Historiae Adversum Paganos
Orosius, Paulus
Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.
unde etiam aliqui quamuis eam longitudine parem tamen multo angustiorem intellegentes, inuerecundum arbitrati tertiam uocare partem sed potius in Europam Africam deputantes,. hoc est secundae portionem appellare maluerunt.
praeterea cum multo amplius terrae in Africa ardore solis quam in Europa rigore frigoris incultum atque incognitum sit — quippe cum omnia paene animantia uel germinantia patientius et tolerabilius ad summum frigoris quam ad summum caloris accedant — ea scilicet causa est, Africam per omnia situ et populis minorem uideri: quia et natura sui minus habeat spatii et caeli inclementia plus deserti. cuius descriptio per prouincias et gentes haec est: [*]( EXPILATORES 5 arbitrati -12 est] ut inuerecundum dicerent tau- tae angutiae prouinciam tertiam dici partem; sed in Europa eam iudicmrunt reputandam, hoc est, ut non eam similem duae (sic) dicerent, sed de duabus uni subiectam quae ardore uenenoque deformis plus habet heremi quam montes 8 ) [*]( 1 racionis D || sequti B || ad uersum |quti—2 meridiem ma| in marg. r (i. e. require) B || siquidg (6 in em mut. m. 2) P qualia multa in P habentur uelut 2 meridiem, 5 angustiorem 2 ociano D || eioritM B 3 angustiorem - 4 fecit] praefocatur unde africae limes coartum (mc) et angustiorem claudit heremus В || angusciorem D || coarctatae (sic uersu medio, cum alibi m et n hoc - non exprimnntur nisi in uersus fine) B coartate DA || affricae B 4 fecit] PIBDA facit P2Rv || unde] hinc B || aliqui] qui B || longitudine parem) longitudinem habere existiment B || longitudinem P (sic -em A) || par∗em (fuissB t uid.) D 6 intellegentes] intellexerunt ut B || arbitrnti sunt — 12 est] c. SUpra || arbitrari A arbitrati sunt R2v 6 europa BDA || affricam B I depotautes D 7 hoc est del. h || portionis (-is in ras. 2, ex 6 ?) portiooem B portionis B1 || malluerunt BD || pręteria D propterea R1 8 affrica B 9 adque PlB 10 paenae RID || animancia D i, germinancia (prior n statim corr, m. 1, ex « ?) D || pacientius D 11 tulerabiliua B tollerabilius D to.lerabilius (1 erasa) R || calores D u accidant D || causa (u in ras.) P || affricam B 13 populus D || uidere D esse certissimum est B || habet 8 14 pati P* spacii D || inclementia] inigmad? 8 || descriptio] PaR2 describtio PbR1B discriptio L 15 prouintias R )
LIBYA CYRENAICA ET PENTAPOLIS post Aegyptum in parte Africae prima est.
haec incipit a ciuitate Parethonio et montibus Catabathmon, inde secundo mari usque ad aras Philenorum extenditur. post se habet usque ad oceanum meridianum gentes Libyoaethiopum et Garamantum.
huic est ab oriente Aegyptus, a septentrione mare Libycum, ab occasu Syrtes maiores et Trogodytae — contra quos insula Calypso est — a meridie Aethiopicus oceanus.
