Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

Sibyllae quoque non aliter fore ostendunt quam ut dei filius a summo patre mittatur, qui et iustos liberet de manibus inpiorum et iniustos cum tyrannis saeuientibus deleat.

e quibus una sic tradit: [*](EPITOME 3 Sibyllae] c. 68, 1. ) [*]( KAKIAN CKKAHAPAC P, KAI ANAKAAIICAMЄNOCTЄΝΠΑΑΝΗΝΚΑΙΤΗΝΚΑ- KIANЄΚΚΑΘΑΡΑC Sedulius ὲϰϰαθήρας Bernaystus ) [*](BHSPJ 1 TO) μὲν — ϰαταϰλύσας] flHMGN ΥΔΑΤΙΠΟΑΑΟΚΑΤΑΥCAC B, pemen . hydati pillo cataclyesas H, nH (in mg. m. 1 ?) MGNVAATI HO MQKTA KAICAC S, THMHNHAATl ΠΩΑΑΩΚΑΤΑ, om. -xXuoa;, sed spaito relicto P, IIHMЄNlΔΑΤЄΙΠΟΑΑΩΤΑΚΑΙCAC Sedulius; xataxXuaa; Patricius, cf. cod. H et Sedul., ϰαταλύσας edd., sed cf. Ps.-Apul. inluuione diluens et interpretat. lat. in B et ap. Sedul. nrj δὲ — διαϰαύσα;] ΙΙΗΔC ΠΟΥΡΙΟΞΥΓΑΤΩΔЄΙΑΚΑΥCAC B, pedepyri oxiotato diacausas pyri H, THA€ ΠΥΡΙΟΞΥΓΑΤΩ AlAKArCAC S, nrPPQSlTATQ AIAKATCAC, om. πὴ 81, sed spatio relicto P, ΠΗΔЄΗΥΡЄΥΟΞΙΤΑΔΙΑΚΑΥCAC Sedulius 2 ὲνίοτε — ὲϰπαίσας] ЄNIOTЄΔΠΟΑЄMOI CKAIAOIMOIC GKITGCAC B, aniote depolomoes . caelimoes ecpesas H, GN lOTЄAЄΠΟΑЄ MOICKAIAOI MOICGKHA- CAC S, HN ΠЄΔЄΙΙΩΑΗ MQIC (om. ϰαì λοιμοίς) HKnCAC P, ЄNIOTЄΔЄ nO- ACMOICKAIAOIMOIC GKnHCAC Sedulius; ὲϰπαίσας edd. quidam et Struuius, ὲϰπιέσας alii edd.et Bernaysius, sed cf. interpretat. lat. in B malitia- percussa ή̀γαγεν — ϰόσμον] HT ΑΓЄNЄΠΙΤΟΑΡΧЄΩΝΚΑΙΑΠЄKATHCTHCЄNTONЄΑΥΤΟΥ KOCMON B, egagenepito archeon. ea poca testesentoneatu cosmo H, HTATЄNЄIII ΤΟΑΡΧΑΙΟΝΚΑΙΑΠΚΑ TЄCTHCЄNTONЄΑΥΤΟΥCOCMOC S, HrArGNHIII TUAPXAIQN KAIAIIQKA THCΘΗCΗΝΤΩ ЄΑΥΤΩΥCΩC MQN P, ЄΓΑΓЄNЄΙΙΙΤΟΑΡΧΑΙΟΝΚΑΙΑΠΚΑΤЄCTHCЄN TON ЄΑΥΓΟΥ KOCMON Sedulius interpretatio lat. in B (in mg. m. 1) et P haec cum igitur haec fuerint, 0 asclepi, tunc (o-tunc om., sed spatio relicto P) dominus et pater et deus et primi et unius dei creator inspectis his quae fient et sua uoluntate (uolumptate B) id est, bono opposito temeritati et reuocato errore et malitia expurgata (cetera desunt in P) et tam aqua nimia deluta quam igni rapido exusta. plerumque autem bellis et pestibus percussa ad- II duxit ad pristinum et restituit suum mundum, ap. Sedulium haec cum autem haec facta fuerint, aesculapii, tunc dominus et pater et deus primique atque solius dei creator respiciens facta et suam uoluntatem id est, bonitatem opponens disturbationi et reuocans errorem atque malitiam purgans alicubi quidem aqua multa deluous, alicubi autem igni uelocissi-\' mo exurens, interdum autem bellis ac pestibus excutiens reduxerit ad anti-i quum et restituet suum mundum 3 sibellae H 4 fore B7 j )

