Divinarum Institutionum

uerum ego non eloquentiae, sed ueritatis fiducia suscepi hoc opus maius fortasse quam ut [*](B(G)BpHPV] 3 post uellem hoc constantine impator R; cf. Prolegomena (q)uoniam B 2 ineptis in mg. PS 3 saeuenientis Bx, s*eruientes B3 7 Marco] M. RV, om. P 9 ui* (s er.) H, uim (exp. m. 2) V 10 sed H et] ut B tam] quam P 12 inferre B 13 quod P1, d del. Ps credere possint (sic) P hominem P1, corr. P3 ornatae (m ex a m. 2) H 14 ueritati (i ex e m. 2) H 15 lenicinioque V 17 rei om. Bl (add. B3) H 18 qua H 19 ideo quia H fugata P1, corr. P3 21 ornetur B aliunde — politum om. B 22 fero] fore V1 23 mediocres (exp. m. 3?) P eloquentia B a Sed ueritatis incipit codicis G pag. 42 (30) paene tota lecta 24 posset BR ) [*]( XYIIII. Laet. l. ) [*]( 12 )

etenim cum sciam maximos quosque oratores a causidicis mediocribus saepe uictos, quod tanta est potentia ueritatis, ut se ipsa quamuis in rebus exiguis sua claritate defendat, cur hanc ego in maxima causa ab ingeniosis quidem illis ac disertis

uiris, sed tamen falsa dicentibus oppressuiri putem ac nou illa si minus oratione nostra, quae de tenui fonte admodum exilis emanat, lumine tamen suo clara et inlustris appareat? nec si philosophi doctrina litterarum mirabiles extiterunt, ego illis etiam scientiam ueri cognitionemque concesserim, quam.

nemo cogitando aut disputando adsequi potest. neque ego nunc reprehendo eorum studium qui ueritatem scire uoluerunt, quia naturam hominis deus ueri adipiscendi cupientissimam fecit, sed id arguo, id reuinco, quod honestam illorum et optimam uoluntatem non sit secutus effectus, quia neque quid esset uerum ipsum sciebant neque quomodo aut ubi aut qua mente quaerendum.

ita dum succurrere humanis erroribus cupiunt, ipsi se in plagas et in errores maximos induerunt. ad hoc igitur me opus coarguendi philosophiam susceptae materiae ordo ipse deduxit.

nam cum error omnis aut ei religione falsa oriatur aut ex sapientia, in eo conuincendo necesse est utrumque subuertere.

cum enim sit nobis diuinis litteris traditum cogitationes philosophorum stultas esse, id ipsum re [*](EPITOME 5-21] c. 25, 2 s. ) [*](B(G)BPHPVJ 1 ubceribus (exp. m. 2) V *etiaiiisi (a er.) B defecero G 3 causedicis (e ex i) P5 4 ueritati\'s V2 5 ipsa BGP, ipsam IiHV 7 oppressuiri BP, oppres[s]iuiri G, oppressum iri BH, iri oppressu/ / (corr. m. 2) V; cf. ad pag. 23, 4 8 illte1 pu de tenui] de- •t tinuit G 9 exillis (exp. m. 3 ?) P semanat H clara et] clareat (corr. t rint m.3)B 10 supra nec add.t si V2 doctrina litterarum] litteris BG extitert (corr. m. 2) V 12 aut] ac H atSjsequi H1 ego] enim V 14 cupidissimam B, cupidissima G 1C insecutus P 17 ipsum om. P 19 plagas I seterrores G in (ante errores) om. GP maiimas H induerunt HptV, induxerunt BGRP tn. recentm. 20 in coarguendi filoso desintt codicis G pag. 42 (20) 22 in eo] ideo B\', corr. B* 23 an utramque scribendum ? diuiuis om. P 24 filosojforum (fo mltl. m. 3) B re et] recte H )

quae quidem tradita sunt bremter ac nude. nec enim decebat ut cum deus ad hominem loqueretur, argumentis adsereret suas uoces, tamquam aliter fides ei non haberetur, sed ut oportuit locutus est tamquam rerum omnium maximus iudex, cuius est non argumentari, sed pronuntiare.

