Historiae Adversum Paganos

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

continuo tamen Domitianus crudeliter in Palatio a suis interfectus est: cuius cadauer populari sandapila per uespillones exportatum atque ignominiosissime sepultum est. [*]( AVCTORES § 5 Hier. 21071 et 2110* (cf. codd. ABFM) g 6 sec. Hier. 2112° § 7 Evtrop. 7, 28 (Hier. 2112°) et Sucton. Dom. 17 ) [*]( EXPILATORES 16 aandapila adsciuit Seuerus Chron. 442 || per uespillones] ex hoc opinor loco laudat Aldhelmus Epist. ad Acirc. p. 298 GHies ) [*]( 1 quantaeque (e prior s. 8. m. 3) R 2 atoriam D 3 sa*l*ustium (uid. sallt- fuisse) B ealostio D || crispom D 4 san*xisse (er. c) B || idem potisimum om. add. in mg. m. 1 D 5 domicianus D || prauissima (a fin. in ras. m. ant.) P 6 histium R1 7 idestque D || efferatur D || stuperbia (er. i) P 8 colit (t deleta) D || in om. D 9 beatissimus (u in ras. m. 1) P beati D || iohannis PR1D 10 pa**thmum (1 aut 2 litt. er. et linea awbd. m. f) P pathmum B paphum D || religatus R || indene R* 11 aceruitate (u in b corr. m. ant.) P || quaestiones R1 12 dauidj sic dd B || adque P1R1 || interfeci (e altera in i corr. m. ant.) P || profetia D 13 inuiditur D (more suo) diffiditur coni. Lessing 11, lp. 96 ed. Mattzahn (14 p. 230 ed. Hempd) 14 possit] PRD posset v 15 domicianus D || a om. D 16 cuiosj et cuius D || popularis andapila (sic) PRD (8 in ras. m. 2, sed a m.1 quoque uid. s fuisse R); ad haec in marg. uocabulum eras. P, publictl fera adn. m. 2 in mg. R || uisphillones PaR1 uespillonis D uesphillones P uespilliones R2, in mg. adnot. sepultores mort? R* || exportatum exportatam (prius deletum m. X) D 17 adque P\'D )

465

Anno ab Vrbe condita DCCCXLVI — quamuis Eutropius quinquagesimum hunc esse annum scripserit — Nerua admodum senex a Petronio praefecto praetorio et Parthenio spadone, interfectore Domitiani, imperator decimus ab Augusto creatus Traianum in regnum adoptauit, per quem reuera adflictae reipublicae diuina prouisione consuluit.

hic primo edicto suo cunctos exules reuocauit — unde et Iohannes apostolus hac generali indulgentia liberatus Ephesum rediit — emensoque anno imperii sui Nerua confectus morbo diem obiit.

Anno ab Vrbe condita DCCCXXVU Traianus, genere Hispanus, undecimus ab Augusto reipublicae gubernacula Nerua tradente suscepit ac per annos decem et nouem tenuit.

apud Agrippinam Galliae urbem insignia sumpsit imperii; mox Germaniam trans Rhenum in pristinum statum reduxit; trans Danuuium multas gentes subegit; regiones autem trabs Euphraten et Tigrin sitas prouincias fecit;

Seleuciam et Ctesiphontem et Babylonem occupauit in persequendis sane Christianis errore deceptus tertius a Nerone, cum passim [*]( AVCTORES cap. 11 § 1 Eutropias — imperator.. Traianum sqq. Eu- tropius 8, 1 (spadone Orosius temere); lin. 4 decimns Hier. 2113; ad lin. 5 sq. cf. Oros. 7, 34 § 2 et § 5 § 2 Hier. 2113g1 (cunctos et hac generali indulgentia temere Orosius) cap. 12 g 1 Traianus sqq. Eutrop. 8, 2, Hier. 2113k et 2114 § 2 Evtrop. 8, 3 § 3 Bier. 2123a (cf. cod. B) et 2124 et (inprimis p. 466, 5 contrarium-legibus) Rufinus 3, 32, ) [*]( 1 octingentissimo quadragissimo sexto D || eotropius D 2 quinquagensimum P et a. ras. R quinquagesimo (pro simo scripserat m-) D || scribserit PR1D || admodo D 4 1 spadone (1 m, ant.) P || domiciani interfectore D 5 triianum R1 || adflictae reipublicae] D ad felicitatem reipublicae P1 R ad felicitatem afflictae reipublicae P3NZ 7 eiulis D || iohannis PRlD 8 generali] regali D 10 octingentissimo quadragissimo septimo D 12 decim et nouem (prioris m linea prima ex t radendo factum) D x et VIIII PR. 13 agripinam B || insigna Ra || sumsit PR* 15 danuuium] D danubium PR || subegit (b a. s. m. 1) P || regionem D 16 eufraten PbRD eufranten Pa || tigrin] D tigrim PB || seuleuciam (e alt. s. s. s. 1) D 17 ctesifomtem (c P) PR esifontem D || babilouem Pa babillonem D 18 cum] con Rl ) [*]( V. ) [*]( 30 )