643
  1. ἥξει καὶ μακάρων ἐθέλων πόλιν ἐξαλαπάξαι
  2. .
  3. καί κέν τις θεόθεν βασιλεὺς πεμφθεὶς ἐπὶ τοῦτον
  4. πάντας ὀλεῖ βασιλεῖς μεγάλους καὶ φῶτας ἀρίστους;
  5. εἰθ᾽ οὕτως κρίσις ἔσται ὑπ᾽ ἀφθίτου ἀνθρώποισιν
  6. .
item alia:

  1. καὶ τότ᾽ ἀπ᾽ ἠελίου θεὸς πέμψει βασιλῆα,
  2. ὃς πᾶσαν γαῖαν παύσει πολέμοιο κακοῖο
  3. .
et rursus alia:

  1. ὃς ῥά κε πραὺς ἰδοὺ ἤξει, ἴνα τὸ ζυγὸν ἡμῶν
  2. [*](AUCTORES 1 ss.] V 107 ss. 6 s.] HI 652 s. 9 ss.] VIII 326 ss. )[*](EXPILATORES 1 ss.] Sedulius (cf. Montefalconium, palaeograph. graec. pag. 247. 6 s.] Sedulius (cf. ibid.). 9 ss.] Sedulius (cf. ibid.). )[*](BHSPj 1 XCCt cum Lactantio Excerpta Sibyll. Parisina (cod. 1043) Rzachii, 8\'au codd. Sibyll. MAKAPtQ\\ Sedulius ЄθЄΩ̃ IIOAGI S eZAAAILVI: Sedulius ΗΞЄKAIMAKPAPONOCKЄEN ΠΟΑΙΝЄΜΑΠΑΞЄB, U Exicemacaron ethelon poline xalapaxe H, HEGIKAIMA KAPHNЄθЄΩ̃ LllU- ΛЄINЄΞ. AAIIHAI P 2 xai] KA P θЄΩΝ B, ЄθΟЄЄN Sedulius BACI- AGIC S n£M<I>OIC Sedulius ir- του̃τον] ЄΠΠΟϒΤΟϒ B TQrfQIN P ceceuntis theothenbasi leus penphisepituton H in Excerpt. Paris. uersus ut ap. Lact., nisi quod xaxet TI;, in codd. Sibyll. sic xaxet TI; θεόεν σθε- ναρὸς βασιλεὺς ὲϰπεμϕθείς, sed post U. 101 hic xai ϰισσὶς θεόθεν βασιλὺς πεμϕ- OEI; Èr.t τοῡτον, quem Alexander e Lactantio in margine adscriptum corrupto initio illuc delatum esse existimat, uix recte 3 BACIAGIC S OAI B, ////ΟΛЄI////BACΙΛЄϒЄϒC Sedulius μεγάλους om. B, MGTAAOVC S, MGrAAQTC P HAI S ΦΟΤΑC B, PUTAC SP, SvSpa; codd. Sibyll.; cf. Volkmannum, de orac. SilnJll. dissert. pag. 29 APICTOIC P pantasalis balis megalus cefotasaris tas H 4 GTO Sedulius £10\' OOTOI; om. P KPICGIC B ύπ\'] II SP ΑΦθΙθΤΩΝ P ΛΠθΡΩΠΟΙCΙ̃ S, ANOPQIIOCI P, ΑΝθΡΩΠΟΙCЄΙΝ Sedulius i utoscrisis estei papaphthi tuanthropoesin H in codd. Sibyll. sic EtO\' olJtw; tIXo; ε̎σται α̎ϕθιτον άνθρώποισιν; cf. Struuium, opusc. I 85, et Volkmannum l. c. pag. 28 interpretatio lat. eadem in B (in mg. m. 1) et P et, nisi quod leuissima quaedam sunt discrimina, ap. Sedulium 5 alia] alio loco P 6 ὰπ\'] ὲξ edd. GAIOIO S IIGMnGI B BACIAGA B, BACIAHA S cetotapelioeotheon peon senbasilea H, KAITQT ΛΠЄΙΩΙΟθΟC ΠЄΜΨЄΙΡΑ CIAHA P, KAITOTЄΑΠΟЄΛΟΙΟθЄOCΠЄΜΨЄNBACIAЄA Sedulim 7 TAIAiN SP, TЄAN Sedulius nOAGMOlO S, IIOAGMO P, ΠΟΛЄΜΟϒΟ Sedulius KAKQIO P, KAKOTO Sedulius os pasan grean pausi polomoescacoes H interpretatio lat. ead. in B (in mg. m. 1) et P, paene eadem * ap. Sedulium 8 rursum B 9 o; ba XE Rzachius, Octpret Stadtmuellerm; πραὺς ίο̂οὺ η̎ξει ego ex codd. H (ad η̎ξει uidetur i xi in H referendum esse P )[*]( 41* )
    644
  3. δοῦλον δυσβάστακτον ἐπ᾽ αὐχένι κείμενον ἄρῃ,
  4. καὶ θεσμοὺς ἀθέους λύσει, δεσμούς τε βιαίους
  5. .

