Divinarum Institutionum

Sunt enim multa quae scire nos natura ipsa et usus frequens et uitae necessitas cogit. itaque pereundum est, nisi scias quae ad uitam sint utilia, ut adpetas, quae periculosa, ut fugias et uites.

praeterea multa sunt quae usus inuenit. nam solis ac lunae uarii cursus et meatus siderum et ratio temporum deprehensa est, et natura corporum a medicis herbarumque uires, et ab agricolis natura terrarum nec non imbrium futurorum ac tempestatum signa collecta sunt: nulla denique ars est quae non scientia constet.

debuit ergo Arcesilas, si quid saperet, distinguere quae sciri possent quaeue nesciri. sed si id fecisset, ipse se in populum redegisset.

nam uulgus interdum plus sapit, quia tantum quantum opus est sapit. a quo si quaeras utrum sciat aliquid an nihil, dicet se scire quae sciat, fatebitur nescire quae nesciat.

recte ergo aliorum sustulit disciplinas, sed non recte fundauit suam. ignoratio enim rerum omnium non potest esse sapientia, cuius est scire proprium. ita cum philosophos expugnauerit ac docuerit nihil eos scire, ipse quoque nomen philosophi perdidit, quia doctrina [*]( 4 ut docui] c. 3, 2—7. ) [*](BRHPVj 2 confitentur H 3 sine interitu] contra interitum H interitu] interitu suo edd. 4 autem om. H 5 ob om. H 6 ipsa P, recte ? 8 natura] et natura R . 9 e(st) B 10 si(nt) B, om. V p(ericu)losa B periculosa ut] periculosa sunt aut H 11 p(raete)l\'ea B qua<eususin)uenit B s(olisaclullaeuarii) B 13 deprehensa est] a nautis uel simile aliquid intercidisse existimo; cf. tamen II 13, 10 14 meci B3 15 pars Ii 16 inscieutia (exp. m. 3) B debuit om. P si add. B2 17 saperert R2, sapuit H distingueret P possint P 18 redigisset V1 19 quantum in mg. V 20 an uihil] anni. Nil H dicit BP 21 fatebitur — nesciat s. I. P1 se nescire edd. 22 disciplina H suain1 B3 ignoratione (exp. m. 3) B, ignorantia P 23 sapientia, alt. a del. m. 3 P 25 quotque (d er.) H )

, ipse debet sciens esse: cum autem nihil sciat, quae peruersitas quaeue insolentia est ob id ipsum se philosophum constituere propter quod ceteros tollat? possunt enim sic respondere:

\'si nihil nos scire conuincis et ideo non esse sapientes, quia nihil sciamus, ergo ne tu quidem sapiens es, quia te quoque confiteris nihil scire:

quid ergo promouit Arcesilas nisi quod confectis omnibus philosophis se quoque ipsum eodem mucrone trans fixi t ?

Nusquamne igitur sapientia est? immo uero inter ipsos fuit, sed nemo uidit. alii putauerunt posse sciri omnia: sapientes utique non fuerunt; alii nihil: ne hi quidem sapientes fuerunt: illi, quia plus homini dederunt, hi, quia minus; utrisque in utramque partem modus defuit. ubi ergo sapientia est?

ut neque omnia scire te putes, quod est dei, neque omnia nescire, quod pecudis. est enim aliquid medium quod sit hominis, id est scientia cum ignoratione coniuncta et temperata.

scientia in nobis ab animo est, qui oritur e caelo, ignoratio a corpore, quod ex terra; unde nobis et cum deo et cum animalibus est aliqua communitas.

ita quoniam ex his duobus constamus elementis, quorum alterum luce praeditum est, alterum tenebris, pars nobis data est scientiae, pars ignorantiae. per hunc quasi pontem transire sine cadendi periculo licet: nam illi omnes qui se in alteram partem inclinauerunt, aut dextro aut sinistro uersus ceciderunt. utraque autem pars [*]( i BRHPVj 1 est om. H scire (corr. m. 3) P, scire RHV, (s. cire B nam] non H quia H, qui* (a er.) V repraehen(dit) B nesciat ut uid. B 2 sci(ens) B (ess)e B (ui)hil B sciat] faciat H (quaeperuersitas) B 5 con+icis (1I ? er.) B 6 quo*que (d er.) H confiteris quorq; (q. m. 3 ?) P 7 promouet P 8 rconlfectis B2 philophis B se* (d er.) H 11 sciri (alt. i ex e m. 3) P sapientes] hi sapientes edd. 12 hi om. H desapientes 1 q; (exp. m. 1 ?) P fuerunt om. H 13 hii H 14 utram (corr. m. 2) V parte<m) B ibi (irus. ex u) R 15 om(nia) B \'tel FJ de(i) B 16 (aliquidm)edium B h(o;mini(si)d B 17 ign(ora)tione B tf\'lnper(a)ta B 18 (n)obis B <iuira\' B* oritu(re) BreI P3, ae V 19 c(orpor)e B quod] qui R ex] est ex edd. 20 iis R 22 post tenebris s. I. pressum add. P3 pars — scientiae om. P 24 inclinauerant P 25 uersum V )

Academici contra physicos ex rebus obscuris argumentati sunt nullam esse scientiam et exemplis paucarum rerum inconprehensibilium contenti amplexi sunt ignorantiam, tamquam scientiam totam sustulissent, quia in parte sustulerant.

physici contra ex iis quae aperta sunt argumentum trahebant (omnia) sciri posse contentique perspicuis retinebant scientiam, tamquam totam defendissent, quia ex parte defenderant. ita neque hi clara neque illi obscura uiderunt, sed utrique dum solam scientiam consertis manibus uel retinent uel eripiunt, non uiderunt in medio constitutam forem, quae illos ad sapientiam transmitteret.