Historiae Adversum Paganos

itaque permoti consules totius Italiae ad praesidium imperii contraxere uires. quo facto in utriusque consulis exercitu octingenta milia armatorum fuisse referuntur, sicut Fabius historicus, qui eidem bello interfuit, scripsit.

ex quibus Romanorum et Campanorum fuerunt peditum CCLXLVIIII milia ducenti, equitum uero XXVI milia sescenti; cetera multitudo sociorum fuit:

commisso proelio [*]( 1 legati] immo unus sec. Polyb. et Periocham || yllyriis (ii radendo ex u; in mg. adscr. cc [sic] m. 2) B 2 oum om. D || yllyriis R 3 fluuio D || postu∗mioque (er. u) R 4 conss- L || dederant (alt. e in ras. ex i) D 6 funesta B\' 7 egressi] LRD aggressi v 8 greca R || foro (f ex corr.) R 9 contrario D 12 lucio D lutio B || catulo] LRD ceterique omnes; simili errore Paulo Plinius n. h. 3 § 138; Papo corr. fsh || c.] g. L gaio BD || conss. L cons R 13 eat om. LD 15 gesatorum B g∗esorum (er. ο̇ uel ė) D 17 traxere L || quo] qui D 18 con∗∗soles (er. s et inchoata p ut uid.) D || exercitus D | δcco R 20 scribsit L 21 ccʟxxxxvɪɪɪɪ cc] Mommsen, Hermes 11 p. 53; cccxʟvɪɪɪɪ cc T ccc·xʟ·οcto milia·ducenti L ccc·xʟvɪɪɪ milia cc R trecenta quadraginta octo milia ducenti D || ∗equitum B || xxuɪ·mil·sescentι· L xxvɪ milia δc· R uiginti sex milia sescenti D 22 sotiorum Ra ) [*]( V. ) [*]( 16 )

quod ideo ignominiosius turpiusque est, tam paucis amissis tanta agmina diffugisse, quia se in aliis uictoriis non uiribus animorum praeualuisse sed bellorum prouentibus prodiderunt. quis enim rogo in exercitu Romanorum crederet numerum istum fuisse saltem, non dico fugisse ?

post haec secundum cum Gallis proelium gestum est, in quo plane quadraginta milia Gallorum trucidata sunt.

Sequenti anno Manlius Torquatus et Fuluius Flaceus consules primi trans Padum Romanas duxere legiones. pugnatum est ibi cum Insubribus Gallis, quorum interfecta sunt uiginti tria milia, quinque milia capta sunt.

Eo deinde anno, qui huic proximus fuit, dira miseram Vrbem terruere prodigia. miseram utique, quae hinc fremitu hostium, inde nequitia daemonum terrebatur; namque in Piceno flumen sanguine effluxit et apud Tuscos caelum ardere uisum est et Arimini nocte multa lucem claram obfulsisse ac tres lunas distantibus caeli regionibus exortas apparuisse.

tunc quoque magno terrae motu Caria et Rhodus insulae adeo concussae sunt, ut labentibus uulge tectis ingens quoque ille colossus [*]( AVCTORES § 18 Liuius 20 aut Eus. 1793 ) [*]( EXPILATORES 11 Sequenti―14 capta sunt exscripsit Paulus 49 15 Eo-20 apparuisse compilauit Paulus 49 ) [*]( 1 aput L || arretium] LRD || altilius Ra || δccc R || mil. L 2 saltim R1D 3 partae B || eorum om. D 4 ignominiosuis D 6 uiri∗us (er. esna litt., nora b) D 8 saltim R1Db salutim Da 9 cum om. L 10 xʟ B || mil- L 11 ano Ra || conss. L 12 legionis Ra 13 subribus B || xxɪɪɪ·mil· L xxɪɪɪ milia R xxɪɪɪ B xxxɪɪɪ TO 14 quinque milia] sex||milia D v B 16 misera D 17 ∗piceno∗ (bis er. s ?) R 18 sanguinem B || thuscos L 19 noctẽ B || obfulsisse] L offulsisse МNO effulsisse liDa 20 extortas L 21 charia LR 22 colussus L )

eodem anno Flaminius consul contemptis auspiciis, quibus pugnare prohibebatur, aduersum Gallos conflixit et uicit. in quo bello nouem milia Gallorum caesa, decem et septem milia capta sunt.

Post hoc Claudius consul Gaesatorum triginta. milia deleuit, ubi etiam ipse Virdomarum regem in primam aciem progressus occidit: et inter multa Insubrium, quos ad deditionem coegerat, oppida Mediolanium quoque urbem florentissimam cepit.

Deinde Histri noui hostes excitati sunt: quos Cornelius Minuciusque consules multo qaidem Romanorum sanguine subegerunt.

emergit hio paululum antiquus ille Romanorum improbae laudis etiam de parricidiis appetitus.

nam Fabius Censorins Fabium Buteonem filium suum furti insimulatum interfecit: dignum scilicet facinus, quod pater uel parricidio plectendum duceret, quod ne leges quidem nisi multa pecuniae aut summum exilii circa quemlibet hominum censuerunt.

Anno ab Vrbe condita DXXXIIII Hannibal Poenorum imperator Saguntum florentissimam Hispaniae ciuitatem, amicam [*]( AVCTORES § 14—§ 16 Liuius 20 (cf. Periocha et Eutrop. 3, 6) § 18 Liuius 20 cap. 14 § 1 Hannibal sqq. Liuius 21, 5.7.5.7.8― 11.7 § 3; 15 § 3; illud amicam fort. sumptum ex Eutropio 3, 7 aut Augustino C. D. 3, 20 ) [*]( EXPILATORES 10 sq. hinc ac multo Romanorum sanguine fuso Eu- tropianis inseruit Paulus 53, 1 ) [*]( 1 flamminius R || consol D || contemtis D 2 conflixit] pugnanit D 8 bello nouem milia gallorum] bello rum D || vɪɪɪɪ R || x et vɪɪ R 5 gesatorum (s in ss corr.) R || xxx. milia L xxx milia R 6 progressũ R2 8 mediolanium] LD mediola∗num (n ex m) B 9 histri] LR histrii D || exercitati D || cornilius D 11 emergeret D || imprope D inprobae R 13 puteonem R 14 dignum∗∗ (er. et) D 15 ne] nec R2 || multam L 16 summum] L summù (ũ in a corr. al. m.) B ad summum G2 (ad m. 2* in principio glossae quae a m. 3 excepto ad erasa) v; summa TOE 11 D mο·xxx mo.quarto L DXXXIIII B quingentisemo trecensemo quarto D; fort. scripsit DXXVIIII, nam 4, 20 bellum Punucum secundum anno 546 finitum, gestum autem esse dicit annis XVII 18 sag∗ntum (er. y ? 1 8. 8. v) B sacundum D || spaniae D || uiuitatem D ) [*]( 16* )

legatos Romanorum ad se missos iniuriosissime etiam a conspectu suo abstinuit.

exinde odio Romani nominis, quod patri Hamilcari, cum esset nouem annos natus fidelissime alias infidelissimus ante aras iurauerat, P. Cornelio Scipione et P. Sempronio Longo consulibus Pyrenaeos montes transgressus inter ferocissimas Gallorum gentes ferro uiam aperuit et nono demum die a Pyrenaeo ad Alpes peruenit;

ubi dum montanos Gallos, repellere ab ascensu obnitentes , bello superat atque inuias rupes igni ferroque rescindit, quadriduum commoratus quinto demum die cum maximo labore ad plana peruenit.