Divinarum Institutionum

talsum hoc et absumle est: anima enim non pars corporis, sed in corpore est. sicut id quod uase continetur, uasis pars non est nec ea quae in domo sunt, partes domus esse dicuntur, ita nec anima pars est corporis, quia corpus uel uas est animae uel receptaculum.

iam illut argumentum multo magis inane est, quod ait animam, quia non citius emittatur ex corpore, mortalem uideri, sed paulatim se ex omnibus membris explicet a summis pedibus incipiens: tamquam si esset aeterna, uno temporis momento erumperet, quod fit in iis qui ferro intereunt. quos autem morbus interimit, spiritum diutius exhalant, ut paulatim frigescentibus membris anima effletur.

quae cum materia sanguinis contineatur sicut lumen oleo, ea materia febrium calore [*](. AUCTORES 1 certa—regione] Lucr. III 610. 3 conquassata] ibid. 600. 9J ibid. 548-579. 13 s. 16 uas] ibid. 555. 17 quod ait] ibid. 526-547. ) [*]( ,BHSPj 1 patitur BP religione H 3 de sede H medela SP 4 et] et cum P quia (i ex e ? m. 2) B post quia s. I. diu S2 5 iuncta est bis P1, alt. del. P2 6 societate1 P3 8 qufla B3 9 gracile pI, T4 gratilo P3 11 anima] in anima H 12 absimile H, dissimile cett. 13 corporis sed] est corporis sed animae H uas*e (a ? er.) B continentur P 14 domus om. S 15 post est del. & Pif 15. 16 prius uel exp. m. 2, alt. om. S 16 illum H 17 quo P anima B 18 mortalem uideri post animam ponit Heumannus, fort. recte uiderit H 19 explicit Bl, corr. B2 20 tamquam] ***tam (tan ? er., a ex u) P uno om. S 21 iis cdd., his C intereat, S2 22 mortbus (i er.) S interemit. H ut] et S 23 efflatur S 24 continetur P ea] ex H colore H )

nec tamen quia sensus corporis deficit, animae sensum extingui et occidere putandum est. non enim anima corpore deficiente, sed corpus anima decedente brutescit, quia sensum omnem trahit secum.

cum autem praesens anima sensum tribuat corpori et uiuere m efficiat, fieri non potest ut non ipsa per se et uiuat et sentiat, quoniam ipsa est et sensus et uita. nam quod ait:

1. quodsi inmortalis nostra foret mens,
2. non tam se moriens dissolui conquereretur,
3. sed magis ire foras uestemque relinquere, ut anguis,

sed ille fortasse Epicureum aliquem uiderat etiam dum moritur philosophantem ac de sui dissolutione in extremo spiritu disserentem.

quomodo sciri potest utrum dissolui se sentiat an corpore liberari, cum in exitu lingua mutescat? nam dum sentit et loqui potest, nondum dissolutus est, ubi dissolutus est, nec sentire iam nec loqui potest: ita queri de dissolutione aut nondum potest aut iam non potest.

at enim priusquam dissoluatur, intellegit se dissolutuiri. quid quod [*](AUGTORES 6 brutescit] ibid. 545. 11 ss.] ibid. 612 ss. ) [*](BHSP] 1 membrOtTum aumma 82 summarquaelq: P3 2 uene (u in ras. ex b) S 3 fontes Bl, corr. B7 arescunt (u in ras. ex a ? m. 2) B 6 decidente BH 7 trahet Bl, corr. B3 rcuml P3 sensum] sensum suum BP 8 non (ante ipsa) s.l.P3 9 et (ante sensusj, exp. m. 3 B «etl (ante uita) B3, et ex ut P 11 immoralis H mens\' f\' est distinctio) B 12 moriendi P conquaereretur (\' add. in B) BHarS 13 irertl B3, sire1 (i ras. ex u ?, t add. m. 1 uel 2), ara1 (a corr., t del. m. post.) S relinquere B\'5\'P1, t 8. 1. add. B3P3, inseruit S7 14 et quidem P quaereretur BP3 (ead. m. 3 del. a) im Bl, corr. B3 15 epicurus P 16 sui S, sua cett. 17 dissolui*se (s er.) P se om. S sentiant H an] afCl B 18 extu H 19 sentit- nondum om. P ubi dissolutus est om. SP 20 nec sentire iam] rcw (m. 2) iam nec sentire S quaeri BHaP™ 21 at enim] aut P prius] non prius S 22 intellexit S dissolutum iri HS; cf. ad pag. 23, 4 quicquod BI, corr. B1 )