TRIPOLITANA prouineia, quae et Subuentana uel regio Arzugum dicitur, ubi Leptis magna ciuitas est, quamuis Arzuges per longum Africae limitem generaliter uocentur, habet ab oriente aras Philaenorum inter Syrtes maiores et Trogodytas, a [*]( EXPILATOBES 1 Libya—2 prima est excerpsit Isidorus Orig. 14, 5, 4 5 huic — 8 Aethiopicus comptlauit Isidorw Orig. 14, 5, 4 9 Trip. prou., 11 habet—pag. 33, 4 pertingentes excerpsit Isidorus Orig. 14, 5, 6 ) [*]( 1 lybia PBAB libia RDBM libiam R || cyrinacia B cyrenayca (sic) D ad cyrenaica in marg. 1 cirenacia m. 2 B cyrenensis M2 cyrinenses R cirinenBis 2 crinenses M1 || et pentapolis post] quae 8 n partes 3 2 affricae B || parethonio] PR1BDA pharethonio B* parthenio 8 8 montebua D om. 8 || hcathabatmon (h s. 8. m. 2 [an m. 3? MAV]) P chatbabathmon B catabathmon B || inde] in B || saecundo D 4 phylinorum B || post se habet om. 8 || usquę D || ocianum D 5 gentes] quae habet gentes 8 || libyo-] lybyo A lybio PR\'B libio DB lybie R2 Libyae h; cf. § 32 || garamanthum B || hnic] ubi 8 om. R 6 aegiptus RB || septemtrione PRB || lybicum PRB libecum D libicum 83 7 sirtis D sertes R sirtes m || maioris D || trogodytę PB rogloditae B troogodicae D trogoditae ABM trochoditae R rogoditae 8 || contra — est] quae habent acontra insnlam calipso 8 || insola D [| calypso (o ex u m. 1) D calypzo B 8 meridiae D || aethyopns B aethiopicum 8 ocianns D oceanum 8 9 tripoli 8 || prouintia R prouinciam 8 || quae] quae est В || subetanea B || re∗∗gio (li eras.) B || arguzũ R1 arzucũ D azotum 8 10 dicetur D om. 8 || leptis (i ex u corr.) P || quamuis] qua S || asreuges $ * ,11 longum om. 8 || affricae B || uocantur 8 || habent 8 12 ares P || philenorum (e ex o corr. 2 R) PRВ phylinorum B philinorum D || sirtis D sirtes 3 || maioris D || trogodytas] PR rogloditas B trogloditas D trogoditas ABM trochoditas 8 troditae 8 )
BYZACIVM ZEVOIS ET NVMIDIA. Zeugis autem prius non unius conuentus, sed totius prouinciae generale nomen fuisse inuenimus.
Byzacium ergo ubi Hadrumetus ciuitas, Zeugis ubi Carthago magna, Numidia ubi Hippos regius et Rusiccada [*]( EXPILATORES 6 conuentus et q. s.J his fortasse cum illis Orosii 6, 21 § 2 usus est Isidorus Orig. 14, 5, 21 7 Zeugis—8 magna - uidetur exscripsisse Isidorus Orig. 14, 5, 8 8 Numidia — p. 34, 4 gentes adhibuit Isidorus Orig. 14, 5, 9 ) [*]( 1 septemtrione (cum rasura unius litt. in fine B) PRB || mare (re m. 1 utuid.) P || Byculum B || putius D || hadriaticum] PR2RrecBD hariaticum R\' adriaticum BM atriaticum R || sirtis D 2 minoris D | bizacium D bezacium i bizatium (B m. poster.) BM bizantium 8 3 meridiae D || barbarus. D || getuloa (-us D) PRBDABS || nathabres] BDA nazabres R natabres P natauros % nothabres fh; cf. Ccmament. i* hon. Momms. p. 719 (ubi lin. 12 pro -τες bis scribe -τις) || garamann thasBA garamataa (n m. 1) D 4 ocianum D II ethyopicam B ethi- apicam R n pertingentes biza nclù[pertingenjtea. bizacium] (uncis inclusa del. et nciũ 8. s. m. 2) D || peringentes P* per∗tingentes (fuisse perui- M.; corr. m. 1) B pertendentes 3 5 BYZ.—NVMIDIA om. 8, spuria esse non recte censet Moerner p. 86 || BYZATIVM R || ZEVGES P, om. B1 || leuges 8 || autem om. 8 6 conuentus] loci cognomentum 8 || todu D || generale — 7 inuenimus] fuit uelut in hodiernum ita a prudentibus accipitur 8 || generaliter B || nomen fuisse] PRBD fuisse nomen h 7 inuinemus D || bạzacium P bizacium RD bizaṅtium (punctum quod supra n litteram exstat Sedlmayero fortuitum esse uisum est B || ergo] est B || hadrumetus] BA adrumetus (~ supra u priorem eras. in R) PB hadrumetas D eius metropolis ciuitas adrnmetns 8 || ciuitas] sita eat e || zeogis R 8 ubi] eet ubi 8 || chartago B karthago k P kartago R cartago 8 cartaco R || magna] ciuitas constituta est 8 || numedia B || nbi] nocitatnr ubi 8 || hippos] chyppns B yppos PR ippus D ippoe AB (ipponem M ippone 8 oponi i casu acc.); Hippo r [rusiccada] A rusicada (c m. 1 ut uidetur) P rusicada (da in de corr. al. n.) R rusiccade 8 (susicadum R susicadam S* rusicadam BbM casu accusat.) ) [*]( v ) [*]( .3 )
SITIFENSIS ET CAESARIENSIS MAVRETANIAE habent ab oriente Numidiam, a septentrione mare Nostrum, ab occasu flumen Maluam, a meridie montem Astrixim, qui diuidit inter uiuam terram et harenas iacentes usque oceanum. in quibus oberrant Gangines Aethiopes.
