Epitome Divinarum Institutionum

domus aedificatur non ad hoc solum, ut sit domus, sed ut sus- cipiat et tueatur habitantem. item nauis fabricatur non ut nauis tantum uideatur, sed ut in ea possint homines nauigare. uasa item fiunt non ut uasa sint solum, sed ut capiant ea [*](INSTITUTIONES 1-21] haec non sunt in Instit., ad 2-8 cf. tamen YH 4, 11. 21-752, 1] VII 4, 4-9. ) [*](AUCTORES 1 s.] Tim. 29 E. 8] sententia fort. e Timaeo deriuata. ) [*](TBJ 2 est om. B nulli\' (\' distinctionem add. m. 1) B fecitq., om. quae T sunt add. B3 adquin BT 4 ergo om. T eisiStere B acheus Bl, corr. Bs ille] ille et B theudorus T 5 et (corr. m. 2) sic T 6 pr. qurwe B 7 tanta om. B 8 bonis praeualent B 9 ut inseruit B3 10 sunt T 12 alt. quae om. T 14 weterniora B2 15 utraquae T 20 bonum T mundus eiecit Fritzschius est om. B 21 fiet] fecit B, fit Da conl. Inst. VII 4, 4 quicquam B 23 frabricatur T )

sic et mundum deus ad usum aliquem fecerit necesse est. Stoici aiunt hominum causa factum, et recte. homines enim fruuntur iis omnibus bonis quae mundus in se continet. sed ipsi\' homines cur facti sint aut quid in illis utilitatis habeat fabricatrix illa rerum prouidentia, non explicant.

inmortales esse animas idem Plato adfirmat: sed cur aut quomodo aut quando aut per quem immortalitatem adsequantur aut quod sit omnino tantum illut mysterium, cur ii qui sunt inmortales futuri, prius mortales nascantur, deinde decurso temporalis uitae spatio atque abiectis fragilium corporum exuuiis ad aeternam illam beatitudinem transferantur, non conprehendit.

denique nec iudicium dei nec discrimen iusti et iniusti explicauit: sed animas quae se sceleribus inmerserint hactenus condemnari putauit, ut in pecudibus renascantur, et ita peccatorum suorum luere poenas, donec rursus ad figuras hominum reuertantur; et hoc fieri semper nec esse finem transmeandi. ludum mihi nescio quem inducit somnio similem, cui nec ratio ulla nec dei gubernatio nec consilium aliquod inesse uideatur.

Dicam nunc quae sit illa summa, quam ne ii quidem qui uera dixerunt, conlatis in unum causis atque rationibus conectere potuerunt. factus est a deo mundus, ut homines nascerentur; nascuntur autem homines, ut deum parentem agnoscant, in quo est sapientia; agnoscunt, ut colant, in quo est iustitia; colunt, ut mercedem inmortalitatis accipiant; accipiunt inmortalitatem, ut in aeternum deo seruiant.

uidesne [*](INSTITUTIONES 1-6] VII 3,4. 13,5; 4,2. 6-12] VII 7,12; 8, 2. 13-17] cf. III 19, 19 s. 20-753, 2] VII 5; 6, 1.9. 20—22] VII 7, 1. 14. ) [*](AUCTORES 13 ss.] Tim. 42 B. 90 E; de aliis locis cf. Dauisium. ) [*](TB] 1 quwe B2 2 hominum causa] cf. Archiu. lexicogr. et gramm. lat. I 174; V 286 adn. 3 iis scr., his TB omnibus bis B 4 sint (sed i ras. ex u) B, sunt T 6 immortales B 9 hi B 10 adque T 11 exuuiis (alt. u ex b) B 12 conpraehendit B 13 se om. T 14 actenus TB1, corr. B1 16 reuerfantur T 19 aliquot T 20 nec B hi B 21 adque T 22 est om. B 24 adgnoscant B in quo-agnoscunt om. B 25 iustitia est B 26 in aeternum] aeterno T )

hoc qui non peruidet, non multum distat a pecude. quis caelum suspicit nisi homo? quis solem, quis astra, quis omnia dei opera miratur nisi homo? quis colit terram? quis ex ea fructum capit? quis nauigat mare? quis pisces, quis uolatilia, quis quadrupedes habet in potestate nisi homo? cuncta igitur propter hominem deus fecit, quia usui hominis cuncta cesserunt.

recte ergo uiderunt hoc philosophi, sed illut quod sequitur non uiderunt, quod ipsum hominem propter se fecerit. erat enim consequens et pium et necessarium ut, cum hominis causa tanta opera molitus sit, cum tantum illi honoris, tantum dederit potestatis, ut dominetur in mundo, et homo agnosceret deum tantorum beneficiorum auctorem, qui et ipsum fecit et mundum propter ipsum eique cultum et honorem debitum redderet.

hic Plato aberrauit, hic perdidit quam primo arripuerat ueritatem, cum de cultu eius dei quem conditorem rerum ac parentem fatebatur opticuit, nec intellexit hominem deo pietatis uinculis esse religatum, unde ipsa religio nominatur, et hoc esse solum propter quod inmortales animae fiant.

sensit tamen aeternas esse, sed non per gradus ad eam sententiam descendit. amputatis enim mediis incidit potius in ueritatem quasi per abruptum aliquod praecipitium nec ulterius progressus est, quoniam casu, non ratione uerum inuenerat. [*](INSTITUTIONES 3-10] VII 4, 18 s. 10 s.] VII 5, 1 s. 12- 17] VII 5, 3-6. 27. 12-14 ut cum-mundo] VII 5, 9-13 (-praeparauit). \' 18 s.] locus Platonis non est in Inst. 19-21] IV 28, 2 s. (-accepit). 22-25] VII 7, 12; 8, 2. ) [*](AUCTORES 18] Plat. Tim. 28 C. ) [*](TB] 1 sunt T 2 inspiciantur B 3 ratio] ratio (add. m. 3) quoque B subsista*t (n er.) B 4 uidet per B 5 suspiciat B qui solem B qui omnia B 6 opera dei B 9 ut suã ut ttid. BJ, usui (in ras. corr.) B3 homini* (litt. er. non s fuisse uid.) B 10 filosofi T 12 et necessarium et pium B 13 tantaw (m m. 3) operam B tantum illi honoris om. B1, tantos illi honores s. l. B3 15 deum] dominum B qui et om. B apsujin B 17 primum B 19 obticuit B 20 potestatis B 23 amputaitis B 25 casu—inuenerat] casu ad eam non ratione peruenerat B, sed cf. Inst. VII 7, 14 inuenerant ) [*]( XVllIl. Lact. 1. ) [*]( 48 )