cetera Epicurei dogmatis argumenta Pythagorae repugnant disserenti migrare animas de corporibus uetustate ac morte confectis et insinuare se nouis ac recens natis et easdem semper renasci modo in homine modo in pecude modo in bestia modo in uolucre et hac ratione inmortales esse, quod saepe uariorum ac dissimilium corporum domicilia commutent.

quae sententia deliri hominis quoniam ridicula et mimo dignior quam scola fuit, ne refelli quidem serio debuit: quod qui facit, uidetur uereri ne quis id credat.

praetereunda sunt igitur nobis ea quae pro falso contra falsum disserebantur: satis est ea refutasse quae contra uerum disputata sunt.

Declaraui, ut opinor, animam non esse solubilem: superest citare testes, quorum auctoritate argumenta firmentur.

neque nunc prophetas in testimonium uocabo, quorum ratio et diuinatio in hoc solo posita est, ut ad cultum dei et ad inmortalitatem ab eo accipiendam creari hominem doceant, sed eos potius quibus istos qui respuunt ueritatem credere sit necesse.

Hermes naturam hominis describens, ut doceret quemadmodum esset a deo factus, haec intulit:

καὶ τὸ αὐτό ἐξ [*](EPITOME 16—627, 9] c. 65, 6. ) [*](AUCTORES 23] pag. 45b Patrie.; cf. Ps.-Apulei. Asclep. c. 31 (pag. 45, 1 Goldb.) et c. 8 (pag. 34, 7). ) [*](EXPLLATOBES 23] Sedulius (cf. Montefalconium, palaeograph. graec. pag. 246). ) [*](BHSPJ 1 conquaerentes BHar 2 et (ante proficisci) om. B etquae Bl, idqu*e B3 3 si (i add. 9n. 3) B 6 disserenti (i fin. ex e m. 3) P .7 uetiiistate 82 uetustate ac] uetusta P se om. S nobis BH 8 modo in homine om. S hominem Bl (m del. B3) P 9 pecudem P bestiam P uolucrem P inmortalis B1, corr. B7, mortales P 11 diri P1, deliri P3 homines Bl, corr. B* 12 ridiculo H mimo] eo P schola sic P2 seria P 13 debuit (b ex r m. 2) P 14 nobis om. P ,15 ea om. P 16 declararuil B2, declarauit H 18 uocauo Bl, corr. B1 19 sola P1, corr. P3 20 docent H 21 qui om. H ueritati P 22 describens (pr. e ex i) B 23 esse H hanc S xai ro — θνητη̃ς] Caeto )

625

ἑκατέρων φύσεων, τῆς τε ἀθανάτου καὶ τῆς θνητῆς, μίαν ἐποίει φύσιν τὴν τοῦ ἀνθρώπου, τὸν αὐτὸν πὴ μὲν ἀθάνατον, πὴ δὲ θνητὸν ποιήσας, καὶ τοῦτον φέρων ἐν μέσῳ τῆς θείας και ἀθανάτου φύσεως καὶ τῆς θνητῆς καὶ μεταβλητῆς ἵδρυσεν, ἵνα πάντα μὲν ὁρῶν πάντα θαυμάζῃ.

sed hunc fortasse aliquis in numero philosophorum conputet, quamuis in deos relatus Mercurii nomine ab Aegyptiis honoretur, nec plus ei auctoritatis tribuat quam Platoni aut Pythagorae.

