Epitome Divinarum Institutionum

non Vulcanus sibi aquam uindicabit aut Neptunus ignem, non Ceres artium [*](INSTITUTIONES 2-11] I 3, 1 (a nemo)-3. 18. 19. 2 s.] I 3, 18 nisi-constare. 4 s.] I 3, 20 s. (-pluribus posse). 5—8] haec non sunt in Instit. 11-678,6] I 3,4—18 (-constare). 18-678,3] haec exempla non sunt in Instit., ad 678, 2 (non Iuppiter-Asclepius) cf. tamen IV 27, 12 uel quia - Aesculapi. ) [*](AUCTORES 7] Verg. Georg. IV 68. ) [*](T] 6 reges (s add. Mt. 2?) T 11 moribus] uiribus Da (in Addendis pag. 256) BtUn, illud defendit eruditus Brit. pag. 410 coni. Inst. V11, 9; 16, 3 13 ne Da, nec T 18 nec] non uir doctus ap. Cleric. XXVII pag. 347; ad nec i. e. ne — quidem cf. Bueti ad Epit. 47 (52), 4 nec uictorum audebit] supra -bit hoc signum 7\' posuit m. 2 uel alia antiqua (fort. eadem quae e. 32, 3 esset - nos addidit) eodemque signo adposito in mg. sinistro, cuius extrema pars nunc abscissa est, adiecit haec qu«m Deeua (in q tamen etiam c abscissum est) a Studemundo sic expleta et correcta ("Jbi\'?"01 Dee 11&, quae uix recipienda sunt 19 uindicabit Maffeius, uindicauit T in inferiore marg. notas quasdam adspersit nł. poster. in T (cf. Adtknda), quas Guil. Schmitzius sic explicauit non uolcanus sibi aqam (sic) uindecauit (sic) aut neptunus ignem )

si ergo singuli non possunt omnia, minus habent uirium, minus potestatis: is autem deus putandus est qui potest totum, quam qui de toto minimum.

Unus igitur deus est, perfectus aeternus, incorruptibilis inpassibilis, nulli rei potestatiue subiectus, ipse omnia possidens, omnia regens, quem nec aestimare -sensu ualeat humana mens nec eloqui lingua mortalis. sublimior enim ac maior est quam ut possit aut cogitatione hominis aut sermone conprehendi.

denique, ut taceam de prophetis unius dei praedicatoribus, poetae quoque et philosophi et uates testimonium singulari deo perhibent.

Orpheus principalem deum dicit, qui caelum solemque cum ceteris astris, qui terram, qui maria condiderit.

itsm noster Maro summum deum modo spiritum, modo mentem nuncupat eamque uelut membris infusam totius mundi corpus agitare; item deum per profunda caeli, per tractus maris terrarumque discurrere atque ab eo uniuersas animantes trahere uitam.

ne Ouidius quidem ignorauit a deo instructum esse mundum: quem interdum opificem rerum, interdum mundi fabricatorem uocat.

Sed ueniamus ad philosophos, quorum certior habetur auctoritas quam poetarum. (Plato) monarchian adserit unum [*](INSTITUTIONES 4 ss.] I 3, 7 s. (a uirtutis; 7-10] I 3, 2S (-subiectus). 10-12] I 3,14 s. 12 s. ut — prophetis] 15,1. 13 (-praedicatoribus)] I 4, 1. 13 poetae -- philosophi] I 5,2 s. 14 ss.] I 5, 4—7. 16-21] I 5, 11 s. 21-23] I 5, 13. 24 s.] I 5, 15. 25-679, 2] 15,23. ) [*](AUCTORES 14 Orpheus] cf. ad Inst. I 5, 4. 16-18] Åen. VI 724 ss. 18-21] Georg. IV 221 ss. 21-23] Metam. I 79. 57. 25 ss.] ad Cic. de rep. librum I rettulit Maius, sed cf. Halmium ad Cic. I 36, 57. ) [*](T] 2 (qui) facilius Heum 8 potestatiue Pf, potesta*ius (1 er.) T 9 estimare (L m. 2) T 12 profetis T 13 filosofi T 14 orfeus T 20 adque T 24 filosofos T 25 auttoritas T Plato add. Maffeius et Pf, cf. lnst. I 5, 23 monarchiam edd., sed cf. Inst. I 5, 23 )

Aristoteles auditor eius unam esse mentem quae mundo praesideat, confitetur. Antisthenes unum esse dicit naturalem deum, totius summae gubernatorem.