Historiae Adversum Paganos

his repente silua erumpentibus exercitus [*]( AVCTORES § 15 Orosius ipse summam subduxit sed perperam (debebat esse 282000) § 16 Caesar B. G. 2, 19.25.26.28 ) [*]( EXPILATORES 7 habuerunt—p. 373, 3 deleuit excerpsit Paulus 141 ) [*]( 1 bellouagui] PBUa bellouagi** R bellouacui LUb bellobagui D || uirtutis L 2 haVere L || sexagenta D tx P XL (sic) RB || suessones] PRDβ suessonos L Suessiones h 3 quinquagenta D L PR || eneruii (sed pr. e ex corr. add.) P nerui RD 4 adeos D || tempus|| L 6 iocunditas PR || afferret R3 offerret D 7 quinquagenta D L PR n atrebates (at prius 8. s. m. 2) R atrebatis L atrabates D || etiam et] LPRDβ et sh 8 decim D x PR || morini] mor.jn D || xxv PR || ante menapi haec morini xxv mil repetita sed erasa sunt in B || haec menapi-decem milia om. sed in imo mg. add. P || menapii] D menapi LPR menappi β 9 VIIII PR || decim D x PR || uelocases DS ueloccases 8 || ueromandi] LPRD uelomandi B, Veromandui h 10 aequi R1 || decim D x PR || aduatuci] DU atuatuti L atuati P attuati B atuatus e Aduatici h || decem et octo] L decimetocto (et in ras. m. 1) D XVIII PR || condurses] PRβ condurres D condureses L; Condrusi v 11 eborones] LPRD (sed e pr. ex o corr. m. 2 R) eburones βv, cf. cap. 10 || caerosi] LPBD cerosi\' Caeresi v || caemanni R* cemani (-nni 8) O1B, cenomanni 0\' 12 quadragenta D XL P X (sic) R || ita] PRD om. L; Itaque TO et ita v || ducenta septuaginta (-enta D) duo LD 18 crumpentibus L || exercitus caesaris om. D )

Igitur Caesar magnis in Gallia rebus gestis cum in Italiam proficisci decreuisset, Galbam cum legione duodecima ad Veragros Sedunosque misit.

qui cum hiemandi causa in uico Veragrorum, cui nomen erat Octodurus, consedisset mediamque oppidi partem, quae torrente distinguebatur, accolis concessisset, quadam die eosdem discessisse per noctem ac proximo insedisse colli uidet.

quippe illi paucitatem uix mediae legionis despectui habentes ultroneam sibi praedam nullo cessuram negotio arbitrabantur finitimosque suos in hanc caedis ac praedae societatem uocauerant.

igitur Galba tam praesentibus periculis circumsaepto ac trepido atque inter uanas consultationes certi consilii incerto, repente Galli descensu montis effusi castra inperfecta circumdant, raros per uallum propugnatores saxis telisque onerant.

cumque iam castra inrumperentur, Pacuuii primipilaris et Voluseni tribuni consilio cuncti Romani portis eruperunt incautosque subito adgressi hostes primum perturbauerunt, deinde in fugam uersos miserabili strage [*]( AVCTORES § 1—§ 5 Caesar B. O. 3, 1-6 ) [*]( 1 pertubbatus D || adque P1R1 || Buorum (uo in ras. m. 1) D 2 ortatu PR1 || aggressus R\' adgresus D 8 internicionem P internitionem (it m. 2 in et B) RD 4 italia PD 5 duodecima] duodecima Ilia (a pr. in ras. ex m m. 1) D 6 ueragres PB beragros ....D .|| sedunosque (o in ras.) P sedunus quae D 7 beragrorum D || octodorus R\' *octo|durus (er. c ?) D 8 torrentes D || cocolis L 9 quadam die eosdem om. L || eosdem] eodem D || noctem (c 8. s. m. 1) D || ac (c 8. s. m. 1) B 10 collei (e del.) L collo D 11 cessuram] cae*suram (er. s) B 13 uocauerunt D || tam L 14 circumsepto (epto in ras. m. 1 B, -tu D) PBD || adque P || ua|cuarias L || consulationes R1 15 consilii (i fin. ex corr. ut uid. add. m. 1) D || galli* (er. c?) D || diMensu LD 16 imp- R3 || circumdant (nt in ras. m. I) D || |propugnaturus D 17 irr- B3 18 pacubii D; P. Sextius Baculus uocatur Caesari h. I. (3, 5); 2, 25; 6, 88 ||. uolusini PB uolusiani D || cunctis Lmt- dolfus 6, 18 et (eoU. 6, 10 § 8) Grubits 19 aggressi R3 )

Igitur Caesar cum iam pacatae uniuersas Galliarum gentes putaret, ad nouum et maximum bellum retractus est.

namque dum P. Crassus adulescens cum legione septima Oceano tenus apud Andicauos hiemat, Veneti ceterique confines repente in arma coniurant, legatos Romanorum uinciunt eosque ita demum se reddituros, si obsides suos recipiant, Romanis indicant.

socios sibi ad id bellum Osismos Lexouios Namnetes Ambiuaritos Morinos Diablintes et Menapios adsciscunt; auxilia quoque a Britannia arcessunt.

