Divinarum Institutionum

ergo tamquam scelerum et malitiae suae testes extirpare funditus nituntur et tollere grauesque sibi putant, tamquam uita eorum coarguatur.

cur enim sint aliqui intempestiue boni, qui corruptis moribus publicis conuicium bene uiuendo faciant? cur non omnes sint aeque mali rapaces inpudici adulteri periuri cupidi fraudulenti? quin potius auferantur quibus coram male uiuere pudet, qui peccantium frontem etsi non uerbis, quia tacent, tamen ipso uitae genere dissimili feriunt et uerberant. castigare enim uidetur quicumque dissentit.

nec est magnopere mirandum, si aduersus homines ista hunt, cum aduersus ipsum deum propter eandem causam insurrexerit [*](AUCTORES 1 ss.] Verg. Aen. II 355 ss. 9] Terent. Andr. I 1,41. ) [*](BRHSPYj 2 raptorrels PJ quas P1, corr. P2 3 exiget Bl, corr. B2 coecos V 4 rapies, part. ras. corr. V 5 predicatione V 6 iustitia R 7 uiolento H ritus BP, rictu H 8 inadewt B1 et] ac R peritinacis P 9 causam om. H 10 an] sane R 11 nequa (~ m. 2) S utrumque (t ex i) P 12 et om. R semper ideo H ideo] odio S his S qui**peccat (in er.) V 14 sit] esse possit H 15 placeat R tamquam] quasi H 16 extyrpare R nitundur V graues quos B, graues qui H 17 uitam P intempestiue boni qui om. R 18 quo Vac uitium B, conuictum H, conuitium P 20 fradulenti S aut ferantur H 22 quiw B1 tacewt B7 generi B\', corr. B1 25 insurrexerit (it ras. ex untj B )

uexant ergo et exquisitis poenarum generibus excruciant parumque habent interficere quos oderunt, nisi etiam crudelitas corporibus inludat.

si qui autem doloris uel mortis metu uel suapte perfidia caeleste sacramentum deseruerint et ad funesta sacrificia consenserint, eos laudant et honoribus mact.ant, ut eorum exemplo ceteros inliciant.

qui autem magni aestimauerint fidem cultoresque se dei non abnegauerint, in eos uero totis carnificinae suae uiribus, ueluti sanguinem sitiant, incumbunt et desperatos uocant, quia corpori suo minime parcunt: quasi quicquam desperatius esse possit quam torquere ac dilaniare eum quem scias esse innocentem.

adeo nec pudor ullus aput eos superest a quibus abest omnis humanitas et retorquent in homines iustos conuicia sibi congruentia.

inpios enim uocant, ipsi scilicet pii et ab humano sanguine abhorrentes, cum si et actus suos considerent et illorum quos tamquam inpios damnant, iam intellegant quam mendaces sint et iis omnibus quae aduersus bonos aut dicunt aut faciunt digniores.

non [*](EPITOME 3 ss.] c. 49, 6. 8-10] c. 49, 5. 11-19] c. 49, 6 s. 19-427, 15] c. 54, 7. ) [*](EXPILATOBES 3-11] Lucifer pag. 290, 11-16. ) [*](B(G)RHSPV] 1 etiam om. B in om. B constitutus] consecutus ut uid. B\', in ras. corr. B\' 3 uexanter P rpoenaruml JB3 4 habentew B* corporitotfs P 5 quis R a Mortis incipit codicis G pag. 99 (91) paene tota lecta metum P 6 sua BGB, suapte sic P perfidiae H ad om. B\' (s. I. Bt) G 7 conserint H laudent R 8 inliceant B\' (corr. B2) GPpe (e ex i Pi) magnam G aestimauerunt G 9 cultoresee ee que se] cultor eS (s. I. corr. m. rec.) S se dei non] eorum B an se (esse) scribendum ? cf. Lucifer. pag. 290,14 cultoresque dei nos esse non abnegemus abnegauerint (i ras. ex u) B, abnegauerunt V uero ex- punxit m. 1 ? S, om. P 10 totos R carnificiffae B, carnificae V sanguine R siti[n]t sic G 11 et om. R disperatos B qua P parcant R 12 quidquam (d ex c) B7, quiquam G 13 eum quem] eumq. V esse om. P adeS B, adõ. V 14 omnis humanitas abest H 15 conuitia RSP 16 ipsi] ii si H \'impii B3 17 suos om. P 18 damnajtiam Bl, damnant\'*iam B1 intellegent (ex -ant) B1, intellegunt H et] ex H iis R, his cett., nisi quod [hi]s G 19 quae om. R aut dicunt] audent B1, corr. B3 <di)[cent] G )

