Divinarum Institutionum

iectos habent?\' reddenda et huius rei ratio est, ne quid remaneat erroris. nam in primis haec causa est cur existimetur religio dei uim non habere, quod inducuntur homines specie terrenorum ac praesentium bonorum, quae ad curam mentis nullo modo pertinent. quibus quia carere iustos uident et afluere iniustos, et dei cultum inanem arbitrantur, in quo inesse illa non cernunt, et deorum ritus aestimant ueros, quoniam cultores eorum et diuitiis et honoribus et regnis fruantur.

uerum ii qui sunt in hac existimatione non perspiciunt altius uim rationemque hominis, quae tota non in corpore, sed in mente est.

nihil enim uident amplius quam (quod oculis? uidetur, corpus scilicet. quod quia oculis manuque tractabile est, inbecillum fragile mortale est: cuius sunt illa omnia bona quae cupiditati ac miraculo sunt, opes honores imperia, quoniam corpori adferunt uoluptates, et ideo tam caduca sunt quam corpus ipsum.

animus uero, in quo solo est homo, quoniam subiectus oculis non est, nec bona eius aspici possunt, quae in sola uirtute sunt posita, et ideo tam stabilis et constans et perpetuus sit necesse est sicut ipsa uirtus, in qua est animi bonum.

Longum est uniuersas uirtutis species promere, ut de singulis doceam, quam necesse sit sapientem ac iustum uirum [*](BRHSPVj 1 ille magnus om. V quaem (a expunx. m. 2) \'rferum1 (s. 1. m. 2) potentem quem potentem dm omnium P 2 dom H patiatur H, patiantur P 3 aut om. H uindicant V cur] cil H 5 paciuntur S conditioni H 6 ret\' Pl rreil B7 qui B remaneaWt B2 7 errores (alt. e ex i) B2, *erroris (t er.) H 10 quibus om. B uident - in-, iustos om. V a fluere R, affluere S 11 et om. P 12 illam P, ezistimant B, recte? 13 deorum S et (ante honoribus) om. H 14 ii edd., hi BRHSV, hii P ha*c (e er.) H altus S 15 tota om. B 16 quod oculis addidi, cf. 22 subiectus oculis; III 9, 12 nec uident — sub oculos uenit; VII 9, 2 quia — uidetur; 5 qui nihil — oculis contuebantur 17 inbe*cillum (c er.) B inbecillum fragile mortale est in inf. mg. add. PJ 21 ipsum est R 22 quate1 B2 25 uirtutu H )

quod ad praesentem pertinet quaestionem, satis est si ex una uirtute id probemus quod intendimus. nempe magna et praecipua uirtus est patientia, quam pariter et uulgi publicae uoces et philosophi et oratores summis laudibus celebrant.

quodsi negari non potest quin summa sit uirtus, necesse est iustum et sapientem uirum in potestate esse hominis iniusti, ut capiat patientiam. patientia est enim malorum quae aut inferuntur aut accidunt cum aequanimitate perlatio.

ergo iustus ac sapiens quia uirtutem capit, habet in se patientiam: qua carebit omnino, si nihil patietur aduersi.

contra qui in rebus prosperis agit, inpatiens est et uirtute maxima caret: inpatientem dico, quia nihil patitur. innocentiam quoque seruare non potest, quae et ipsa iusto et sapienti uiro propria uirtus est,

sed et nocet saepe et concupiscit aliena et rapit quae cupierit per iniuriam, quia uirtutis expers uitio peccatoque subiectus est et fragilitatis oblitus animo insolenter elato tumet. inde iniusti ac deum nescientes et diuitiis et potentia et honoribus florent. haec enim cuncta iniustitiae praemia sunt, quia et perpetua esse non possunt et per cupiditatem uiolentiamque quaeruntur.

iustus uero ac sapiens quia illa omnia humana, ut est a [*](EPITOME 14 (innocentiam)] cf. c. 55, 4. ) [*](AUCTORES 22] cf. c. 18,4. ) [*](BMHSPVJ 1 illis] illis (s s. I. S2) omnibus RS iniuste BI, corr. B2 2 credantur B 4 quod intendimus om. S 5 uoces publicae S 7 qui P necesses (exp. m. 2) restl (s. I. m. 2) P 9 patientia* (m er.) B 10 cu R perlatio] perfert (sed fert in ras. m. 3, prima litt. erase, fuerat 1) B , « 11 patientiam] sapientiam Bl, corr. B3 qa (i. e. quia) SI, q* (i. e. qua) S2, 12 patiatur B, patitur H 13 agit] agit id est in opibus in honore in regno R, cf. pag. 472,13 maximU1 B 14 qui R 15 quae] quia B et ante sapientij ac B 16 sLa,epe B* 17 uirtu trs V subiectus est] subiectus est (est om. R) dominari adfectat (aff- S) in liberos quia temperantiam non habet RS 18 fragilitartilg B"1, fragiVitatisF2 animu BI, corr. B3 relato (exp. m. 2 ?) P elato tumet] elato (sed o ex u m. 3) et B, elatotu - est H iniustitia (sic exp. m. 2) P 20 Oitj B2 21 per om. S cupiditate uiolentiSique (duo " er.) S uiolantiamque Y 22 ac sapiens] sapiens est P humana] humana sunt H es\'t B1, est post dictum habet H ia lelioi B3 )