Divinarum Institutionum

Haec est illa perfecta iustitia quae custodit humanam de qua philosophi locuntur societatem, hic diuitiarum maximus ac uerissimus fructus est, non uti opibus ad propriam unius uoluptatem, sed ad multorum salutem, non ad praesentem suum fructum, sed ad iustitiam, quae sola non interit.

tenendum est igitur omni modo ut ab officio misericordiae spes recipiendi absit omnino: huius enim operis et officii merces a deo est expectanda solo. nam si ab homine expectes, iam non humanitas erit illa, sed beneficii faeneratio, nec potest uideri [*](AUCTORES 1] Cic. pro Marcell. 4, 11. ) [*](BRHPVJ 1 certa ut uid. B1, in ras. corr. B* uoluptate H **ipsa (et ? er.) B 2 operwe B1, operae V non] non aliquando codd. Cic. paene omnes ad H 3 haeto J33 iustitia tma,gis (ma m. 3) omissis uerbis et lenitas florescet cottidie m. 1, florescat cotidie s. I. add. m. 3 B at haec tua iustitia et lenitas animi codd. Cic. paene omnes 4 florescit codd. quidam Cic. cotidie HPV tribulibus suis] indigentibus suis amicis B 5 aut clientibus] audientibus V largiuntur ? Heumannus 6 non] nec Heumannus et om. R legitio Pl, corr. PJ 7 beneficientia BH, benefitirentila PJ, beneficia V est (post nulla) om. R 8 quicquid part. ras. ex quicquam P 9 facinore B, fenore RP reddit B beneficientia BH, benefiti\'enti\'a P1 et beneficentia non erit glossema uidetur Heumanno ret\'si P 10 iis R, his cett. (nisi quod his ex hi P\') 11 an sequetur ? 12 liberatatis B* 13 humanam] humanam uitani B 14 locuuntur BI, loqu*ntur sic Bs, locuntur RP, loquuntur HV 16 uoluntatem Bl, corr. Bs 17 iustiam R tenenda B 18 ad B\', corr. B1 19 officiril B1 20 expectanda est H expetenda P1 (in ras. corr. P\') V 21 fweneratio B3, feneratio PV \' )

item deus praecipit ut si quando cenam parauerimus, eos in conuictum adhibeamus qui reuocare non possint et uicem reddere, ut omnis actus uitae nostrae non careat misericordiae munere.

nec tamen quisquam interdictum sibi putet aut communione cum amicis aut caritate cum proximis, sed notum nobis deus fecit quod sit uerum et iustum opus: ita nos oportet cum proximis uiuere, dummodo sciamus illut ad hominem, hoc ad deum pertinere.

praecipua igitur uirtus hospitalitas, quod philosophi quoque aiunt, sed eam detorquent a uera iustitia et ad commodum rapiunt. recte inquit Cicero a Theophrasto est laudata hospitalitas. est enim, ut mihi quidem uidetur, ualde decorum patere domus hominum inlustrium hospitibus inlustribus.

eodem modo rursus errauit quo tum, cum idoneis esse diceret largiendum. non enim iusti et sapientis uiri domus inlustribus debet patere, sed humilibus et abiectis: nam inlustres illi ac potentes nulla re possunt indigere, quos opulentia sua et [*](EPITOME 4-6. 18 s.] c. 60, 6. ) [*](AUCTOBES 4-6] Luc. 14, 12. 13] de off. II 18, 64. 17] cf. pag. 595, 4. ) [*](BRHPV] 1 meritus*** (sed er.) B fecit H 3 ad Bae spectans P1 (in ras. corr. P2) V 4 capiat HP idem BRP praecepit BH caenam BarRV 5 parauerimus B2 s. I. corr., pararimus BI, parauimus RH, proparauimus P1 (corr. P2) V eos] eos magis R inconueniathibeamus B\', inconuictuathibeamus sic B3 conuinctum H, uictum P1 (corr. P1) V qui* (t er.) B reruocarel B3 6 possunt B uicem] ////// uicem (6 apices eras.) P, ut uicem V 7 misericordiae — quisquam om. R misericordiae (e fin. add. m. 2) B munera BI, corr. Bs 8 aut om. R communionem RH caritatem BRH 9 notum, PJ uerum] et uerum H iustus P1, corr. P1 12 uirtus (est> edd. hospitalitatis V ea R 13 rapiunt* (u ? er.) B inquid B 14 a] etiam a Cic. Theophrasto] deofactuto1 B3, theofrasto cett. 15 ualde] laude B\', corr. B3 dequorum R 16 domus BH cum omnibus paene codd. Cic., domos RP, domos (exp. m. 2) V inlustrium] inlustrius sic H, iulustrum V 18 sapientes (sed alt. e ex i B1) BPI, -tis corr. P3 19 sed] sed et R 20 opuletia R )

nihil autem a iusto uiro faciendum est nisi quod sit beneficum. beneficium autem si refertur, interit atque finitur: nec enim possumus id habere integrum cuius pretium nobis persolutum est.

in iis itaque beneficiis iustitiae ratio uersatur quae salua et incorrupta permanserint, permanent autem non aliter quam si praestentur iis hominibus qui prodesse nullo modo possunt.