Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

quaero nunc an possint pii et iusti homines esse qui constitutos sub ictu mortis ac misericordiam deprecantes non tantum patiuntur occidi, sed et flagitant feruntque ad mortem crudelia et inhumana suffragia nec [*](EPITOME 8-13] c. 58,1. 13—558, 9] c. 58, 3 s. ) [*](BBHPVJ 2 operae V rec**tissime (en er.) B 3 praeclarus V 4 c*elata (a er.) B pulcerrimum B 6 disserunt (se et u in ras. et nt 8. I. add. m. 2) B 7 contentum Bl, contemtum BzRY eiortati PV 8 celum V spectalum B, expectaculum V 9 iis R, his cett. et (ante delectantur) om. R inters*uut (r ? er.) B 10 a[d] JB1 12 nihil om. P 18 quamul\'8* (a ? er.) B* 14 iugulari (alt. u et a in ras. et ri s. I. add. WI. 2) B uolu*pta.te (m er.) B cõjputat B, om. H 15 quam si homicidii post occulte s. I. Bs 16 spectatur BAC, peccator R, expectator H tamton1 B* 17 humanum f-num ex -nam) V 18 animas (alt. a ex o uel u m. 3) B 19 ludere] uidere Bl, corr. B3 iis R, his cett. 20 sanguine C m. 3) B quaero R, quare B, quaere H, quaere PV rpossint1 B9 ∗∗pii (In ? er., quod add. m. 2) B 21 esse (nt ? s. I. er., quod add. m. 2) B i.otu (e er.) B misericordia B 22 deprecantis RPV tantum] tam B )

558
uulneribus satiati nec cruore contenti. quin etiam percussos iacentesque repeti iubent et cadauera ictibus dissipari, ne quis illos simulata morte deludat.

irascuntur etiam pugnantibus, nisi celeriter e duobus alter occisus est, et tamquam humanum sanguinem sitiant, oderunt moras. alios illis conpares dari poscunt recentiores, ut quam primum oculos suos satient.

hac consuetudine inbuti humanitatem perdiderunt. itaque non parcunt etiam innocentibus, sed exercent in omnes quod in malorum trucidatione didicerunt.

huius igitur publici homicidii socios et participes esse non conuenit eos qui iustitiae uiam tenere nituntur. non enim cum occidere deus uetat, latrocinari nos tantum prohibet, quod ne per leges quidem publicas licet, sed ea quoque ne fiant monet quae aput homines pro licitis habentur.

ita neque militare iusto licebit, cuius militia est ipsa iustitia, neque uero accusare quemquam crimine capitali, quia nihil distat utrumne ferro an uerbo potius occidas, quoniam occisio ipsa prohibetur.

itaque in hoc dei praecepto nullam prorsus exceptionem fieri oportet, quin occidere hominem sit semper nefas, quem deus sacrosanctum animal esse uoluit.

ergo ne lliut quidem concedi aliquis enstimet, ut recens natos liceat oblidere, quae uel maxima. est inpietas: ad uitam enim deus inspirat animas, non ad mortem. [*](EPITOME 11—20J c. 59, 5 uetus - inferre. 20-559, 15] c. 59, 5 nec infantem — exponere. ) [*](BRHPV] 1 satiat P1 (corr. P3) V per***cussos (con ? er.; os ex is m. 3) B, percussus PJC 2 iacentisque Bl, corr. B* repe*ti (n er.) B cadauer* (a er.) B dispari H 3 illa.. simulata.. (duo s er.) B 4 horas minum H 5 satiant P1, corr. P9 oderunt (n ex a) V mo** (rt ? er., ras m. 3) B 6 poscunt (c ex s m. 1 F) B rec[en]tiores B* 7 haec BarR 8 sed] seque R exercentiw B1 omnis RPV 11 uiam (m in ras. ex a ? m. 2) B 12 os V prohibe*t (a er.) B 13 mone*t (n er.) B 14 liceuit B1, corr. B7 eius Bl, corr. B* 15 iustitia] iustitia neque latronem interficere B crimene BI, corr. B1 16 iftapitali B* qua P1 (carr. P3) V 17 prohibetUf B1 ut itaque B in om. PV 18 pr[or]su[s] B* exceptionem (1 in ras. m. 3, alt. e ita ras. m. 2) B 19 sempiternefas P1 (it expttnx. P3) V quem] quod Bx, corr. B3 sacrosancto BI, corr. B1, sanctum PV 21 allidere (al m ras. ex ob ? m. 2) B maxima (alt. a ex e m. 3) B-- )

559

uerum homines, ne quod sit facinus quo manus suas non polluant, rudibus adhuc et simplicibus animis abnegant lucem non a se datam.

expectet uero aliquis ut alieno sanguini parcant qui non parcunt suo? sed hi sine ulla controuersia scelerati et iniusti: quid illi quos falsa pietas cogit exponere?

num possunt innocentes existimari qui uiscera sua in praedam canibus obiciunt et quantum in ipsis est crudelius necant quam si strangulassent?

quis dubitet quin impius sit qui alienae misericordiae locum tribuit? qui, etiamsi contingat ei quod uoluit, ut alatur, addixit certe sanguinem suum uel ad seruitutem uel ad lupanar.