466
repertos cogi ad sacrificandum idolis ac detrectantes interfici praecepisset plurimique interficerentur, Plinii Secundi, qui inter ceteros iudices persecutor datus fuerat, relatu admonitus, eos homines praeter confessionem Christi honestaque conuenticula nihil contrarium Romanis legibus facere, fiducia sane innocentis confessionis nemini mortem grauem ac formidulosam uideri, rescriptis ilico lenioribus temperauit edictum.

uerumtamen continuo Romae aurea domus, a Nerone totis priuatis publicisque rebus inpensis condita, repentino conflagrauit incendio, ut intellegeretur missa etiam ab alio persecutio in ipsius potissime monumentis, a quo primum exorta esset, atque in ipso auctore puniri.

terrae motu quattuor urbes Asiae subuersae, Elea Myrina Pitane Cyme, et Graeciae ciuitates duae, Opuntiorum et Oritorum; tres Galatiae ciuitates eodem terrae motu dirutae; Pantheum Romae fulmine concrematum; [*]( AVCTORES § 4 Romae—domus..conflagrauit incendio Hier. 2120 § 5 terrae motu-Oritorum Hier. 2121 || tres Galatiae-dirutae Hier. 2127d (eodem ab Orosio add.) || Pantheum—concrematum Hier. 2127° || terrae motus-ciuitatem Hier. 2130h ) [*]( 1 repertus P1 interceptus D || detractantiB D || interfeci PR1 2 praecipiBset RID (corr. R3) || interfecerentur (e altera in i corr. m. 1) P || Mplinii (eras. p.) P plenii** (ii in ras. m. 1) D 3 cęteros R1 (corr. m. 3) citerus D || persecutur (sic) D || erat D || admonitus R1 4 conuenticula (cula. m. 1 in ras.) P 6 memini P1 || formidulosam (formi m. 1 in ras.) P formidolosam R2 furmidolusam D 7 rescribtis PR1 (corr. R3) || lumuribus (punct. ut alia multa sunt fortuitum esse potest) D 8 rom*e* (e ex ae) B\' romq R\' || ad priuatis in marg. uocabtdum er. P 9 publicisque] **pplicisq; (pp in pub m. 3) B || impensis R3 10 ut int.] Ue telle geretur D || aliis D 11 ipsius] psis D || potissimę (corr. m. ant.) P potissime a. r. B || monimentis p. ras. R || adque P1R1 12 quatuur D 13 elea] PRDς elia G alea H clea 0 Helea v || myrina] PR1 mirina D smyrna R2 || pytha necame D pithia nicenae (tn mg. [i]ud b pitane cume m. P) G || pytane PR1 (coni. c. seqq. R) pyta:ne (coni. c. seqq.) R2, pithan TO || cyme] PB cime TO; Syme corr. v || greciae RD 14 opintiorum P opyntiorum B opintorium D || oritorium D 15 pantheum] PR panteum D || romae (r in ras. m. 1) P || concredatum (corr. m. I) P )

467
terrae motus in Antiochia paene totam subruit ciuitatem.

incredibili deinde motu sub uno tempore Iudaei quasi rabie efferati per diuersas terrarum partes exarserunt nam et per totam Libyam aduersus incolas atrocissima bella gesserunt: quae adeo tunc interfectis cultoribus desolata est, ut, nisi postea Hadrianus imperator collectas illuc aliunde colonias deduxisset, uacua penitus terra abraso habitatore mansisset.

Aegyptum uero totam et Cyrenen et Thebaidam cruentis seditionibus turbauerunt. in Alexandria autem commisso proelio uicti et adtriti sunt. in Mesopotamia quoque rebellantibus iussu imperatoris bellum inlatum est. itaque multa milia eorum uasta caede deleta sunt.

sane Salaminam urbem Cypri interfectis omnibus accolis deleuerunt. Traianus, ut quidam ferunt, apud Seleuciam Isauriae urbem profluuio uentris extinctus est.

Anno ab Vrbe condita DCCCLXVII Hadrianus, consobrinae Traiani filius, duodecimus ab Augusto principatum adeptus, uno et uiginti annis imperauit.

