Epitome Divinarum Institutionum

Dinomachus et Callipho honestam uoluptatem probauerunt, sed aut idem dixerunt quod Epicurus, ut corporis sit uoluptas inhonesta, aut si corporis uoluptates alias turpes, alias honestas putauerunt, iam non est summum bonum quod corpori adscribitur.

Peripatetici ex bonis animi et corporis et fortunae summum bonum conflant. animi bona probari possunt. sed si auxilio indigent ad conplendam beatitudinem, utique inbecilla sunt. corporis uero atque fortunae non sunt in hominis potestatem nec iam summum bonum est quod aut corpori aut [*](INSTITJJTIONES 1-4] cf. III 9, 2 s. 4-7 Aristippus] III 7, 7; 8, 6—10. 7-11 Hieronymi, Diodori] III ?, ?: 8,13 s.; 10, 1 s. 11- 14 Zeno] III 7, 8; 8, 20-23. 14 s. Epicurus] III 7, 7; 8, 5. 15-18] III 10, 1 s. 19-23 Dinomachus et Callipho] III 7, 7; cf. III 8, 15. 23—703, 3 Peripatetici] III 7, 7; 8, 16—19. ) [*](27 1 uirtute Pf, uirtutem T queratur T 2 filosofi T 4 cyrinaicae T 5 filosoforum T 6 quia Pf, qui T 8 dolere Pf, dolore T et add. b Heum cetere T 11 ueluis (eorr. m. 2) T 12 ad T 19 callifo T 23 fortune T 25 inbeccilla T 26 adque T fortunae (bona) Heum 27 potestnte Pf )

Stoici aliquanto melius sensisse creduntur, qui summum bonum uirtutem esse dixerunt. sed uirtus non potest esse summum bonum, quoniam si malorum laborumque tolerantia est, beata per se non est, sed efficere ac procreare summum bonum debet, quia perueniri ad illut sine difficultate ac labore maximo non potest.

at uero Aristoteles longe a ratone aberrauit, qui honestatem uirtuti copulauit: quasi aliquando uirtus aut ab honestate secerni aut turpitudini possit adiungi. Herillus Pyrrhonius scientiam fecit summum bonum.

haec quidem et hominis et animi solius est, sed potest sine uirtute contingere. nec enim beatus putandus est qui uel auditu aliquid didicerit uel parua lectione cognouerit, nec est summi boni definitio, quia potest esse aut rerum malarum aut certe inutilium scientia.

et si sit bonarum et utilium quam labore sis adsecutus, summum tamen bonum non est, quia non propter se expetitur scientia, sed propter aliut. nam idcirco artes discuntur, ut sint nobis aut uictui aut gloriae aut etiam uoluptati: quae utique summa bona esse non possunt.

ergo ne in ethica quidem philosophi regulam tenent, quandoquidem in ipso cardine, id est in ea disputatione qua uita formatur, inter se pugnant.

nec enim possunt paria esse aut similia praecepta, cum alii forment ad uoluptatem, alii ad honestatem, alii uero ad naturam, alii ad scientiam, alii ad quaerendas, alii ad fugiendas opes, alii ad nihil dolendum, alii ad patientiam malorum: in quibus omnibus, sicut superius ostendi, a ratione declinant, quia deum nesciunt. [*]( 27 superius] § 3 ss. ) [*](INSTITUTIONES 3-8 Stoici] III 7,8; 8, 32-37; 11,9. 8- 11 Aristoteles] III 7, 8; 8, 38-42. 11 (Herillus) —21] III 7, 8; c. 8, 24-31. .21—27] III 7. ) [*](77 6 ac Da et eruditus Brit.pag. 417 coni. Inst. IIIS, 32, aut T 8 at] ad T 11 Herillus Da, Eryllus T 14 aliquit T parua] priua Da, prapuia aut propria eruditm Brit. pag. 418, plura Buen, sed nihil mutandum est 16 lin\'utilium T 18 nam-disrllutu- in ras. T 20 utiquae T 21 hci tica T filosofi T 24 precepta T quattuor primis locis ali (corr. m. 2) T 25 radl querendas T )

Videamus nunc quod [quid sit summum bonum] sit propositum sapienti summum bonum. ad iustitiam nasci homines non modo litterae sacrae docent, uerum etiam idem ipsi philosophi nonnumquam fatentur.

Cicero sicait: sedomnium quae in hominum doctorum disputatione uersantur, nihil est profecto praestabilius quam plane intellegi nos ad iustitiam esse natos. est hoc uerissimum. nec enim ad scelus nascimur, cum simus animal sociale atque commune.

ferae ad saeuitiam gignuntur: aliter enim nequeunt quam praeda et sanguine uictitare. eaedem tamen, etsi ultima fames urgueat, nihilominus generis sui animalibus parcunt. idem faciunt et aues quas aliarum uisceribus pasci necesse est.

quanto magis hominem, qui cum homine et commercio linguae et communione sensus copulatus est, parcere homini oportet eumque diligere!