Historiae Adversum Paganos

ita hoc tutissimo uincendi genere securus in Italiam rediit. [*]( AVCТORES § 15 Caesar B. G. 6, 5 et 6 § 16 Caesar B. G. 6, 7 et 8 § 17 et § 18 Caesar B. G. 6, 29 et 30 § 19 et § 20 Caesar B. G. 6, 34 et 35 § 21 Caesar B. G. 6. 44 ) [*]( 1 menapos LSPRD || ∗qui (eras. t) S n immensas R2D n adque SP1R1 2 impeditissimas R3D 3 inua〈d〉it 8 || agitare PaR1 || subplices R1 4 recep〈it labi〉enus 8 || lauienus PR || pręli〈o〉 8 || treueroram] SPR triuerorum L triuirorum D 5 prouocatas L proucatas Da 6 i〈u〉ngerentur 8 7 〈cae〉sar 8 || cotae (ae in tę 2) R1 8 ambiorigem] SPb ambioregem LPaD cambionλ̣em (x in ras. m. 2, mox ab ead. ut uid. in c corr.) B || eborones D 9 cõperit (i. e. comp-) B 10 t(o)tius 8 || adque SP1R1 11 trenerorum] SR treuerororum P triuerorum L triuirorum D 12 quinquaginta] L quin.quagenta D L SPR quingentis GN (scil. ex Caesare), quingenta v || millia v 18 sui D U fo〈re〉 8 || obstructas P1 obstrusas PTZ 14 〈noti〉ssimum S || quererent omn(em galliam) desinit 8 16 arduena D || sibia L 18 romani] romam R1 19 tutissima R1 )

Igitur Caesare in Italiam reuerso Gallia. rursus in arma coniurat multique simul populi coeunt. dux his Vercingetorix fuit, cuius consilio statim omnes Galli ciuitates suas ultro incenderunt: prima a suis incensa Biturigo.

inde ad Caesarem, qui magnis itineribus per Narbonensem prouinciam clam ad exercitum recucurrerat, impetum faciunt.

Caesar tunc oppidum nomine Caenapum obsidione concluserat: quod diu oppugnatum, tandem post multas Romanorum clades pluuio die, cum hostiluim machinarum agmenta neruique elanguerant, adplicitis turribus captum atque deletum est.

quadraginta milia ibi hominum fuisse referuntur: ex quibus uix octoginta per fugam lapsi ad proxima Gallorum castra uenerunt.

praeterea Aruerni ceterique confines, sollicitatis etiam ad se Aeduis, multis aduersum Caesarem proeliis bellauerunt.

qui cum se pugnando fatigati in quoddam castellum recepissent, milites praedae inhiantes ad expugnationem oppidi animum intendunt, frustra [*]( AVCTORES § 1 Igitur-coeunt Caesar B. G. 7, 1—3, dux—Biturigo (!) 7, 4.14.15 § 2 Caesar B. G. 7, 12.16.7. 9 § 3 et § 4 Caesar B. G. 7, (de Genabo male huc inlato pro Auarico cf. 11 et 28). 13.16—28, a quo tamen aliena sunt cum hostilium—elanguerant § 5 Caes. B. G. 7, 37-43 § 6 Caes. B. G. 7, 44—51 ) [*]( 1 gallia] galliam L 2 hic in hia corr. L || uercingetorix] L uergingetorix PR1 uergen∗∗|corix R2 uergingentor ex D 4 a suis om. L II biturigo] Dv bitorigo LPR 5 itineribua (iti in ras. ampliore) P II narbononsem Ra 6 recucurrerat] L recurrerat PRD ||. opidum B\' copidum D 7 caenapum] LPR conapum D cenapum v; genabum Caesar || obsidi∗one P || conclusaerat Pa || oppugnatum (op ex corr. add.) P 8 romarum (no m. 3) L 9 agmenta] LPaR1 augmenta PbR2D amenta fsh II elanguerant] LPRD languerent fsh || applicitis R3 adplic tis D 10 adque PR1 II quadragenta D XL. PB quadringenta L || ibi milia L 11 ex] L e PRDv II octuagenta D ʟxxx PR; uix DCCC Caesar 12 lapsi] LPRD elapsi fsh || proximam Pa II galorum D || aruerni] D aruenni L rarueṇni P aruerenni (en del m. 2, prius deleuerat litteras ner) B 13 cater, | q (, est interpunctio, q i. q. quae) D 14 aduersus D II praeliis D || qai] q (i. I. quae) D || se pugnando] repugnando D 15 fatigati ∗∗ in (ti et in in ras. 8. 1) B || fatigando in pugnando corr. L U in om. u. extr. D || quodam R1D || recipissent R1D 16 insantis D )

dum haec ad Alesiam geruntur, Vercingetorix, quem omnes consensu pari regem praeoptauerant, suadet, uti ex tota Gallia omnes, qui arma ferre possint, huic bello praesto sint. hoc enim esse unum bellum, quo aut perpetua. libertas ant aeterna seruitus aut mors omnium consequatur.

itaque absque eo numero, quem infinitum ante contraxerat, equitum circiter octo milia, peditum ducenta et quinquaginta milia contracta sunt.

dehinc duo colles sibi inuicem obuersos Romani Gallique ceperunt. unde multis saepe eruptionibus et uariis prouentibus proeliantes, tandem Romani. praecipua Germanorum equitum, quos sibi iamdudum amicos nunc in auxilium acciuerant, uirtute uirtute.

Vercingetorix alia die congregatis omnibus, qui fuga euaserant, dixit se auctorem bona fide defendendae libertatis atque inrumpendi foederis fuisse et nunc, siue Romanis sese ad mortem omnes offerant siue se solum pro omnibus dedant, paratum animo fore.

itaque Galli uoluntatem, quam pudore aliquamdiu [*]( AVCTORES § 7 Caesar B. G. 7, 75.63.71, cf. 89 et 77; haec dum haec ad Alesiam ger. oscitanter exscripta ex 7, 75 § 8 Cae- sar B. G. 7, 76 § 9 Caesar B. G. 7, 79-88.65.(13) § 10 et § 11 Caes. B. G. 7, 89 exceptis § 11 itaque—precantes Orosianis ) [*]( 2 praessus PaRaD || perdita parte L 3 aufuit D || halesiam D halestam LP helestam B elestam G 4 uergingetorix L uergingitorix P uergen|∗∗torix (e alt. ex i m. 2) B uergigento rex D || praeoptauerunt D 5 uti] ut ḥι̣ PR ( .. m. 2 in R) || possint] LPRD possent ς (uelut W) v 6 praesti D || sit Ra sunt D 7 perpetua om. L1 || consequatur cum ras. supra t B consequantur D 8 infinitum (i alt. in ras.) P 9 ∗equitum R || vɪɪɪ P vɪɪɪɪ (1 uel 1 del.) B || ducenta et quinquaginta] LD (-quagenta D) ccʟ PB -10 duos D 12 ∗∗eruptionibus (e in ras. m. 1) B || uariis (i statim ut uid. 8. s.) L 14 in] sibi in PR || adsciuerant D || uergingetorix L uergingitorix P uergin∗∗∗torix (eras. fort. igi uel •gi) B uergigen tor ex D 15 alia∗ B || fugam D 16 defedende (e aU. in en m. 2) B difendendi D || adque PR1 || inrumpendi] LPR1D irr- R3 rumpendi v 17 fuisset D 18 se om. L 19 aliquamdiu] L aliquandiu PRD)

Bellouagui omnibus Gallorum gentibus ipsorum opinione fortiores habebantur. hi Correo duce bellum instaurant sibique in hanc suscepti belli societatem Ambianos Aulercos Caletos Velocasses Atrebatasque coniungunt et locum quendam cinctum atque impeditum undique paludibus capiunt, commissoque proelio magnam Remorum manum, quae auxilio Romanis erat, trucidant.

deinde cum opportunum ipsi locum insidiis prouisum occupauissent atque hoc conperto Romani ad insidiarum locum instructi ordinatique uenissent, commisso proelio Romani Gallos fugientes isdem locorum munitionibus, quibus clausi fuerant, incluserunt cunctosque ad internecionem ceciderunt.

ibi Correus vel fugam vel deditionem detraotans Romanos, ut uiuus caperetur, instantes occidendo, ut occideretur, coegit.

igitur cum pacatam esse uniuersam Galliam Caesar neque ausuram fore ad aliquos adspirare motus arbitraretur, legiones [*]( AVCTORES § 12 Hirtius B. G. 8, 6.7.12.11 § 18 et § 14 Hirtius B. G. 8, 17—20 § 15 Hirtius B. G. 8, 24 et 25 ) [*]( 1 assumerent R3 adsumerant D 2 praecantes LR1 praecantis D || dedirunt D 3 bellouagui] LPD bellouagi∗∗ (fuisse uid. -gui) B || opiniones L 4 hic |horreo L hic horreo D bij.chorreo P hii correo R1 hi∗chorreo R2 5 suscepti1 (punctum ut uid. erasum) R || ambianos] LPBD (-nus D) || aulerchos L || saletos LPD saletes B 6 ueliocasses LD beliocasses P bellocasses (post 11 eras. supra lin. i) R || atrebatasque] LPR2 (ntr- R1) at, rabatas quae D || quemdam D || cintum D 7 adque P || inpeditum PR1 || paludi L; palude Hirtius || commissoque (s alt. ex corr. add.) P 8 qui L || erant L 9 trucidande.|Jnde D || deinde∗ B || oportunum LPBD || prouiso L 10 occupassent v || adque P1R1 || comperto PR cum partum D 12 hisdem LPRD 18 incluserunt om. D || internitionem R1 (-net- 2) intemitione D || caeciderunt PRD 14 correus] Ü chorreus LbPR2D (supra c punctum al. m., sed fortuitum uid. B) chorreos R1 || detractans] LD detrectans (e alt. in ras. m. 2 B) PR 16 caperetur (e pr. in ras. m. 2) B capiritur D 16 igitur om. D 17 ad] aut PR || aspirare (i in ras. m. 1 R) PR ) [*]( v. ) [*]( 25 )

at uero C. Caninius legatus bellum apud Pictonas inuenit: ubi magna hostium multitudo impeditam itinere legionem circumdedit atque ad extremum diserimen adduxit.

porro antem Fabius legatus acceptis Caninii litteris in Pictonas proficiscitur ibique a. captiuis de opportunitate locorum certior factus inopinantes hostes opprimit magnisque stragibus factis plurimas praedas agit.

deinde cum Caninio signum aduentus sui dedisset, Caninius totis castris subito exsiluit seseque iniecit hosti. ita Fabio ex alia parte et Caninio ex altera insistente, maximo et diuturno bello innumerae Gallorum copiae trucidatae sunt.

inde Fabius in Carnutes profectus est; sciebat enim Domnacum ducem antiquissimum rebellionis totius incentorem ab hoc bello elapsum, si Aremoricis gentibus adiunctus esset, maximos iterum in Gallia tumultus esse moturum. sed eas adhuc ipsa nouitate trepidantes mira uirtute et [*]( AVCTORES § 16—§ 18 Hirtius B. G. 8, 26-29 § 19 Hirtius B. G. 8, 31 ) [*]( 1 hibertiadimisit (. interpunctioni quam i similius) L || hibernia R2 || tamen] LPRD autem fsh || ambiorigis] G abiorigis LPR ambianorum regis D 2 exercitauerat D || g L gaius PR gallus D 3 aput Pa a D || pictonas (i in e m. 2 sed deinde i 8. s. ead.) B 4 impedita D 5 adque PR1 || ad 8. s. m. 2 in B || ex ∗tremum B 6 canini D || literis D || pictonas] D pectonas LPR (i supra e m. 2 sed del. uid. B) || profiait ur D 7 oportunitate LPBD 8 factis] factis per anticipationem (per anticipationem 8. lin. add. sed non ut glossa R2) R2TZ 9 canino PRa 10 eniluit] L exiluit PR1 exiliuit R2 exsiliuit De 11 canino PRa 12 trucidatae (ae ex i corr. m. ut uid. 2) L trucidaetae Pa 18 in] PRD Hirtii codd. ad L solus || ante sciebat uocabulum eiusd. spatii erasum in B 14 domsacum] LPbRD donacum Pa; Dumnacum (cum Hirtii codd.) c || rebellionis (ionis in ras., ex ins?) D U incentorem ab hoc| ex corr. add. in spatio uacuo m. 1 D 15 hac D || elabsum PR1 lapsum D || si (i in ras.) P || aremoricis] LPR armoricis D 16 maximus iterum in galllia ex corr. add. in spatio uacuo m. 1 D || maximus L maximosmos P 17 eas) LDh eos PRv || et om. L )