uerum ipse, ut deus: nos autem cum ad res singulas testimonia diuinae uocis habeamus, profecto monstrabimus quanto certioribus argumentis possint uera defendi, cum etiam falsa sic defendantur, ut uera soleant uideri.

quare non est quod philosophis tantum honoris habeamus, ut eorum eloquentiam pertimescamus.

loqui enim bene potuerunt ut homines eruditi, uere autem loqui nullo modo, quia ueritatem non didicerant ab eo qui eius potens esset.

nec sane magnum aliquid efficiemus, quod illos ignorantiae redarguemus, quam ipsi saepissime confitentur.

in eo solo his quoniam non creditur in quo solo credi debuit, conabor ostendere numquam illos tam ueridicos fuisse quam cum sententiam de sua ignoratione dixerunt.

Nunc, quoniam duobus prioribus libris religionum falsitas demonstrata est nec non origo ipsa totius erroris exposita., huius libri munus est philosophiam quoque ostendere quam inanis et falsa sit, ut omni errore sublato ueritas patefacta [*](EPITOME 11-20] c. 25,3. 21 s.] c. 25,2.\' ) [*](BRPHPVJ 1 ietj P3* argumentaris H1 3 traditae (exp. m. 3) B 4 nudae (exp. m. 3) B * 5 aliter post tamquam Betuleius, post noc enim C 6 fides — est tamquam om. V est locutus est B tamquam] quasi P 7 index B\', co-rr. B3 8 ut om. H res singulas] singulas H 10 possint (i ras. ex u) P 11 defendawtur P3, defondatur (~ m. 2) V 12 quod P1, d del. P3 ut R, aut BHP, aut (ercp. m. 2) V 13 aloquentiam P3 14 homines (e ex i m. 3) P uerum H 15 didicep runt (-7 R) BRH qui1 B* eius **otens (qu er., p m. 2) V parens Heumanntts 16 efftetemus H7 redarguimus H 17 eo edd., quo C llisl B3, *iis (b er.) P, om. V, iis quoniam om. H; quoniam iis edd. 19 ueredicos BP* (re ex ri) sententia* (e er.) B de] in se B\', s. I. de add. B3 21 uum B in duobus R 22 demonstra P nec om. V 24 inanis V1 ∗∗∗∗ueritas fueri er.) B ueritas patofaota] ueritate facta H ) [*]( 12* )

ordiamur itaque a communi philosophiae nomine, ut ipso capite destructo facilior nobis aditus pateat ad excindendum omne corpus, si tamen potest corpus uocari, cuius partes ac membra discordent nec ulla compage inter se cohaereant, sed quasi disiecta et dissipata palpitare potius uideantur quam uiuere.

Philosophia est, ut nomen indicat ipsique definiunt, studium sapientiae. unde igitur probem philosophiam non esse sapientiam quam ex ipsius nominis significatione? qui enim sapientiae studet, utique nondum sapit, sed ut sapere possit studet.

in ceteris artibus studium quid efficiat et quo tendat apparet:. quas cum discendo aliquis adsecutus est, iam non studiosus artificii, sed artifex nominatur.

at enim uerecundiae causa studiosos se sapientiae, non sapientes uocauerunt.

immo uero Pythagoras, qui hoc primus nomen inuenit, cum paulo plus saperet quam illi priores qui se sapientes putauerant, intellexit nullo humano studio posse ad sapientiam perueniri et ideo non oportere inconprehensae atque inperfectae rei perfectum nomen inponi. itaque cum ab eo quaereretur quemnam se profiteretur, respondit philosophum, id est quaesitorem sapientiae.

si ergo philosophia sapientiam quaerit, nec ipsa sapientia est, quia necesse est aliut esse quod quaerit, aliut quod quaeritur, nec quaesitio ipsa recta est, quia nihil potest inuenire. ego uero ne studiosos quidem sapientiae philosophos esse concesserim, quia illo studio ad sapientiam non peruenitur.