Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

sed postquam Saturnus a filio pulsus in Latiumque delatus est

  1. arma Iouis fugiens et regnis exul ademptis,
cum iam populus uel noui regis metu uel sua sponte deprauatus deum colere desisset regemque pro deo habere coepisset, cum ipse propemodum parricida exemplo ceteris esset ad uiolandam pietatem,
  1. deseruit propere terras iustissima uirgo,
sed non, ut ait Cicero,
  1. et Iouis in regno caelique in parte resedit
    2. .

quomodo enim poterat in eius regno residere aut commorari [*](EPITOME 12-16] c. 54, 6. ) [*](AUCTORES 5] Quid. Metam. I 111. 11] Verg. Aen. VIII 320. 16] Germanic. Arat. 137. 18] Arat. frgm. 23. ) [*](li(G)RHSPV] 1 tunc BH, (t)un[e] G priuatum B, priuati S priuati — liberales fuisse in inf. mg. P2 2 natos sibi fructus R 3 non] nec H 4 commuuem Y 6 nec mirum bis, alt. eras. V propria BI, promtuTia sic B3, promptaria R (sed m s. I. Rx) P benigne om. R, benign*e (a er.) H, benigna S, benignae V 7 interficiens BI, CQrr. B3 famemque S 8 facerent B abundarewt (n tn. 1?) P 9 copiosoque H donare S I, donaret 82 10 a om. BPi, s. I. P1 filio* (s er.) S 11 regni P 13 desiisset S 14 cum ipse — ceteris esset in inf. mg. B3 paricida P 16 deserit ut B propere cOrrector codicis S Germanici, propriae f-rie S) BHSV codd. quidam Germanici, proprie RP alii codd. Germ. terra Bx (corr. B3), terrae H 17 non om. P cicero in maro corr. B3 19 regnum H)

416
qui patrem regno expulit, bello persecutus est, exulem toto orbe iactauit?
  1. ille malum uirus serpentibus addidit atris
  2. praedarique lupos iussit,
id est odium et inuidiam et dolum hominibus inseuit, ut tam essent quam serpentes uenenati, tam rapaces quam lupi.

quod quidem uere faciunt ii qui iustos ac fideles deo persecuntur dantque iudicibus saeuiendi aduersus innoxios potestatem.

fortasse aliquid eiusmodi Iuppiter fecerit ad expugnandam tollendamque iustitiam et idcirco efferasse serpentes ac lupos acuisse tradatur.

  1. tum belli rabies et amor successit habendi
    2. .

neque inmerito. sublata enim dei religione boni quoque ac mali scientiam perdiderunt. sic hominibus intercidit communitas uitae et diremptum est foedus societatis humanae.

tum inter se manus conserere coeperunt et insidiari et gloriam sibi ex humano sanguine conparare.

Quorum omnium malorum fons cupiditas erat, quae scilicet ex contemptu uerae maiestatis erupit. non tantum enim non participabant alios quibus aliquid afluebat, sed aliena quo- » [*](EPITOME 13-17] c. 54, 6 (cf. c. 20, 3). c. 6] cf. c. 20, 3. ) [*](AUCTORES 3 s.] Verg. Georg. I 129 s. 12] Verg. Aeu. VIII 327. ) [*](BRHSPVj 1 belloque B et H exulet H 2 iactatus H, iactabit V1; an agitauit ? 3 ille\'/7 (~ s. I. er.) Y adrdi\'dit B2 4 praedari*que (t er.) H 5 inseuit RSlPV, ins+euit (a er.) B, inseruit HS2 (r s. I.) 6 essent om. H 7 uera R ii R, hi BHSY, hii P dei H persequuntur HSP, persequentur (corr. m. 2) V 9 Iuppiter — iustitiam] ad expugnandam delendamque iustitiam iuppiter fecerit R iu*ppiter (b? er.) B fecerat B 10 etferasse B, et feras et R acuisse] seuisse H 11 traditur RH 12 cum H; et Vergil. rabies] ratio H ret1 B3 13 religione dei B 14 intercedit S 15 diremtum BR, direptus S, direptum HPY est BS, e coniectura ut uid., fort. recta, om. cett.; an est post humanae .ponendum ? foedus — tum om. P 16 conserere] inferre H 17 ex] de R humana V compare P 18 malo R 19 contemptum B\', corr. B\' 20 non om. H alios] hi H; aliis edd. afMuebat V7; uix recte; cf. Dombartium, annal. phil. 1877 pag. 341 )

417
que rapiebant in priuatum lucrum trahentes omnia, et quae antea in usus omnium etiam singuli laborabant, in paucorum domos conferebantur.

ut enim seruitio ceteros subiugarent, in primis necessaria uitae subducere et colligere coeperunt eaque firmiter conclusa seruare, ut beneficia caelestia facerent sua, non propter humanitatem, quae nulla in eis erat, sed ut omnia cupiditatis et auaritiae instrumenta conraderent.