Divinarum Institutionum

Nunc argumenta eorum qui contra disserunt refellamus: quae Lucretius tertio libro executus est. quoniam cum corpore inquit anima nascitur, cum corpore intereat necesse est.

at non est par utriusque ratio. solidum enim et conprehensibile corpus est et oculis et manu, anima uero tenuis et tactum uisumque fugiens. corpus e terra fictum atque solidatum est, anima nihil in se concreti, nihil ponderis terreni habet, ut Plato disserebat. nec enim tantam posset habere sollertiam, tantam uim, tantam celeritatem, nisi originem traheret e caelo.

corpus igitur quoniam fictum ex ponderoso et corruptibili elemento et tangibile est et uisibile, [*](AUCTORES 15] III 417 ss. 21 Plato] cf. Phaed. 80 D; cf. supra ad c. 8, 5 s. ) [*](BHSPJ 2 cupiditate S1 libidum H 4 a om. P 5 corpus sine - magna sine corpore om. Pl, in inf. mg. corpus sine animo rnihil potest animus autem1 (s. I. m. 3) potest multa et magna sine corpore P1, animo] anima S uero] autem SP (i. e. P3) 6 uisibilia (u ex b ? m. 2) B 7 quia-pati possunt s. I. P2 8 tactu C" er.) S 9 uisUi C" er.) S, uisu (~ m. 2) P isedj P1?10 nullum H 12 actui BH et anima] etiam H 13 est om. H 16 nasrciltur PJ 17 pars B100 (s del. et expunct.) Sar 18 et (ante conprehensibile) s. I. B3 19 et] sed H uisumque] ui summumque S e terra] etna (i. e. aeterna) sar, etra Spr 20 consolidatum B anima] anima uero S creti P nihil in fce1 (se m. 3) ponderis P 22 tantam uim bis P claritatem S 23 e] a SP )

ergo quamuis inter se coniuncta et sociata nascantur et alterum, quod est de terrena concretione formatum, quasi uasculum sit alterius, quod est a caelesti suptilitate deductum, cum uis aliqua utrumque discreuerit, quae discretio mors uocatur, utrumque in naturam suam recedit: quod ex terra fuit, id in terram resoluitur, quod ex caelesti spiritu, id constat ac uiget semper, quoniam diuinus spiritus sempiternus est.

denique idem Lucretius oblitus quid adsereret et quod dogma defenderet, hos uersus posuit:

1. cedit item retro, de terra quod fuit ante,
2. in terram, sed quod missum est ex aetheris oris,
3. id rursum caeli fulgentia templa receptant.

praeterea id ipsum quod colligit, dissolui animam, hoc est simul cum corpore interire, quoniam simul nascantur, et falsum est et in contrarium conuerti potest. non enim simul interit, sed anima discedente integrum per multos dies manet et plerumque medicatum diutissime durat.

nam si ut simul nascuntur, simul interirent, non discederet repente anima [*](.AUCTORES 5 uasculum] cf. Lucr. III 440. 13 ss.] II 999 ss. ) [*](BHSPJ 1 occidet B 2 aspectfl (~ er.) S quia] quoniam H sub tectum (corr. m. 3) P, sub ictum B, sub ictu (~ er.) S, tactum, om. sub, H 4 sese S nascuntur P et1 P3 5 sirtl P3 6 a om. S caelesti (i ex e m. 3) P 7 (tum) utrumque edd. 8 redit S id om. S terra (~ m. 2) S 9 ac] aut SPl, corr. P3 11 dogma P2 12 **posuit (de er.) H 13 caedit (CP- S) BarHS idem HP de terra] in terra H \'quod fuit ante1 P2 14 in terra sed S, \'in trX1 (~ er.) sed P2, in terra* (\' est distinctio) sed B, terra sed H; in terras et codd. Lucr. missum est] missus codd. Lucr. oris\' B 15 rursum BP cum codd. Lucr., rursus HS fulgentia] rellatum codd. Lucr. 18 quod P, quo cett. colligirtl P3 19 ho est P nascautur P2 20 falsum (m ex s ? m. 3) B 21 dies multos S )

nam si terrenum et tragile corpus post secessum animae non statim diffluit in terramque tabescit, ei qua illi origo est, ergo anima, quae fragilis non est, in aeternum manet, quoniam origo eius aeterna est.

quoniam crescit inquit mens in pueris et in iuuenibus uiget et in senibus deminuitur, apparet esse mortalem. primum non idem est anima et mens: aliut est enim quo uiuimus, aliut quo cogitamus. nam dormientium mens, non anima sopitur, et in furiosis mens extinguitur, anima manet, et ideo non exanimes, sed dementes appellantur.

mens ergo id est intellegentia uel augetur uel minuitur pro aetate. anima in statu suo semper est, et ex quo tempore spirandi accipit facultatem, eadem usque ad ultimum durat, donec emissa corporis claustro ad sedem suam reuolet.