Historiae Adversum Paganos

illuc quoque eum centum milia Graecorum insecuta sunt et commisso sine mora proelio Mardonium deletis copiis ipsius uelut e naufragio nudum cum paucis fugere conpulerunt; castra regiis opibus referta ceperunt, non paruo quidem antiquae industriae damno: nam post huius praedae diuisionem aurum Persicum prima Graeciae uirtutis corruptio fuit.

urguet igitur inceptus miseros extrema perditio. nam forte eodem die, quo in Boeotia Mardonii copiae deletae sunt, pars Persici exercitus in Asia sub monte Mycale nauali proelio dimicabat.

ibi nouus repente rumor utriusque classis et populi inpleuit aures, Mardonii exstinctas copias, Graecos exstitisse uictores. mira diuini iudicii ordinatio, in Boeotia oriente sole bellum fuisse commissum, in Asia meridianis horis sub eadem die tantis spatiis maris terraeque interiacentibus nuntiatum!

qui rumor ei uel maxime [*]( AVCTORES § 6 ignotus; cf. Ruehl Iahrb. f. Phil. Suppl. 6 p. 157 ) [*]( ex I 0 1 inpugnabilem L || uidet RD boetiam (o m. 2) L boe* tiam P boeo etiam D beoetiam B boetiam B 3 eum om. BD || c PRB || grecorum RBD || commiso B 5 cum] con Bm || conpulerunt] LBD conpelernnt P cõ*pulerunt (er. n) B || regiis*** (opi uel qn er.) D regis B || opus Ra 6 reffarta B || coeperunt PRB || dampno B 7 num post (nam m. %) L ni p: (i, e. nam post) P1 nam post P* 8 greciae B graecae P grece B; cf. Grubitz p. 28 || urget PBBD II inceptos PR incertos B || misseros B 9 boetia R boetiam (o m. 2) L boe o-etiam D boetiam B 10 asiam L 11 mone B || nanali om. B || demicabat B 12 rnmor utriusque (mor utrius in rae.) P || classis] cladis B || impleuit R conpleuit B 13 extinctas LPRBD || grecos RB || ex*titisse (er. s) B extitisse P extetisse (e alt. in i m. ut uid. 1) D || diuino (i 8. s. m. 2) L 14 fuit in R || boetia (o m. 2) L boetia RB boeo-etiã D || commisum B 15 oris B || eadem] L1 (a L\' ut uid.) PBBD, eodem h (ex § 4) U spaciis (c ex t) B 16 terraeq: (q: m. ant.) D || nuntiatum est (est m. 1 uel 2) B || qui rumor ei] LB Qui rumur ei D qui rnmor ei (mor ei in ras.) P qui rumores (8 in i corr.) R cui rumori Z1 h )

Xerxes, bello in Graecia infeliciter gesto contemptibilis suis factus, per Artabanum praefectum suum in regia circumuentus occiditur.

O tempora desiderio et recordatione dignissima! o dies illos inoffensae serenitatis, qui nobis ueluti e tenebris respiciendi proponuntur! quibus breuissimo interuallo de uisceribus unius regni decies nouies centena milia uirorum tribus proximis regibus tria bella rapuerunt; ut taceam de infelicissima tunc Graecia, quae totum hunc, de quo nunc hebescimus, numerum moriendo superauit.

