5 syriamque] PRv, |siriamque D; Lyciamque h || strenuosissimos PB 6 assirie D isaurie T || ydaspen (ras. sup. e) D ydaspem PB 7 quadrinjlgentis (dr in ras. m. 1) B quo*dringentis (corr. m. 1) D || coepit R* 9 post dum] N1 (sed om. cum), v post modum PB post D post mod (mod uel mod m. T in ras., ex dQ ?, in commodus corr. m. 3) G || sedet] D sedens PB item in ras. Ox sedit T || casu∗ B 10 apoplexian] PB (in marg. unum uocab. eras. in P) abopleziam D; apoplezin Eutr. (itemgue apoplexi Hier. 2185n) || greci D || suffugatus D 11 eo defuncto] eode∗functo (er. m) D 12 persecutioDes (cutiones m. 1 in ras.) P 14 extiterunt PB || martirio D )

secuta est lues plurimis infusa prouinciis, totamque Italiam pestilentia tanta uastauit, ut passim uillae, agri atque oppida sine cultore atque habitatore deserta in ruinas siluasque concesserint.

exercitum uero Romanum canctasque legiones per longinqua late hiberna dispositas ita consumptas ferunt, ut Marcomannicum bellum, quod continuo exortum est, non nisi nouo dilectu militum, quem triennio iugiter apud Carnuntium Marcus Antoninus habuit, gestum fuisse referatur.

hoc quidem bellum prouidentia Dei administratum esse cum plurimis argumentis tum praecipue epistula grauissimi ac modestissimi imperatoris apertissime declaratum est.

nam cum insurrexissent gentes inmanitate barbarae, multitudine innumerabiles, hoc est Marcomanni Quadi Vandali Sarmatae Suebi atque omnis paene Germania, et in Quadorum usque fines progressus exercitus circumuentusque ab hostibus propter aquarum penuriam praesentius sitis quam hostis periculum sustineret: