Historiae Adversum Paganos

ipsum deinde uallum sudibus praestructum crebris turribus conmuniuit, ut, si qua ab erumpente hoste in eum [*]( EXPILATORES 1 per—3 uicit compilauit Paulus 87 11 namque—15 conpulit et 16 unde-21 circumdedit excerpsit Paulus 90 not. lin. 5-91 not. Un. 2 ) [*]( 1 haec quattuordecim — suorum in ras. m. 1 D || XIIII B; item B, n Florus 9, 18, 8 || milib:∗∗∗∗∗∗∗ (eras. fort. manorum) R 2 quadragesta D XL R 8 affecit BD || afriganus D 4 spaniam D H ilico se v || nt om. B 5 hoc] LD id Rv || hominum om. D 6 otio D || adque B* || anima D 7 aliquandin DR2 8 militum D || acolis B 9 aetatis D 10 propemodo D || haac D 18 inde a -patione denuo superstes P || obiectantisese L || obietantis R1 15 fagere] fngise D || cο̃∗pulit (5 ex o, eras. n) B 16 fngauere] fugixe D 17 occi-derat R1 18 bello] LDB probante h bellum PRfsh 19 ino∗pinatis B 20 concludet P* concludit (t s. 8. m. 1) B 21 decim D 22 xx. D || sudibus (s m. 2, ex p ?) B || crebria] areby D 23 communhiit PB commonuit D || eo D )

Numantia autem in tumulo sita haud procul a flumine Durio tria milia passuum ambitu muri amplexabatur; quamuis aliqui adserant eam et paruo situ et sine muro fuisse:

unde credibile est, quia hoc spatii cura alendorum custodiendorumque pecorum uel etiam exercendi ruris commodo cum bello premerentur incluserint, ipsi arcem paruam natura munitam obtinentes; alioquin tantam paucitatem hominum tam amplum urbis spatium non munire magis quam prodere uidebatur.

igitur conclusi diu Numantini et fame trucidati deditionem sui obtulerunt, si tolerabilia iuberentur, saepe etiam orantes iustae pugnae facultatem, ut tamquam uiris mori liceret.

nltime omnes duabus subito portis eruperunt, larga prius potione usi non uini, cuius ferax is locus non est, sed suco tritici per artem confecto, quem sucum a calefaciendo caeliam uocant.

suscitatur enim igne illa uis germinis madefactae frugis ac deinde siccatur et post in farinam redacta molli suco admiscetur , quo fermento sapor [*]( EXPILATORES 10 conclusi—p. 295, 17 absumpsit compilauit Paulus 91.92 14 potione — p. 295, 1 adicitnr compilauit Isidorus Orig. \' 20, 3, 18 ) [*]( 1 temtaretur P || inrumptio L irruptio∗∗∗ (prior r ex n m. 2) B H non] num D || quasi] quamsi D || haec obsessor cum obsesso sed uersa uice obsessus cum om. D 2 obsessa repugnaret B obsessore pugnasset (ultima s fort. ex r) D 3 haud] R2 haut LPD aut (t in d m. ut uid. 1) R1 || mil- P mił B 4 asserant R2 5 quia] LPRD quod aut cum v 7 rUns (rn in ras. m. 2) P ∗ruris B || commodo (do in da m. 2) P || uallo (bello s. s. m. 2) P || praemerentur \' PaRD || incluserent Ra 8 paruam] passuum D || natura munitam (a m in ras.) P natura (om. munitam) D || alioqui Dh || tanta D 9 non mnnire] nomenanire D 11 rami R1 || trucidatil cruoiati D 19 pngne P1 || ut tamquam] uitamquam D 13 ultimę a. ras. R ultimo v || portis] fortis D 14 posione P1 || usi] usu D || ferax is] ... lis P1 feraxlis P2 feralis (corr. m. 2; supra add. m. s. XIII-XIIII -i- fertilia) R 15 suco] LPR suca D || confecti D || quam D || sucum] LPRD 16 caeliam] LPRD || igne] P2RD Isidori Pal. 281 (saec. VIII uel VIIII), h ignea P1LMParisini 13027 et 13028 fs ( post illa fs), om. LR || uis] uir D 17 farina LD 18 suco] LPRD n quo] quod R || fermentato RLM2 )

atrox din certamen et usque ad periculum Romanorum fuit, iterumque Romani pugnare se aduersum Numantinos fugiendo probauissent, nisi sub Scipione pugnassent. Numantini interfectis suorum fortissimis bello cedunt, conpositis tamen ordinibus nec sicut fugientes in urbem reuertuntur, corpora interfectorum ad sepulturam oblata accipere noluerunt.

nouissima spe desperationis in mortem omnes destinati clausam urbem ipsi introrsum succenderunt cunctique pariter ferro ueneno atque igne consumpti sunt.

Romani nihil ex his penitus habuere uictis praeter securitatem suam; neque enim euersa Numantia uicisse se magis Numantinos quam euasisse duxerunt.

unum Numantinum uictoris catena non tenuit; unde triumphum dederit, Roma non uidit; aurum uel argentum, quod igni superesse potuisset, apud pauperes non fuit; arma et uestem ignis absumpsit.

Igitur ea tempestate, cum haec apud Numantiam gesta sunt, apud Romam Gracchorum seditiones agitabantur. Scipio autem cum deleta Numantia ceteras Hispaniae gentes pace [*]( AVCTORES § 1 et 2 Liuius 59 et Orosius ) [*]( EXPILATORES 8 nouiss.—9 destinati fort. respexit VergU. Aen. 2, 353 sq. 19 Scipio—p. 296, 4 exitio fuit compilauit Paulus 92 ) [*]( 1 et om. M || ebrietatis (tis in ras.) P || posione P1 2 sese** -obtalerunt B \' 4 se om. D II aduersus PB 5 pugnassent (pu in ras. m. 1) D || numantinis L nummantini D || interfectis suorum fortissimis] interfectisBimis D 6 compositis PB 7 nec] non separantea se nec (non separantes se s. 8. m. 1 in P) PB II fugientis LaD 8 nouissima] LBDA nouissima* P nouissime fsh; supra nouissima spei (ex spe m. 1 aut 2) scriptum: alibi · Nouissime sui m. 2a nisi quod Nouissin in ras. m. 3 G II desperationes D desperatione* G 9 omnes om. L II ipsi om. h 10 introsum RA || succei nderunt D II cunctique pariter ferro ueneno atque] ipseq: D || adque L 11 consumti P II paenitus PR1 12 uerba uictis-enim om. D 13 uicisse remagis (re m. 2) L || duxerunt] PlDA dixerunt LP2R 15 romanoui[dit L || quod digni (altera d deleta) P quod igne D 16 superasse D 17 absumsit PD 18 cum haec ∗apud (er. c ut uid.) B hac capud (om. cum) P1|| aput D || numantii (& ex a m. 2) P 19 graccorum PB 20 delata D || per ceteras (per s. s. m. antiqua) B II pacem PR )