Oppresso igitur orbe terrae cura ad destruendam inmensarum uirium tyrannidem humanae opes defecerint, siquidem capto mundo cum magnis latronum exercitibus incubabit, diuino auxilio tanta illa calamitas indigebit.

commotus igitur deus et periculo ancipiti et miseranda conploratione iustorum mittet protinus liberatorem. tum aperietur caelum medium intempesta et tenebrosa nocte, ut in orbe toto lumen descendentis dei tamquam fulgur appareat; quod Sibylla his uersibus elocuta est: [*](EPITOME 6-8] c. 66, 10. 8-646, 7] c. 67,1. ) [*](AUCTORES c. 19] cf. Apocal. 19,11-21. 9 s.] cf. Matth. 24. 27. ) [*](et codd. Silryll. HMQV;ΟΦΡΑCЄΠΑΡ OЄCΙΛΟϒΝΤЄΙΝΑΤΟZϒΓΟΝ HMQN B, 0 praese prausiasunti xiomato zyconclie mon H, OnACCnPATC CIACΟϒΝΤЄΙ NATOZITON ΗΜΩΝ S, OPACenPAr CΙΔΟϒЄΝθЄΙ NATOZITON HMQN P, hoc tantum TOZITIN HMQN ap. Sedulium; -pauv rpaog efci ξνα τόν rpcwv codd. Simjll. HMQV, πρα̃ος πα̃σι cpavEi; ι̎να TOI ζυγὸν ovrcsp υ̍πη̃μεν rell. codd. et edd.; ad hunc et superiorem uersum (325) αὐτός CJOV βασιλεὺς ὲπιβὰς tr- I zwXov έσάγει (sic male codd., ὲπά̩σσι Νauckius) cf. Matth. 21, 5 tSou o βασιλεύς σου ἒρχεταί cot rcpaii; (ex Zachar. 9, 9) et Ioann. 12,15 μὴ ϕοβοῡ (undt Stadtmuellerus θάρσει), θυγάτηρ Σιών ίο̄οὺ o βασιλεύς; cou ε̆ρχεται ϰαθήμεος ὲπὶ πω̃λον ovou; Sauppius ospaxs npato; δυστυχέων θνητω̃ν ζυγὸν ήμω̃ν ap. Fritzschium; nihil certi inuenit Struuius, opusc. I 86 ) [*](BHSPj 1 bOTbON B, AOAO S, AOTAO P, SouXeiov codd. Sibyll. HMQV \' ATCBATAKTO S, ArCBACTAKATO P, ATCBACTAKNON Sedulius ΑΓΧЄΝЄΙ SP KCIMCNQN P, KIMCNON Sedulius APH BS Sedulius, A IPH (IP uid. esse litterae n et P contignatae) P dulon dysbastanton epauche nicimenon are H 2 OЄCΜϒЄ S, O.CCMOrC Sedulius AaCrC B, άθέσμους codd. deter. Sibyll. λύσει] ArCI B, ArCCI SP, AICCI Sedulius; λύση codd. Sibyll. ACCMQTC P SE codd. Sibyll. HMQV BIAIOTO S, BIBAIOrC S cae thesmusa theus lysides mustebiacus H interpretatio lat. in P haec ita ut praesentia eius iugum nostrorum seruitutis qui non fertur pondere super colla positum tollat et fanda soluet et uincula uiolenta, ap. Sedulium haec iugum nostrae seruitutis intolerabile super colla positum tollet et leges impias soluet uinculaque uiolenta 3 orbem pI, m del. P3 distruendam B, destruenda (~ m. 3) P 6 illa om. S 7 ancipiti1 B2 miserandi P 8 tunc BSPPC medium om. P 9 nocte] noc sic S nocte. (m er.) et tenebrosa H discendentis P 10 uerbis P 11 locuta H )

645
  1. ὁππόταν ἔλθῃ,
  2. πῦρ ἔσται ψολόεν τι μέσσῃ ἐνὶ νυκτὶ μελαίνῃ
  3. .

haec est nox quae a nobis propter aduentum regis ac dei nostri peruigilio celebratur: cuius noctis duplex ratio est, quod in ea et uitam tum recepit, cum passus est, et postea regnum orbis terrae recepturus est.

hic est enim liberator et iudex et ultor et rex et deus, quem nos Christum uocamus, qui priusquam descendat, hoc signum dabit.