Historiae Adversum Paganos

Postumius praetor aduersus Gallos pugnare missus cum exercitu caesus est.

Deinde Sempronio Graccho Q. Fabio Мaximo consulibus [*]( AVCТORES § 7 et § 8 Florus 2, 6 6 23—25; Liuius 22, 57; cf. Augustin. C. D. 3, 19 § 9 Liuius 23, 14; cf. Augustin. I. c. § 10 Liuius 22, 61; 23, 1—10; 11 § 11 § 11 Liuius23, 24 § 6; cf. Periocha § 12 Liuius 23, 30 6 18; 31 § 15; 30 6 19; 23, 44—46 (cf. Per.) ) [*]( EXPILATORES 20 Deinde-p. 250, 3 superari exscripsit Paulus 69 ) [*]( 1 post] LD postea Rv || districto RDv 4 decemum D; immo Marcum || dilecto L delectu B delecto D || habito R 5 inmaturae RD || IIII∙ R 6 spectatio D 8 praetio Ra || emtos D 9 aegenti B 10 aIt.ęa quaester (ter in ras.) B || plebi L 11 consiluit R1 12 factum] statum (ata in ras.; s. s. factũ) R || colens L || suplemento R 14 esse L || inpunitate BD 15 campania∗ B 16 potius om. L 17 paenitus sed a erasa B || post] sic ps R || lucius (lu in ras. m. 1 D) LRD || psumus (ps in post mut. et m in mi corr. al. m.) B 18 aduersumD || pignare Ra 20 semphronio B simpronio D || gracco Ra || quinto RD || faboo (sed prior 0 expuncta m. 1) D || coMa- L )

Scipiones autem in Hispania Hasdrubalem Poenorum imperatorem ad Italiam exercitum conparantem grauissimo bello oppresserunt; nam xxxv milia militum de exercitu eius uel caede uel captione minuerunt.

Celtiberos milites, quam primam externam manum Romani in castris habere coeperunt, pretio sollicitatos ab hostiam societate in sua castra duxerunt.

Sempronius Gracchus. proconsule ab hospite suo Lucano quodam in insidias inductus occisus est.

Centenius Penula centurio decerni sibi ultro bellum aduersum Hannibalem petiit: a quo cum octo milibus militum, quos in aciem eduxerat, caesus est.

post hunc Cn. Fuluius praetor ab Hannibale uictus amisso exercitu uix euasit.

Pudet recordationis. quid enim dicam improbitatem magis an miseriam Romanorum ? immo uerius uel improbam miseriam uel miseram improbitatem.

quis credat eo tempore, quo aerarium populi Romani egenam stipem priuata conlatione [*]( AVCTORES § 13 Liuius 23, 26 — 29 (cf. Per.) et Eutrop. 3, 11 § 14 Liuius 24, 49 § 7 sq. § 15 Liuius 25, 16 (cf. Per.) § 16 Liuius 25, 19 (cf. Per.) § 17 Liuius 25, 21 (cf. Per.) § 18-§ 21 Orosius in uniuersum duce usus Floro 2, 6 § 31 et 32, ad § 20 autem Eutropio 3, 13 compilato ) [*]( EXPILATORES 11 Centenius—14 euasit exscripsit Paulus 60 ) [*]( 1 metellus L || designatus] dies natus R1 2 pest] p3 in estp3 al. m. mut. R || repi- L II runas Ra 3 pem D || annibalem D || pse B sed s. s. os (o m. 1, s m. 2) B 4 hispanias L || etaliam D 5 comparantem Rb D || XXXu. milia L XXI - V milia B treginta quinque milia D 6 capcionem inuenilrunt D 7 c∗ethiberos (ante t 8. 8. l m. 1) R celthiberus D 8 praetio LRa praecio ut fere ubique D 9 castra sua v || simpronius D 10 quodam om. m. 1 sed 8. u. add. m. 2 L 11 centyrio L 12 petit D || vm mililibus (er. li ut uid.) R || militiil (∼ m. 1; pone ũ rasura) B ,18 in om. Ra || aciae Ra aci∗e Rb || gn- L gneus RD 15 inprobitatem R 16 an] ac D || uel improbam] DR (inpr- B) uelntiprobam L 17 inprobitatem RDb || ę∗rarium R aerrarium D 18 pr- L || ∗egenam R || priuatam D || collatiane Ra conlaciones D || posclbat Ra )

— eo tempore, cum unum domesticum, ut diximus, bellum ferri nullo modo posset, tria insuper transmarina bella fuisse suscepta? unum in Macedonia contra Philippum potentissimum Macedoniae regem, alterum in Hispania contra Hasdrubalem Hannibalis fratrem, tertium in Sardinia contra Sardos et alterum Hasdrubalem Carthaginiensium ducem; extra hoc quartum Hannibalis, quo in Italia premebantur.

et tamen fortis in alterutrum desperatio in meliora profecit, nam in his omnibus desperando pugnarunt, pugnando uicerunt. ex quo euidenter ostenditur non tempora tunc fuisse tranquilliora otiis, sed homines miseriis fortiores.

Anno ab Vrbe condita DXLIII Claudius Maroellus Syracusas opulentissimam urbem Siciliae secunda oppugnatione uix cepit, quam cum iam pridem obsedisset, Archimedis Syracusani ciuis admirabili ingenio praediti machinis repulsus expugnare non potuit.

decimo anno post quam Hannibal in Italiam uenerat, Cn. Fuluio P. Sulpicio consulibus Hannibal de Campania mouit [*]( AVCTORES § 1 Claudius sqq. *Liuius 25, 23—31; 24, 33 et 34 § 2 decuno—consulibus Hannibal Eutrop. 3, 14 § 2 de Campania sqq. et § 3 Liuius26, 7.9-10, a quo tamen illa § 3 matronae sqq. aliena sunt (cf. 26, 9 § 7), fortasse secundum Silium Ital. 12. 593 efficta (cf. pro muris) ) [*]( EXPILATORES 21 Hannibal — p. 252, 2 uia Latina exscripsit Paulus 61, 33-62, 2 ) [*]( 2 nec D || si Ra 3 poenae D pene Rb || nouicius] LRD 4 fractis inminutisque L solus || imminutis D || desperabatur] LD desperaretur B || ut] in Ra 6 bellum ut diximus v 7 machedonia R1 8 phlippum D || machedoniae LR1 9 spania D 11 karth- B 12 premebatur (n pone a 8. S. m. ut uid. 1) L praemebantur (a prior er.) R 16 urbe∗ (er. m?) R || condita (a ex à) B || D ∙ mo∙ xʟ∙ mo ∙ tertio L quingentisemo quadragen∗∗simo tercio (er. te) D || siracusas D 17 caepit (a in ras.) B 18 siracusani D 19 mchinis (sic) D || repulsis R 20 hanibal Ra 21 gn. L gneo, RD || publio R & D || sulpitio B || cow. L consuls. B )

metu, cum senatu populoque diuersis caris trepido matronae quoque amentes pauore per propugnacula currerent et conuehere in muros saxa primaeque pro muris pugnare gestirent.

ipse. autem cum expeditis equitibus usque ad portam Collinam infestus accessit, deinde omnes copias in aciem direxit. sed et consules Fuluiusque proconsule non detrectauere pugnam.