TINGITANA MAVRETANIA ultima est Africae. haec habet ab oriente flumen Maluam, a septentrione mare Nostrum usque [*]( EXPILATORES 6 Sitifensis—9 oceanum compilauit Isidorus Orig. 14, 5, 10. 11 11 Tingitana-pag. 35, 5 contingentes excerpsit Isidorus Orig. 14, 5, 12 ) [*]( te 1 habet D || orien (te m. 1 ut uid.) P || sirtes D 2 septemtrione PRB || speotat] ezspectat ab occasu B U syciliam B 3 insulas om. 8 || occasum D occasu habet B ||mauretaniam] P1DBRM1 mauritaniam P2RBABM24 meridiae D || montem suzarę (suggarem B) AB || uzare PRD utzare B || aethyopam B || peruagantea] pergentes B 5 ad om. D 6 sytifensis R sitifeuses BD || et om. PB (Bed B spatio in fine uersus relicto) || caesarienses B cesariensis R cesarienses M cesarienssis 2 || mauretaniae] manritaniae B mauretania t* DSt maurenia P mauritania (i prior al. m. ex e corr. R) RA mauretaniae sunt quae 8 || habent] BBv habet PRDA 7 numediam B || a] ad D || septemtrionẽ P septemtrione B9 8 flonen D || maluam] R2ARMBb malbam PR1 malua BB maluumB || meridiae D || montg ∗∗ (e m in S corr. m. 2) B || astraxim B astrizin R, sic astriil PR || qui diuidit inter uiuam terram] qai discernit inter fecundas (-am BM) tsrras (-am BM) 3 9 harenas] harenas heremi B || usque oceanum] RDA usque o|oceanum P usque ad oceanum BBThh || quibus] PBBDB; quibus et h (ex Z1 et edd. Venetis) 10 gangines] grantdes S || aethyopes B aethiopi B 11 tingi B tingitania RBa || mauretania] PBfBA mauritania RbDB || ult. est afr ] africae ultima est totius 8 || affiricae B 12 oriente] occidente R y maluam] R1ATB K albam P malbam Bl || septemtrione PRB || nostro D )
Hic est uniuersae terminus Africae. Nunc insularum, quae in Nostro mari sunt, loca nomina et spatia dimetiar.
INSVLA CYPROS ab oriente mari Syrio, quem Issicum sinum uocant, ab occidente mari Pamphylico, a septentrione Aulone Cilicio, a meridie Syriae et Phoenices pelago cingitur. cuius [*]( EXPILATORES 4 cf. gaulalia ap. Dicuil (Schweder p. 33) ) [*]( 1 gadetanum PR || quod] quod est B || auenae] scripsi (in Orosii fonte abyllae fuerit); hauenae P* hauennae (-nne R) PbRA auennae D ehauennae B abaenae B Abennem h || calpes] D calpis PRBA capis B; Calpen h || duo contraria sibi prom.] duobus promontoriis B (o in u m. 1 aut ut Sedimayero uisum est m. poster.) B 2 promunturia] PRlD promontoria (-uria R2) BR2 || coortatur (sic medio . sersu) B cohartautur (h del. m. 2) P co.arta.tur (h et n eras.) R || athlantem] PRD athlantem Bl atlantem B2A habet athlantem % 3 ocianum D || athlanticum] PRDBM athlaticum R atlanticum Bi || africo B || hesp.] ezperium B4 a meridie—uooant] a meridie gaulalum gentes 3 merediae D || autololum] ed. 1542 in marg., cf. Salmasius Exerc. Plin. p. 277 b. C. aulololom PAC aulolosum E, aulolum RBDv U f P || gaianles] B ga∗laules (a eras.) P gaulaules R alanles D galaudas B galaulas Ah 5 hesp.] ezperium 8 hisperium R || contingentes] perertamtes 3 6 est om. B || totius africae terminu B || aniuersae] Ah uniuersus PBBD || affricae B || insolarum D 7 in nostro mari] intro mare 8 II nostro mari] mari nostro B || spacia D || demetiar B dimeciar D exponam 8 8 insola D Insu (la m. 1) B || cyprus B ciprus D || ab] habet ab 8 || mare sirium 8 || sirio D || qtem] quod BD qug A || missicum A misicum B messicum D histricum 8 || sinum in rasura (fuisse uocaN uidetur) P 9 mare DB || pamphilico PRBD pamphylicum B || septemtrione PRB || anlone̢ B 10 cilicio] 8 cylicio B cilico (lico in ras. P) PRDA || meridiae D || siriM D || et phoenic.] flnis B || phenicis B phonices R1 phenicq (uel phaenice̢) B\' phuenicis (e ex correctura inseruit m. 1) D II pylago B pelaco D || cisguntur PR1 cingetur D || cuiu P ) [*]( 3* )
INSVLA CRETA finitur ab oriente Carpathio mari, ab occasu et septentrione mari Cretico, a meridie mari Libyco, quod et Hadriaticum uocant. habet in longo milia passuum CLXXII, in lato L.
INSVLAE CYCLADES, quarum est ab oriente prima Rhodos, a septentrione Tenedos, a meridie Carpathos, ab occasu Cythera, ab oriente finiuntur litoribus Asiae, ab occidente mari Icario, a septentrione mari Aegaeo, a meridie mari Carpathio. sunt autem omnes Cyclades numero LIIII. hae tenent a [*]( EXPILATORES 7 Cyclades - Rhodos compilauit Isidorus Orig. 14, 6, 22 8 a sept. Tenedos adhibuit Isidorus Orig. 14, 6, 23 || a meridie Carp. adhibuit Isidorus Orig. 14, 6, 24 || ab occ. Cyth. adhibuit Isidorus Orig. 14, 6, 25 10 eunt—p. 37, 2 cc exscripsit Isidorus Orig. 14, 6, 20 ) [*]( 1 spacium D || pasuum B passum PRl om. 8 || centom septnaginta (-genta D) quinque DA cxxxu 8 2 pasnom B passam PRl, om. B || centum uiginti quinque (-quae D) DA 3 riente P* II carpathio} .D carphatio PRBA carpatio 8 4 septem trione P septemtrione RB || mare cretico DS || a meridie mari libyco om. D || lybico PRB lydico 8 || et m. 2 in ras. trium quattuorue litt. P 5 adriaticum PRB adriatico D II long(itudine milia c) XXIIII (quae inclusi, in ras. scr. sunt m. 1) 8 || milia] m̄. l. B (sic m. 1) II passum PRl pasuum B II centum septuaginta duo DA CLXXVII 0; cf. Partsch p. 65 sq. IIlatitudine milia 8 II quinquaginta (-genta D) DA 7 cyc\'adas 8 || est] et 8 II rhodus BD rodos (-us M) 3 8 septemtrione PRS || tenedo (u in marg., quod ad hanc o potius quam ad o in carphatos uid. spectare) B tenetus D || carphatos PRBA carpatos 8 carpatus RBa carh pathus MBb || cethera PR cytera 8 cytherea SW citerea i citerea 2 9 occidente] oriente B oriente (i s, s. m. 1) 58 10 septemtrione PRB II aegeo PRDAW aegeo B || meridiae D II carphathia P carphatio RBA carpato 8 11 autem om. B || cyclades insulas (as in nnmero ras. m. 1, s. 8. e m. 1) 8 II numero]. N . (mutauit m. 2) P nomero R1D II Lnn] PaBB LIII (sic LIIII P) PbRR quinquaginta (-genta D) t tres DAh II hae tenent] tenentes 3 haecenent (t m. 2) M || hae] heq P hę∗∗ (hę m. 2 corr., ex heae ?) R haec Z || septentrione] RB septemtrione RB septemtemtnone (corr. 1 aut 2 m.) P septentrio Wl )