hic per Quadratum discipulum [*]( AVCTORBS § 6 sec. Bier. 2137b § 7 sec. Hier. 2130A § 8 Hier. 2132lm cap. 18 § 1 Hier. 2133n § 2 Bier. 2142 (cf. Iaemcke De uitae Hadr. scriptt. Halis 1875 p. 38) ) [*]( EXPILATORES 18 hio per - p. 468, 3 instructus .. praecepit—per epistulam.. 5 Christianos — 6 damnare compilauit Beda D. t. r. a. 4090 ) [*]( 1 in aatiochia] T in anthiocia P in anthiotio B* in anthiochia B* in antiochiam D in anthioniciam (in om. K) KM antiochiam v antiochiae 0 || totam (o in ras. m. 2) B || incredibile (e fin. in i corr. m. 2 aut 3) P incredibili* B 2 motusl ab D || indei B* || rabiae P et a. ras. B 3 exarsaerunt (a alt. del. m. I) P 4 lybiam PB lidiam D H aduersas R1 6 adeS (u in ras. m. 1) D 6 illuc post colonias traiecit h 7 paenitns P et a. ras. B 8 aegiptum D || thebaidam] PD thebaidan (i ex n) B; Thebaida corr. v 9 praelio D 10 attriti R2 atriti D || im D 11 imperato*****ris B || bello D 12 sanes alaminam P1 sane* salaminam P2 sams salmiinam D || cybri D N 14 seleucia P1 seleutiam B || *isauriae P 16 DCCCLXVII] P octingentissimo sexaginsimo septimo D, item g - D ccc LX.VIII. sic (.LX. in ras. m. 1) B, octingentesimo qainquagesimo eeptimo sic G DCOCLXXI N || consobrinae] PB consubrinae D, consobrini (ex Vita Hadr. 1) h 17 prinoipatum (nci in ras. m. X) B 18 nno et xx PB || per om. D || dirupulam D ) [*](30* )

468
apostolorum et Aristidem Atheniensem, uirum fide sapientiaque plenum, et per Serenum Granium legatum libris de Christiana religione conpositis instructus atque eruditus, praecepit per epistulam ad Minucium Fundanum proconsule Asiae datam ut nemini liceret Christianos sine obiectu criminis aut probatione damnare;

idemque continuo pater patriae in senatu ultra morem maiorum appellatur et uxor eius Augusta. Hadrianus rempublicam iustissimis legibus ordinauit; bellum contra Sauromatas gessit et uicit.

Iudaeos sane, perturbatioae scelerum suorum exagitatos et Palaestinam prouinciam quondam suam depopulantes, ultima caede perdomuit, ultusque est Christianos, quos illi Cocheba duce, cur sibi aduersum Romanos non adsentarentur, excruciabant;

praecepitque, ne cui Iudaeo introeundi Hierosolymam esset licentia, Christianis [*]( AVCTORES § 3 pater patriae..appellatur—Augusta. Hier. 2144b || Hadrianus — ordinauit ? (sec. Hier. 21361 ?) || bellum — gessit Hier. 2136x § 4 et § 5 usque ad licentia Hw. 214sa. 2149b. 2150 § 5 Christianis — permissa sec. Hier. 2151 ? || quam ipse — pxaecepit sec. Hier. 2152 ) [*]( ExPILATORES 9 Iudaeos -11 perdomuit..13 praecepitque — 14 licentia, p. 469, 1 quam ipse — 3 praecepit compilauit Beda D. t. r. a. 4090 13—p. 469, 4 hinc talia conscripsit anno DCCCLXXXVII [scil. sub finem imperii Hadriani, nisi numerus corruptus est] Adrianna Hierusalem Christianis datam Heliam nocat Seuerua Ghron. p. 453 ) [*]( 1 aristiden PR || athiniensem D 2 serenum granium] PRDg Berenium (sed i s. 8. in 0) granium OW; serenus (serenius F) granius Hier. ; cf. Euseb. Hist. eccl. 4, 8 et 9 Schwegler 8 relegione R1 || _oompositis B* || adque P1R1 4 epistolam R* ipistolam D || minutium B || fnndianum (i eros.) P fundanium (prioris n prior hasta fori. erasa est) D || proconsule] P proconsole D proconsulē (x fort. m. 2) B -lem v || asiae om. D 5 nimini R1 niminem D 6 dampnare o. ras. R || idem quoque υ 8 legibus (bus in ras. m, 2) P 9 auromatas Ra saromatas D || gessit s. s. m. 1 D || Indeos Bl || sane (a in ras., m. 2?) B 10 scelerum suorum (in ras. m. 1) P || palestinam PRD || quandam PaR1 condam D , 12 illicho cheba Hl ilico cheba RMH2 ilico theba TO cho cheba in ras, paullo ampl. G\' || cocheba] PBlD cotheba R2υ chocheba N || cur] PRς. -tnr D quur KM quod v || **aduersum B 13 assentirentur R2 U praeoaepitque P* praecipitque D 14 iadeo R1 H hierosolymã ( ̃ add. m. 2) PB hierusolimam D )

469
tantum ciuitate permissa: quam ipse in optimum statum murorum exstructione reparauit et Aeliam uooari de praenomine suo praecepit.

| Anno ab Vrbe condita DCCCLxxxvm Antoninus cognomento Pius tertius decimus ab Augusto imperator creatus cum liberis suis Aurelio et Lucio uiginti et non plenis tribus annis. rempublicam gubernauit adeo tranquille et sancte, ut merito Pius et pater patriae nominatus sit.

huius tamen temporibus Valentinus haeresiarches et Cerdo magister Marcionis Romam uenerunt. uerum Iustinus philosophus librum pro Christiana religione compositum Antonino tradidit benignumque eum erga Christianos homines fecit. Antoninus ad duodecimum ab Vrbe lapidem morbo correptus interiit.