Epitome Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

oeulorum uoluptas percipitur ei rerum pulcritudine, aurium de uocibus canoris et suauibus, narium de odore ineundo, saporis de cibis dulcibus: quibus omnibus uirtus repugnare fortiter debet, ne his inlecebris inretitus animus a caelestibus ad terrena, ab aeternis ad temporalia, a uita inmortali ad poenam perpetuam deprimatur.

in saporis et odoris uoluptatibus hoc [*](INSTITUTIONES 1-3] VI 18, 17-26. 29-32. 3-6] VI12, 33-36. 6 s.] VI 23, 13 s. 8 s.] hoc non est in Instit. 13 s.] VI 20, 1. 14-20] VI 20, 2-5. 17-20] VI 22, 3-5. 20-741, 1] . VI 22, 1. ) [*](TBP] 1 post iniuriam 30 fere litt. eras. P 2 cõ. Iprimatur (n tr., - m. 2) P 4 furos (s del. et corr. m. 2) T 5 iis scr., his TBP coarguendis, sed a incertum, Bl, congerendis B2 laborratre Pl proscribtione TB 6 alienos P 8 adpe**tentia* (ni et m er.) B nimie P uoluptatis (i ex e m. 2) P paritu (er er.) B 9 maximae (exp. m. 2) P adquirit (alt. i ex a) B 10 enim om. P 11 impurus ex inpurus P* 12 quis om. BP quae] qui P corpus BI, corporrils B2 13 sensum TB1, corr. B2 ipsae (ae in ras. ex 1 uel 2 litt. m.2) B, ipsae (ae ex a m. 2) P 14 rslunt B2 uitiosrale B2 contem*nere (p er.) P 15 pulchritudine BP aurium-suauibus om. T 16 canorusi P2 suauitati1i bus B3 suauilb; njarium P1 sapore P 17 quis B, quibus (bus i ras. ex 3—5 litt.) P 19 a] a* (d er.) B immortali* (i er.) P perpetuam poenam B 20 deprimatur (i in ras. ex e ? m. 2) P uoluptate B )

741

periculum est, quod trahere ad luxuriem possunt. qui enim fuerit his deditus, aut non habebit ullam rem familiarem aut si habuerit, absumet et aget postmodum uitam detestabilem. qui autem capitur auditu, ut taceam de cantibus qui sensus intimos ita saepe deleniunt, ut etiam statum mentis furore perturbent, compositis certe orationibus numerosisque carminibus aut argutis disputationibus ad impios cultus facile traducitur.

inde est quod scriptis caelestibus, quia uidentur incompta, non facile credunt qui aut ipsi sunt diserti aut diserta legere malunt: non quaerunt uera, set dulcia, immo illis haec uidentur esse uerissima quae auribus blandiuntur. ita respuunt ueritatem, dum sermonis suauitate capiuntur.

uoluptas uero quae spectat ad uisum multiformis est. nam quae percipitur ex rerum pretiosarum pulcritudine, auaritiam concitat, quae aliena esse debet a sapiente atque iusto, quae autem capitur de specie mulierum, in alteram cadit uoluptatem, de qua iam superius locuti sumus.

(63). Superest de spectaculis dicere, quae quoniam potentia sunt ad corrumpendos animos, uitanda sapientibus et cauenda sunt, tum, quod ad celebrandos deorum honores inuenta memorantur.

nam munerum editiones Saturni festa [*]( 17 superius] c. 56, 6. ) [*](INSTITUTIONES 1-3J haec non sunt in Instit. 4-12] VI 21. 12-15] VI 20, 6 s. 15-17] VI 23, 5 s. 18-20] VI 20, 8 s. 20- 742, 3] VI 20, 34-36. ) [*](TBP] 1 luxuriam BP 2 his in mg. P 3 adsumet TBl, corr. B3 4 capitur eruditus Brit. pag. 425 coni. § 7 et Inst. VI 21, 3. 4; rapitur a TBP centibus (e del. et corr. m. 2) T 5 saepe] se T deleniunt ut] deliniuntur m. 1, deleniuntht, alt. e ex i m. 3, \' distinctionem add. et alt. t cx r corr. m. 2 B, deliniunt ut P 6 conpositis B, co*positis ex conp- ? P2 7 transducitur B 8 scribtis TB incomta T 9 quia B 10 sed BP 11 it P 12 suauitatem T 13 alt. quWe B 14 praetiosarum TBP\', corr. PJ pulchritudine BP quWo B2 15 adque T 16 iam om. T 18 quwe B 19 potentia sunt TBl fpotentiorfttfunt B■), potentia**sunt P animorsl P 20 tunc P celebrandos (os ex um m. 1 ?) B honeris m P\', corr. P2 21 numerum T muneru*editiones (a er.) B editiones (alt. e ex i m. 2) P festa (T part. ras. ex u) B )

742

sunt, scaena Liberi patris est, ludi uero circenses Neptuno dicati putantur, ut iam qui spectaculis interest, relicto dei cultu ad profanos ritus transisse uideatur.

sed ego de re malo dicere quam de origine. quid tam horribile, tam taetrum quam hominis trucidatio? ideo seuerissimis legibus uita nostra munitur, ideo bella execrabilia sunt. inuenit tamen consuetudo quatenus homicidium sine bello ac sine legibus faciat, et hoc sibi uoluptas quod scelus uindicauit.

quodsi interesse homicidio sceleris conscientia est et eidem facinori spectator obstrictus est cui et admissor, ergo et in his gladiatorum caedibus non minus cruore perfunditur qui spectat quam ille qui facit, nec potest esse inmunis a sanguine qui uoluit effundi, aut uideri non interfecisse qui interfectori et fauit et praemium postulauit.

quid? scaena num sanctior? in qua comoedia de stupris et amoribus, tragoedia de incestis et parricidiis fabulatur.

histrionum etiam inpudici gestus, quibus infames feminas imitantur, libidines, quas saltando exprimunt, docent. nam mimus corruptelarum disciplina est, in quo fiunt per imaginem quae pudenda sunt, ut fiant sine pudore quae uera sunt.