maius igitur testimonium requiramus. Polites quidam consuluit Apollinem Milesium utrumne maneat anima post mortem an dissoluatur, et respondit his uersibus: [*]( auto execateron fyseon teste athanatu tcetesth netesj (in ras. m. 2) H auxb om. B, ΔΥΓΟ S ϰαì τό auio interpretandum uidetur et eadem ratione, nisi rectius cum Wachsmuthio pro xat legitur xatot uel xa; xnèt; loci Ps.-Aptilei a denique et itaque incipiunt; interpretatio lat. in BP sic incipit et hoc idem (quidem P) ex utraque natura tam inmortales (mortalis P) quam etiam mortales finunortalis P) unam efficiebat (efficiet P) naturam hominis, ap. Sedulium sic et hoc idem ex utraque natura immortalique et mortali unam faciebat naturam hominis. ) [*](BHSPJ 1 ЄKATЄΡΩ BSP, eiCATGPQN Sedulius xat] KAV S rijç] SHC B1, corr. B3 ONHTHC S, 0HTHC P 2 μίαν — ποιήσϰς] mian epoti fysisten tuanthropu ton auton pemana thanaton phedeihn et (add. m. 2) onpuesas H CTTOJCI S, ЄΠΟΙЄ Sedulius τὴν] 0HN B, TH SP ANQPQDOV P, ΑΝΘΡΟΠΟΥ Sedulius AVTQN PSedulius r.i;] IIH S MHN P 3 NASANATON S, A0ANATQN P Sedulius πὴ] II B oe] AH SP nOIHCAC S, IIQIHCAC P ϰαì toutov — tSpuoEv] cetuton feron emneso thesthia sceathanatu fyseosce testhne tesce metablete si drysen H, KAHQrrQN ΦΠΡΩΝΗΝΤ AAH- CQSHC ΘΙΙΙΑCΚΑΥ ΑΝΘΑΝΑΤΩΥ ΦΥCΙΙΩCK THCΘΝΙΙΤΙΙC KAIMHTABH THCVAPICH P TOVTQN Sedulius ΦЄPON B 4 MCCQ BS Sedulius τη̃ς ] T€C B 0CIAC S, 0AIC Sedulius AfcANATON B ΦΥCЄOC B xai) h 8 τη̃ — ι̌δρυσε] ΘЄCΑΘΝΗΘΗCΚδΙΜC | TABAЄTЄCΙδΡΥCЄN B 5 MЄTABAHTHC S IAPVCC S, APVCCN Sedulius ι̌να — θαυμάζη] in apania menoron panta thauze H, INAnANeA AAIINQPQN ΙΙΑΝΘΑΩΑΥ- MAZH P pr. aravra edd. alt. AHANI A B edd. 6 ΘΑΥΜΑZΠ B Sedulius, OAVMAZII S interpretatio latina paene eadem in B (in mg. m. 1) et P, dhiersa ap. Sedulium ad loc. Hermet. cf. Struuium, opusc. I 152 se H 7 eoj putet B in] inter S 10 quidem P 12 uerbis BS ) [*]( XVIIII. Lact. 1. ) [*]( 40 )

1. Ψυχὴ μὲν μέχρις οὖ δεσμοῖς πρὸς σῶμα κρατεῖται,
2. φθαρτὰ νοοῦσα πάθη θνηταῖς ἀλγηδόσιν εἴκει·
3. ἡνίκα δ᾽ ἀνάλυσιν βροτέην μετὰ σῶμα μαρανθὲν
4. ὡκίστην εὔρηται, ἐς αἰθέρα πᾶσα φορεῖται
5. αἰὲν ἀγήραος οὖσα, μένει δ᾽ εἰς πάμπαν ἀπειρὴς
.
6. πρωτόγονος γὰρ τοῦτο Θεοῦ διέταξε πρόνοια
.

falsa est ergo Democriti et Epicuri et Dicaearchi de animae dissolutione sententia. qui profecto non auderent de interitu animarum mago aliquo praesente disserere, qui sciret certis carminibus cieri ab inferis animas et adesse et praebere se humanis oculis uidendas et loqui et futura praedicere, et si auderent, re ipsa et documentis praesentibus uincerentur.

sed quia non peruieant animae rationem, quae tam suptilis est, ut oculos humanae mentis effugiat, interire dixerunt.