Leonida ille clarissimus Lacedaemoniorum in bello isto aduersus Xerxen, quod supremum ipsi atque hostibus fuit, cum sesoentis suis famosissima illa incitamenta dixisset: Prandete, tamquam apud inferos [*]( AVCTORES § 7 Iwtin. 3, 1 § 1 et 2 §8 numerus 1900000 ex his 700000 (2, 8 § 5), 200000 (2, 8 § 11), 1000000 (2, 9 § 2) ab Orosio uidetur confectus esse; huc respicit 3, 17 § 8 § 9 Bescentis cf. Oroa. 2, 9 § 8 || prandete-p. 110, 1 cenaturi iisdem uerbis ap. Valer. Max. 3, 2 ext. 3 (cf. Sen. ep. 82 § 21 et Cic. Tmc. 1, 42 § 101) ) [*]( 1 rei adstipulatus] LPBD (-po- D) rei a* stipulatus B rei om. Zth || clade] LPRBD clades h || sotiorum B* 2 expiditos R1 8 adque PR*B utque D 4 xerses B 5 grecia BB || infeliciter et (cit in ras.) P infeliter B || contemtibilis PD 6 suum om. B || regio PB 7 dissiderio B || dignisima B 8 e*tenebris B 10 nouie*s (eras. n) P nouies* (s in ras. al. m.) B 11 trea B tria (i radendo ex e ut uid.) B 12 grecia BB graecea (e linea quoque deletum) P || huNc (N m. 2) P || nunc om. PB || hebescimus (e pr. in ras. ex ả m. 1) B 13 verba leonida ille cl. lac. om. m. 1 sed eadem add. in imo marg. P || ill *e (e ex ae) R || clarisimus B || lacaedemoniorum B lacaedaemoniorum D lachedemoniorum P lacedem. (c ex ch al.) B 14 aduersum BD || xersen B || supraemum BD 15 adque P*B adquae D || sescentis] LD sexcentis B DC PB || illa incitamenta] |incitamenta (foZ. princ. incitamen statim in ras. m. 1) D 16 dixiset B || prande*te (er. r) P prandite B || aput P* || imferos B )

ecce cum ille promisit futura meliora, isti adserunt meliora praeterita, quid aliud colligi datur utroque in suis detestante praesentia, nisi aut semper bona esse sed ingrata aut numquam omnino meliora?

At Romae — ut ad id tempus redeam unde digressns sum: neque enim interuallo miseriarum ad alios transire conpellor, sed, sicuti se quondam efferuescentia ubique mala ipsis actibus conligarunt, ita etiam permixta referuntur: nobis quippe conferre inter se tempora Orbis, non cuiusquam partis eius la-

boribus insultare propositum est — Romae ergo post Vrbem conditam anno CCLXL suspenso ad modicum bello grauis pestilentia, quae semper ibi raras indutias aut factas intercepit aut ut fierent coegit, per uniuersam ciuitatem uiolenter incanduit, ut merito praecedente prodigio caelum ardere uisum sit, quando [*]( AVCTORES § 2 CCLXL numerus Liuianus || grauis. pest.—incandoit Liuius 3, 6 || praecedente sqq. Liu. 3, 5 § 14 ) [*]( to 1 cęnaturi R || anxiliaribus (to al.) B || tamen] tunc R [| iubeb\'at.| (sic m. 1; at certum est statim additum esse) B 2 meliora tSpora (a tS in ras.) D || seraarent B 3 **ecce (duar. litt. ras.) P || asserunt (s pr. in ras.) R 4 alint (t in d corr.) P || utro.que (er. a F) R 6 omino (n 8. 8. m. 2) P 7 Atronie D || at] ad P || ut om. LB || unde] un B1 || digressus sum] LD degresus sum B digressus PRa Sũdigressus Rb 8 alios D alias P || compellor Rb 9 sienti] L sicut PRBD || se quondam] secundam D 10 colligarunt Rb BD || referuntur] LPRBD referantur cum Y6h || nobis ***** quippe (rasura m. f) R || ẽffere (sic) P 11 eiua laboribus insulltare (eiua laboribus insul in folii fine in ras.) P 12 propossitum B || verba romae ergo post urbem conditam om. B eadem ac praeterea anno et numerus litt. maiusculis rubris scr. sunt in P ROME (B in R mut.) — ANNO lilt. maio B 13 CCLXL (X in ras. m, 1) B. CCLX*** (L nigro colore) P • CC • LXị • R • ccc mo • noñgmo . L docentisemo nonaginsemo D 14 indutias] LPB inducias RD 15 figerent P* || cogit L . 16 praeoidente L || prodigio] signo Bt II sit] est B )

nam eo anno Aebutium et Seruilium ambo consules pestilentia consumpsit, militares copias plurima ex parte confecit, multos nobiles praecipueque plebem foeda.

tabe delemt; quamms lam etiam superiore quarto anno oborta lues eundem populum depopulata sit.

Proximo dehino anno ciues exules seruique fugitiui duce Herbonio, uiro Sabino, inuaserunt incenderuntque Capitolium.

ubi fortissime quidem Valerio consule et lmperatore obstitere iuniores; sed adeo atrox et graue discrimen proelii fuit, ut ipse quoque consul Valerius ibi fuerit occisus et indignam de semis uictoriam insuper etiam sua morte foedarit.