matre nec sacerdote contineant, qui aduersus ciues suos patriamque coniurent, qui nec culleum metuant, qui denique sacrilegia committant et deorum quos colunt templa despolient, et, ut quae levia sunt atque usitata dicamus, qui hereditates captent, testamenta supponant, iustos heredes uel auferant uel excludant, qui corpora sua libidinibus prostituant,

qui demque inmemores quid nati sint, cum feminis patientia certent, qui sanctissimam quoque corporis sui partem contra fas omne polluant ac profanent, qui uirilia sua ferro metant et, quod est sceleratius, ut sint religionis antistites, qui ne uitae quidem suae parcant, sed extinguendas publice animas suas uendant, qui si iudices sedeant, aut inmeritos perdant mercede corrupti aut noxios inpune dimittant, qui caelum quoque ipsum ueneficiis adpetant, tamquam illorum malitiam terra non capiat: [*](EPITOME 18 s.] c. 54, 9. ) [*](B(G)RHSPV] 1 (nos)tros G 2 praedantur R, prae***dentur H crassari S 3 uenenum H temperant R negent P dotibus P 4 ut] aut RSar 5 strigulent Bl, stra- corr. B7, strang[ullj(ent) G, stranguilent R si* (i er.) B uimium] minus S 6 a (ante filial RSP, om. BGHV nec a sorore nec a matre nec a sacerdote P in inatre(nec)[sa] desinit codicis G pag. 99 (91), sequitur pag. 100 (92), cuius in uerss. 1-10 pleraque legi poterant 8 patriaque H nec I ulleum P Wculleum B3, ecnleum R, ullum H, curNeum V qui denique] quid enim P 9 et] ac H templa quos colunt H dispolient BGH 10 ut et G ut quae] u u. utque P laeuia BG atque orn. S ex usitata hoc lisitata B2, u*sitata (i er.) H, usitartal V2 [ha](er)[editates] G, hereditatis P 11 capiant B1, corr. B3 et testamenta H subponant HV 13 nati sunt, V patientiae R certant S 14 fas] has P omniu Bl, corr. B3 15 polluwnt (a s. I. add. m. 2, renouauit m. 3) B profanant Bl (corr. B3) P qui] De eunucis qui H metunt Bl, corr. B3 16 antestites V nec B uitae suae quidem B 17 publicae ВrR suas om. Y 20 malitia C m. 2) S )

haec, inquam, et his plura scelera utique ab iis fiunt qui deos colunt. quis inter haec tot et tanta iustitiae locus est? et ego de multis pauca collegi, non ut arguerem, sed ut ostenderem.

qui uolet scire omnia, Senecae libros in manum sumat, qui morum uitiorumque publicorum et descriptor uerissimus et insectator acerrimus fuit.

sed et Lucilius tenebrosam istam uitam circumscripte breuiterque depinxit his uersibus:

1. nunc uero a mani ad noctem, festo atque profesto,
2. totus item pariterque die populusque patresque
3. iactare indu foro se omnes, decedere nusquam,
4. uni se atque eidem studio omnes dedere et arti,
5. uerba dare ut caute possint, pugnare dolose;
6. blanditia certare, bonum simulare uirum se;
7. insidias facere, ut si hostes sint omnibus omnes
.

nostro autem populo quid horum potest obici, cuius omnis religio est sine scelere ac sine macula uiuere?

cum igitur uideant se ac suos ea quae diximus gerere, nostros autem nihil aliut operari nisi aecum et bonum, poterant, si quid saperent, ex hoc intellegere et illos qui bonum faciunt pios esse et se inpios qui nefanda committunt.

neque enim fieri potest ut : qui in omnibus uitae suae actibus non errant, in ipsa summa errent, hoc est in religione, quae rerum omnium caput est:

inpietas enim suscepta in eo quod est summum per cetera uniuersa sequeretur. aeque fieri non potest ut ipsi qui errant in omni uita, non et in religione fallantur, quoniam pietas in summo regulam tenens tenorem suum seruaret in ceteris. ita fit ut in utraque parte de condicione rerum quae geruntur qualis sit summa ipsa noscatur.