Divinarum Institutionum

quod quidem Cicero uidit. disputans enim de legibus sicut una inquit eademque natura mundus omnibus partibus inter se congruentibus cohaeret ac nititur, sic omnes homines inter se natura confusi prauitate dissentiunt neque se intellegunt esse consanguineos et subiectos omnes sub unam eandemque tutelam: quod si teneretur, deorum profecto uitam homines uiuerent.

uniuersa igitur mala, quibus humanum genus se ipsum inuicem conficit, iniustus atque inpius deorum cultus induxit. nec enim poterant retinere pietatem qui communem omnium patrem +deum tamquam perfidi ac rebelles liberi abnegassent. [*](AUCTORES 5] de legg. frgm. 1. ) [*](BRHSPVJ 1 praesidum neque] praesidumque B praesidium P 2 terrores H fcum\' B praeeeptarum R, praeceptorem pac: 3 ad om. B opera f m. 2) B erueret V 5 quo P disputans enim] ualide disputans H 6 eaque B, eadem S, eaedemque V 7 coherere H ac om. H 8 homines om. R se natura] sanatura V 10 omuis V una* (m er.) B, una HP, una, sed ~ del. m. 2 S ea*demquo (n er.) B, eademque RH, eandemque (exp. m. 2) S tutela* (m er.) B, tutela HP, tutela, sed - del. m. 2 S sit feneretur R 11 deorum] wdeo B2 uitam] uitam beatam B, uita HSP 12 ipsum se H 13 conficit (c ras. ex d) V iniustos atque inpios (imp- H) BH indixit S 14 poterat HV commane P 15 perfidi ac rebelles scripsi; prodigiajcrebelles B1, prodigi*) acrebelles B2, prodigia rebelles R, prodigi ac rebelles HSPV: sed cf. I 10, 3 rex perfidus — didicit abnegare; V 9, 11 s. perfidia — abnegauerint (IV 2, 5. 11, 7. 12, 11) et maxime Cyprian., (apud quem ut apud alios Patres saepissime perfidus, nusquam prodigus in ea sententia inueni) epist. LXXII 2 (pag. 776,16) perfidi ac rebelles; de lapsis c. 35 (pag. 262,20) deum ... quem uerbis perfidis abnuisti; inlatum esse prodigi e memoria parabolae de filio prodigo (Lue. 15) uidetur, quod nomen iam aetate Tertulliani (de pudic. c. 9 bis, de patient. c. 12, de paenit. c. 8) in usu ecclesiae erat; an fort. perditi pro prodigi scribendum est (cf. c. 18, 14 si filius .. perditus atque iupius existimatur qui patrem suum dereliquity ? quod placet Hartelio; ad rebelles cf. II17,12, de prodigo VI17,18 s. libere ,(alt. e ex i) B1 )

Nonnumquam tamen sentiunt se malos esse et ueterum saeculorum statum laudant et de suis moribus meritisque coniectant abesse iustitiam: quam obuersantem oculis suis non tantum non suscipiunt nec adgnoscunt, uerum etiam uiolenter oderunt et persecuntur et exterminare contendunt.

fingamus hanc interim non esse iustitiam quam nos sequimur: quomodo si illa uenerit quam ueram putant, eam recipient? qui laniant et occidunt eos quos et ipsi fatentur imitatores esse iustorum, quia bona operentur et iusta, cum si tantummodo malos occiderent, digni essent ad quos iustitia non ueniret: cui nulla fuit alia causa linquendi terram quam humani cruoris effusio.

quanto magis, cum pios interficiant et ipsos iustitiae sectatores pro hostibus ducant, immo uero plus quam pro hostibus? quibus utique, cum animas eorum et opes et liberos ferro et igni adpetant, tamen parcitur uictis et est locus inter arma clementiae, aut si adeo saeuiri placuit, nihil plus in eos fit quam ut occidantur uel in seruitutem abducantur.

hoc uero inenarrabile est quod fit aduersus eos qui malefacere nesciunt, et nulli nocentiores habentur quam qui sunt ex omnibus innocentes. audent igitur homines inprobissimi iustitiae facere mentionem, qui feras inmanitate uincunt, qui placidissimum dei gregem uastant [*](EPITOME 8—425, 23] c. 47, 3-5. ) [*](EXPILATORES 15-19] Lucifer pag. 288, 25-28. ) [*](BRHSPVJ 2 saeculorum in saecularW corr. B2 et om. P moribus] oneribus B1, honoribus B2 3 obesse S, tabesse P obseruantem vae: 4 non ante suscipiunt] niOj B2 suspiciunt B 5 persequuntur HSP, persequentur Vac dignamus ut uid. Bl, corr. B2 6 interim hanc H non om. H 7 eam om. P *recipient (p er.) V 9 operarentur V cum si] curiisi Bl, cuhii si B2 tantum B, tanto modo R 10 occiderint V 11 relinquendi R, liquendi HSl, ll- S2 humana R 13 hostiis R pro om. Y 14 qui*** (bus er.) B, quibus om. RH cum] et B 15 et (ante igni) om. R inter] et inter P 16 clementia H i seueri Bx, seuiri B2, saeu?ri H in eos] in deo Bcorr. B3, in eo H 17 uel in seruitutem abducantur om. P 18 quia (exp. m. 3) B male.facere (q er., fa ex u ? an it ?) P 21 facere] ferrae P ferras V inmanitate* (rn er.) B )

1. lupi ceu
2. raptores atra in nebula, quos inproba uentris
3. exegit caecos rabies
.