Historiae Adversum Paganos

Caesar similiter octoginta cohortes triplici ordine disposuit , cui fuerunt minus quam triginta milia peditum, equites mille.

uidere ibi et gemere erat contractas Romanorum uires in campis Pharsalicis ad occisionem mutuam constitisse, quas si concordia rexisset, nulli populi, nulli reges ferre potuissent.

prima congressione equitatus Pompei pulsus sinistra latera nudauit. deinde cum diu utrimque dubia sorte caederentur atque ex alia parte Pompeius inter hortandum diceret parce ciuibus nec tamen faceret, ex alia uero Caesar hoc faceret, quod urgeret dicens miles, faciem feri, tandem uniuersus Pompei fugit exercitus, castraque direpta.

sunt. caesa sunt in eo proelio Pompeianorum quindecim milia, centuriones triginta et tres. hic exitus pugnae ad Palaeopharsalum fuit. Pompeius fugiens in ostio Penei amnis onerariam nauem nanctus in Asiam transiit. [*]( EXPILATORES 5 Caesar — 7 mille, 10 prima —17 tres compilauit comm. Bern. Lucani 7, 521 11 cum diu—16 castraque exacripsit Paulus 156 .157 18 Pompeius—p. 401, 1 uenit exscripsit comm. Bern. Lucanis, 33 ) [*]( 1 utrumque D || octogento et octo D LXXX et VIII (VIII ex VIIII P) PB 2 ferunt D || quatragenta D XL PR 8 sexcenti D DC PB || D PB 4 uenatores equitesque D senatoresque L. 5 ∗∗leuium B || LXXX PB 6 cui om. D || minns] LPR1D non minus R2v, cf. Eutrop. 6, 20 extr. 7 XXX. mil. L xxx mil. P XXX. mił. B 9 occidionem L || nullo populi L nulli popouli (sed 0 alt. del.) P 10 potuisset Ra || congressio D 11 pompei] LPRD || nadauit (corr. al. m.) R1 12 diu] duo D || utrique L || cederentur LP || adque PR1 14: hoc faceret] hoc faoeret et B 15 ferit D || pompei] LPRDB16 pompei annorum R1 17 xv milia PB || centyriones L || trigenta et tris D XXIII PB 18 paleopharslum LPRD 19 nactas B\' )

inde per Cyprom in Aegyptum uenit ibique mox ut litus attigit, iussu Ptolemaei adulescentis in gratiam Caesaris uictoris occisus est. Pompei uxor filiique fugerunt; cetera Pompeiana classis direpta est omnibus qui in ea erant crudelissime trucidatis, ibique et Pompeius Bithynicus occisus est. Lentulus uero uir consularis apud Pelusium interfectus est.

Caesar conpositis apud Thessaliam rebus Alemndriam uenit perlatoque ad se ac uiso Pompei capite anuloque fleuit; cumque se in regiam recepisset, eludebatur a tutoribus, quominus pecuniam acciperet, templa sua astu spoliantibus, ut et regios thesauros uacuos esse ostenderent et in inuidiam Caesaris populum concitarent.

praeterea Achillas dux regius, imbutus semel Pompei sanguine, Caesaris quoque necem meditabatur. nam iussus exercitum dimittere, cui praeerat, uiginti milium armatorum, non modo spreuit imperium, uerum et aciem direxit.

in ipso proelio regia classis forte subducta iubetur incendi. ea flamma cum partem quoque urbis [*]( AVCTORES § 28—§ 81 Liuius 112 (ad § 81 cf. Seneca De tran- quill. animi 9 § 5 quicudem narrat Liuium laudans) ) [*]( EXPILATORES 1 mox—7 interfectus est compilaut comm. Bern. Lucani 8,560 7 Caesar— p. 402, 2 exussit compilauit comm. Bern. Lucani 10 pr. ) [*]( 2 adtigit (d in t corr. m. 8 R) PE || iussu in ras. P || ptolemei LP ptolomei B ptnlomei (p ex b m. 1) D n aduliscentis (carr. m. 3 R) R1D 8 filique D 4 pompeianae P pompei ana∗ B || clas∗sis (prior s in ras.) P classis (si in ras.) B 5 trucidati sunt| (sunt fort. ex corr. add. m. 1, part- in ras. , uel alius clausulae?) D || Sibiquae pompeius (S erasa) D || bithicus P1 bythinicus, P2R bytthinicus D 6 consolaris (corr. m. 3) R1 || interfectus] occisus L1 exoccisus et m marg. : ex .̑ | alibi| interfectus L2 7 compositis PB || thesaliam Ra 8 anu∗loque (erasa ł) P anoloque D 9 cumque Be om. D || eludebatur a tutoribus] eluniam, auetoribus D 11 thensaurus D || oetenderet R1 12 regius] reus D 13 inbutus (imb- R2) PR2 imputaus (prior n a. s. m. 1) D 14 XX. milium L XX milia PR 16 praebuit D 16 regi L 17 incendi ea] incenea D ) [*]( V. ) [*]( 26 )

unde quamlibet hodieque in templis extent, quae et nos uidimus, armaria librorum, quibus direptis exinanita ea a nostris hominibus nostris temporibus memorent — quod quidem uerum est —, tamen honestius creditur alios libros fuisse quaesitos, qui pristinas studiorum curas aemularentur, quam aliam ullam tunc fuisse bibliothecam, quae extra quadringenta milia librorum fuisse ac per hoc euasisse credatur.

Caesar postea insulam, ubi Pharos est, cepit. eo Achillas cum Gabinianis militibus uenit. ingens pugna commissa est: magna ibi Caesarianorum militum multitudo cecidit, omnes etiam interfectores Pompei interfecti sunt.