Historiae Adversum Paganos

quin potius annis fere quadraginta consequentibus in tantum continuata sunt bella ciuilia, ut magnitudo laudis adpendenda ex magnitudine sceleris putaretur. omnes enim post tale documentum [*]( AVCTORES § 14—§ 16 Orosius; insunt fort. quaedam TAuiana ) [*]( 1 galese R2 || furorque P 3 scisse] niscisse D || uicto infelicior] uictoran filicior D || infelitior R1 4 et (posterius) ex D 5 ex.ecratus (er. s) B etaecretua D 6 lacrimans (n det. m. 1 aut 2) L 9 ciuilium belloram PB || percrebuit Ra percrepuit D 10 concursisse D || consocios PB consorcius D 12 inmanitatis PB || eodem] etdem D || gladium D || adque PR1 adquae D 14 intentarum] LRD (-om D) intantarum (eed an ligatis et fort. ex corr. m. 3) P; aliquem (ex cod. Peris.) in tantarum h || animositates] LD animositas (as m.1 corr. ex e?) B animositate Ph 15 periculMum B 16 tenor erroris] terroris D U numquis coni. h || quae om. T 17 biluis D || pietar L* || post naturae lacunam indicGui; excidisse uelut num (uel ... ? num) quisquam hoc, uidetur 19 hniusmodin cepto D ||incoepto P incQpto a. ras. B || uicta cod. Peris. || pontius D 20 anni L || XL PB || in tantum om. D || continuata (pr. a ex corr. add.) P 21 ciuile aut D || adpendenda] appetenda PBD || ex magnitudine) PRD (-done coniunct. cum s seq. D) ad magnitudine (sic) L 22 post (t m. 2) B )

Igitur Marius coloniam Ostiensem ui ingressus omnia ibi genera libidinis auaritiae et crudelitatis exercuit.

Pompeius fulmine adflatus interiit; exercitus uero eius pestilentia correptus paene totus absumptus est. nam undecim milia uirorum de castris Pompei mortua, sex milia autem de parte Octauii consulis siderata sunt.

Marius Antium et Arioiam ciuitates hostiliter inrupit cunctosque in his praeter proditores interfecit, bona suis diripienda permisit. post Cinna consul cum legionibus et Marius cum fugitiuis Vrbem ingressi nobilissimos quosque e senatu et plurimos consulares uiros interfecerunt.\'

Sed quota haec portio ostentatae miseriae est? **uno uerbo definisse caedem bonorum, cuius fuit tanta numerositas, tanta diuturnitas, tanta crudelitas tantaque diuersitas?

uerumtamen aequius est me aliquid utilitatis subtraxisse causae quam tantum horroris ingessisse notitiae, siue peritis haec siue imperitis obiciantur.

de patria siquidem, de ciuibus et de maioribus nostris haec loquimur, qui his exagitati malis tam abominanda gesserunt, de quibus etiam auditis posteri [*]( AVCTORES § 17 Liuius 79 § 18 Liuius 79 aut 80 (cf. Qb- seq. 56) § 19 Liuius 80 (cf. Eutrop. 3, 7) § 20—§ 22 Orosius ) [*]( 1 milia Pa malitia L 3 ostiensem ui (sem in ras.) P ostiensem∗ui (m add. m. 2, fuit fort. -se mui) B 4 auariciae RaD 5 afflatus PRD 6 pene R2 || abanmtiis P || XI PR1 xl R2 7 pompei] LPRD || vi PR || octani PRa 8 siderata] PRlD (cf. Grubitz) desiderata L (sic), v derasa R2 || aritiam R 9 inrumpit L irrupit R2 || pro∗ditores (er. r ut uid.) P proditorem D 10 cina R1 || con D 11 cum] con R1D || fugitiuis urbem (is i in ras. m. 1) D 12 quoque PR quofque (litterarum ⌈q haec ⌈c in ras. m. 1) D 13 lacunam indicaui; excidit uelut an forte sufficit; cf. p. 330, 17 14 caedem (m in ras. m. 2) B || cuius] cui D || tanta nnmerositas] ex tanta crudelitas corr. P 15 tanta crudelitas] crudilitas D 16 naequins P 17 ingressisse (r dd. P) PD || noctiae D || inperitis PRD 18 patriae R2 || siquidem (si in ras.) P || de ciuibus] ciuibus JB || de maioribus] |maioribus D 20 abhominanda a. ras. B )

Igitur Marius cum interfectorum ciuium capita inlata conuiuiis, oblata Capitoliis, conlata Rostris ad spectaculum ornatumque congereret ac septimum consulatum cum Cinna tertium consule peruasisset, in exordio consularis imperii sera tandem morte praereptus est.

Cinna bonorum neces malorum caede suppleuit. nam cum introducta per Marium fugitiuorum manus insatiabilis praedandi esset nullamque partem auctoribus praedae consulibus ministraret, in forum quasi stipendii causa sollicitata, militibusque circumdata, inermis extincta est. caesa sunt illa die in foro Vrbis octo milia fugitiuorum, idemque Cinna quarto consul ab exercitu suo interfectus est.