Caesar per Crassum de rebellione dediticiarum gentium certior factus, quamuis intellegeret ineundi belli difficultas esset, tamen rem tanti negotii non neglegendam ratus, ne ceteris exemplo eiusmodi audendi

licentia laxaretur, itaque terrestri proelio persequi hostes frustra adgressus — quippe cum hostes per interfusa ex Oceano aestuaria atque inaccessos recessus tutis terrarum sinibus [*]( AVCTORES § 6—§ 17 Caesar B. G. 3, 7—10.14.9.(12.) 14.13- 16 et (§ 17 ad omnia consilia mobili) 4, 5; insunt Orosiana cum alia tum haec: § 15 suspensis uelis, § 16 incensis—nauibus, § 17 per tormenta ) [*]( 1 trigenta D xxx PR || caesa] i. e. uicta 3 paotaa D || gallearum D 4 retractatus LP sed ta del. in P 5 pubtius PRD II adulicens D 6 andicauos] LPRKMHT andigabos D andicabos G1 andecauos G2O1 andegauos G2O2; in Andibus Caesaris codd. ueneti] LR uenetii P uenedici D 7 coninrant (n in ras. m. 1) D || d.emum R 8 se om. L || si∗∗ PR || repcipiant** (p prior del.; rasura est 1 uel 2 litterarum) P || indicunt 0 9 osismos] L ossismos PB osissimus (in ras. angustiore m. 1) D || lexobios D, cf. § 18|| namnetes] LPR namneter D; Nannetes h || ambiuanitos L ambiuaritas PB ambibaritos D 10 morenos D || diablintes] LPRD; Diablintres h || a∗sciscunt (eras. d, m ras. s m. 3 sed erasa) R 11 brittania PR2D || arcissunt D aocersunt R2 || rebellione (ellione in ras. m. 1) D 12 dediticiarum] LPRlD (c in t R1) deditiarum X2 dediciarum W deditarum 0 ut uid., fsh 14 neglegeudiam (sed i del.) L || ratus] LPSDG1 est ante ratus sed ut glossa s. 8. G2 ratus est fsh || audendi] P audiendi (sed i pr. er. RD) LRD 15 itaque om. L || terrestria D || praelio D || persequi (s radendo ex r) D 16 aggressus R2 || per om. D 17 aestuariatque L || adque P1R1 || inaccessu∗ P inaccessus (ac in ras. m. 1 D) RD || recessu∗ P recessusque (que add. al. m.) B || sinibus] LPRD finibus e )

per quem in Oceanum deductae mox ut hostibus uisae sunt, continuo ducentae uiginti naues eorum paratae atque omni genere armorum instructissimae progressae portu ex aduerso constiterunt.

Bruto circumspioienti imparem longe nauium esse conflictum, quia barbarorum naues solido robore intextae cauernisque praeualidis obduratae saxorum modo adactus rostratarum ictus retundebant,

hoc primum auxilio fuit quod falces acutissimas non pertinaciter contis praefixas funibus autem subnexas parauerat, quibus cum opus esset adprehensos eminus rudentes subductis hastilibus per funem falcem retrahendo succiderent.

his celeriter expeditis disrumpi hostilium antemnarum armamenta praecepit : ita antemnis ruentibus conplures ilico naues uelut captas immobiles reddidit.

alii hoc periculo territi, suspensis uelis qua uentus intenderet fugere conati, cessante mox uento destituti ludibrio fuere Romanis;

itaque incensis omnibus nauibus interfectisque his qui pugnauerant Gallis, reliqui sese omnes dediderunt.

sed Caesar maxime ob iniuriam legatorum et ut genti ad omnia consilia mobili terribilis exempli notam inureret, cunctis principibus [*]( 1 ligero LPR legere D ligere O ligerio TO 2 quę̃ C et , add. al. m.) R || ocenum R1 || uisa D 3 ducenti nigenti D ccxx PR || adque PR1 4 ex (x ex corr. add.) P U aduersu PR1 5 constitaerunt L || circumspicienti (picienti in ras. m. 1) R || inparem PB\'D 6 barbarum D 7 praeualidis (di in ras. m. 1) R || obduratae (e add. m. 2) ex asorum P obdurata.. Morum R1 8 rostrarum PB ∗rustrarum (er. pF) D || retundebã (i. e. -ban) in -bãnt corr. L || auxilium D 9 cunctis in contis corr. L 10 adprehensos (d s. s.) L adpraebensos (-us D) PRD 11 subducti D || hostilibus La rastibus D 12 celereter P* || disrumpi PR disrumpe D rumpi L || bostilium incipit S hostium PB 13 antem.narum (er. p) R || antem∗nis (er. p) R 14 c(on)plures S complures R2 || ueli〈it〉 S || castas R1 || inmobiles PR1 || alio L 15 intendere D 16 ludibri(o) S 17 su〈c〉censis S || nauibus om. D || pugnauerunt D* 18 gallis] LS1RbD galli S2PRa || se〈se?〉 S || dederunt P* dedirunt D 19 maxime SRa || utgenti ex uiginti corr. L || consilium mobili (u in a ut uid. corr. m.t)D 90 mobili terribilis (litt. bili ter in ras.) P || no(tam) desinit S )

isdem diebus Titurius Sabinus Aulercos Eburouices Lixouiosque, qui primates suos, cur auctores belli resuscitandi esse nollent, interfecerant, eruptione facta incredibili caede deleuit.

Poblius uero Crassus cum in Aquitaniam peruenisset, bello exceptus est. namque Sontiates magno equitatu pedestribusque copiis praeualidis Romanos adorti diu grauiter turbauerunt;